İçeriğe atla

Tirmit mantarı

Tirmit mantarı
Kesildiğinde ortaya çıkan beyaz sıvısı
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Fungi
Bölüm: Basidiomycota
Sınıf: Agaricomycetes
Takım: Russulales
Familya: Russulaceae
Cins: Lactifluus
Tür: L. volemus
Lactifluus volemus
Mikomorf kutusu şablonunun oluşturduğu listeyi görüntüle
solungaçlı zar
Şapka şekli yarım küre
bitişik zar veya uzun deküran
Sap karakteri yüzüksüz
spor izi beyaz renkli
ekoloji: mikorizal
yenilebilirlik: tercihsel

Tirmit mantarı (Lactarius volemus), Russulaceae familyasından yenebilen bir mantar türü. Şapkası 5–15 cm kadar büyüklükte, kuru ve et gibidir, hiçbir zaman yapışkan olmaz. Gençken yarım küre şeklinde tümsek olup olgunlaşınca açılır ve derin olmayan huni şekline dönüşür, üst tarafı düzensiz, dalgalı gibi bir hal alır. Kenarı başlangıçta içeri kıvrıktır, daha sonra düzensiz olarak dalgalı olur. Gençken sarımtırak kahverengi olgunlaşınca kırmızımsı kahverengi olan mantarın iki formu vardır. Kırmızı kahverengi tipi iğne yapraklı ağaç ve kayın ormanlarında yosunlar arasında gelişir, ateş sarısı tipi yalnızca kayın ve meşe ormanlarında bulunur.

Lameller, gençken sarımsı beyaz turuncu, olgunlaşınca sarı açık kahverengidir, dokunulduğunda kahverengi olur. Bol miktarda beyaz sıvıya sahiptir. Oldukça sık olup sap üzerinde az olarak aşağı devam eder. Sapı 12 cm kadar uzunlukta ve oldukça kalın, sağlamdır. Mum gibi bir örtüsü vardır. Şapka ile aynı renkte veya birazcık daha açık, şapka tarafındaki birkaç santimetrelik kısımda sarımsı, diğer kısımlarında kırmızımtırak kahverenktedir. Etli kısmı gençken yumuşak, beyaz, olgunlukta sünger gibi, katı ve açık sarıdır, daha sonra yavaş yavaş kahverengi lekelilik kazanır. Spor izi çok açık kırmızımtırak sarıdır.

Temmuz ve Eylül arasında yapraklı ağaç meşçerelerinde bilhassa kayın ormanlarında ve sınırlarında, bazen çam meşçerelerinde gelişir. Badem gibi hoş bir tadı, balık gibi kokusu vardır. Kolay tanınabilen bir mantardır, bol miktarda çıkarılan beyaz sıvısı ile iyi ayırt edilebilir, renk değiştirmez ve balık kokusundadır. Taze mantar kesildiği zaman bol miktarda beyaz sıvısı akar, kuru ve yaşlı örneklerde bu özellik yoktur. Salamura edilmiş balık gibi olan kokusu, mantar yaşlandıkça artar.

Yenilebilen iyi bir mantardır, hatta çiğ olarak bile emniyetle yenebilir. Çiğ halde hoş olmayan bir kokuya sahip olmasına rağmen eti oldukça lezzetli olan değerli bir mantardır. Kızartılırken lamelleri yukarı gelecek şekilde tavaya konulmalıdır. Çorbalar için de iyidir. Bununla beraber, tadı çok acı olan ve şapkasının ortasında konik bir çıkıntı bulunan Lactarius rufus ile karıştırılmamalıdır, bu mantar zehirli değildir fakat yenmesi lezzet bakımından tavsiye edilmez. Bir lezzet denemesi yapmak için küçük bir parça çiğ olarak tadılabilir. Tirmit mantarı ile karıştırılabilen bir diğer tür, lactifluus hygrophoroides’tir. Görünüş olarak tirmit mantarına benzeyen bu mantarın lamelleri daha geniş aralıklıdır ve sütünün rengi değişmemektedir.[1]

Kaynakça

  1. ^ "Tirmit mantarının özellikleri nelerdir?". Uplifers. 20 Mart 2024. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çörek mantarı</span>

Boletus edulis, Boletaceae familyasından yenilebilen mantar türüdür. Bilimsel adındaki bolet Latincede "üstün mantar", edulis de "yenebilen" anlamındadır. Sote, makarna sosu, çorba, hatta çiğ olarak yenebilir.

<span class="mw-page-title-main">Lactarius salmonicolor</span> Russulaceae ailesinden bir mantar türü

Lactarius salmonicolor, Kanlıca mantarı olarak da bilinir, Russulaceae ailesinden yenebilir bir mantar türü. Şapka büyüklüğü 5–15 cm kadardır. Mantar gençken ortası hafifçe çukurdur, kenarı içeri kıvrıktır, büyüdükçe ortası daha da çukurlaşarak hemen hemen huni şekline döner, rengi turuncudur, açık sarıdan erik sarısına kadar değişir. Genel görünüşle turuncu ve sarıdan ibaret halkalıdır. Çizildiği zaman havayla temas edince yeşil renkleme yoktur. Lameller başlangıçta kırmızımtırak sarı beyaz, daha sonra açık portakal rengi tonundadır. Sapa doğru kıvrımlı şekil alır, sap üzerinde birazcık devam eder. Sapı 3-6,5 cm boyunda 0,8-2,5 cm kalınlığında, silindir şeklindedir. Renk bakımından portakal sarısı, dip kısmında kırmızımtırak sarı beyaz, yukarı kısmında şarap kırmızısı turuncudur. Sapın etli kısmı kırmızı-pembedir ve koparıldığında turuncu renkte bir sıvı çıkarır, sıvı hava ile temas edince kırmızılaşır. Gençken içi dolguludur, daha sonra şapkaya kadar olan alt kısımda boşlukludur. Etli kısmı kırmızımtırak sarı beyaz renkli, meyve kokulu ve yumuşak, sünger gibidir. Spor izi parlak kırmızımtırak sarı, tunç rengindedir. Çam meşçerelerinde ve çam ormanı açıklıklarında, çayırlıklarda, Avrupa'da yapraklı ağaç ormanlarında, ilkbahar ve sonbaharda yağmurlardan sonra görülür.

<span class="mw-page-title-main">Mantarın saklanması</span>

Mantarlar, yılın her döneminde doğada bulunmamaktadır. Hatta her tür mantar her yıl meyve de vermez. Bu durumda mantarın meyve verdiği dönemlerde ve/veya yıllarda topladığımız fazla mantarları saklamak, daha sonra mantar mevsimi olmayan dönemlerde veya mantar olmayan yıllarda tüketmek akıllıca bir davranış olur.

<span class="mw-page-title-main">Lepista nuda</span>

Lepista nuda, Tricholomataceae familyasından yenilebilen bir mantar türü. Şapkası, menekşe veya leylak renginde olabilir. Lameller gri menekşe, soluk leylak, açık kahverengi renktedir, sapa çentik şeklinde girinti yaparak bağlanır. sapı 5–10 cm uzunlukta, tabanı şişkin çomak şeklinde, gençken koyu tonlarda olup sonra renk açılır. Boyuna liflidir. Spor baskısı açık pembedir.

<span class="mw-page-title-main">Pösteki mantarı</span>

Pösteki mantarı, Coprinaceae ailesinden, olan yenebilen bir mantar türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Gerede</span> Bolu ilçesi

Gerede, Bolu'nun bir ilçesidir. Karadeniz Bölgesi'nde, Bolu'nun doğusunda 1255 km² yüzölçümü ile yer alır. Güney doğuda Kızılcahamam ve Çamlıdere ile, kuzey doğuda Çerkeş ve Eskipazar, Güney batıda Dörtdivan, Kuzeyde Mengen, batıda Yeniçağa ilçeleriyle çevrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Elma</span> gülgillerden bir meyve

Elma, gülgiller (Rosaceae) familyasından kültürü yapılan bir meyve türü.

Mika bir düzleme göre çok iyi dilinimli bir takım mineralleri içeren bir mineraller grubudur. Dilinim (şistozite), yaprakcıkları elastik olarak bükülebilir. Dilinim yüzeyleri sedef parıltıdır. Mika grubu mineraller, yer kabuğunu oluşturan kayaçlar içerisinde ortalama % 3.8 oranında dağılım frekansına sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu sığla ağacı</span> bitki türü

Anadolu sığla ağacı, Altingiaceae familyasındandır. Türkiye'de Güney Ege ve Batı Akdeniz bölgelerinde sınırlı alanlarda yetişir. Yerel dilde "Günlük ağacı" olarak bilinen sığla, 20 metreye kadar boylanabilir ve görünüş olarak çınara benzer. 200-300 yıla kadar yaşayabilir. Marmaris ve Datça bölgelerinde dere boylarında, Köyceğiz ve Fethiye civarında ise taban suyu yüksek olan düzlüklerde korulukları vardır. Köyceğiz'de bulunan doğal yayılış alanlarının, portakal bahçelerine dönüşmesi ile daraldığı belirtilir. Orman Genel Müdürlüğü tarafından korunan alanlarda yeni korulukları tesis edilmektedir. Türkiye dışında sadece Rodos Adasında bulunur. Subtropikal iklim özellikleri görülen sıcak, nemli ve suyu bol yerlerde yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Kore göknarı</span> Çamgiller familyasından bir bitki türü

Kore göknarı, çamgiller (Pinaceae) familyasından Güney Kore'nin yüksek dağlarında yetişen bir göknar türü. Yüksek yağış alan, yazları serin ve nemli, kışları bol kar yağışlı geçen bir iklimde 1.000-1.900 m. yükseltide yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa kayını</span> Kayıngiller familyasından bir bitki türü

Avrupa kayını, kayıngiller (Fagaceae) familyası üyelerinden belirli mevsimlerde yaprak döken bir kayın türü.

<span class="mw-page-title-main">Trimeresurus albolabris</span> yılan türü

Beyaz dudaklı yeşil ağaç engereği, genelde ağaçların üzerinde dinlenerek vaktini geçirir. Endonezya'da yaşar. Genelde 800 gram ve 75–95 cm kadar olurlar. Yağmur ormanlarında yaşarlar ve bazen insanlarla karşılaşırlar. Engerek oldukları için zaten fazla hareketli değildirler ve kaçmak yerine savaşmayı tercih ederler. Toplam uzunluğu 600 mm erkek, dişi 810, kuyruk uzunluğu erkeklerde 120 mm, dişiler 130 mm olur.

<span class="mw-page-title-main">Çay (bitki)</span> Çaygiller familyasından bir bitki türü

Çay, çaygiller (Theaceae) familyasından nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir tarım bitkisi. Yeşil çay, siyah çay, fermente çay, beyaz çay, sarı çay, bitki çayı ve oolong farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan Kukicha çayı yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir. Çay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir.

<span class="mw-page-title-main">Carpinus betulus</span>

Adi gürgen, huşgiller (Betulaceae) familyasından kerestesi değerli bir orman ağacı türü.

<span class="mw-page-title-main">Trüf mantarı</span> Kara elmas da denilen nadir bir toprak altı mantarı

Trüf mantarı, Meşelik alanlarda, meşe ağaçlarının köklerinde, 5 ila 20 cm toprak derinliğinde yetişen, kokulu ektomikoriza cinsi bir mantardır, Akdeniz bölgesinde bilinir olmasıyla beraber dünyanın birçok bölgesinde bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ayçiçek yağı</span> sıvı bitkisel yağ

Ayçiçeği yağı ayçiçeği bitkisinin çekirdeklerinden diğer bir deyişle tohumlarından elde edilen açık sarı renkli ve hafif tadı olan bitkisel bir yağdır. Yapısında bol miktarda doymamış yağ asitlerini barındırır ve genel itibarıyla besin amaçlı kullanılır. Bunun yanında Biyodizel yapımında ve ilaç sanayinde kullanılmaktadır. Ayçiçeği yağı dünyada en çok üretilen dört bitkisel yağdan birisidir.

<i>Hypholoma fasciculare</i> bir mantar türü

Hypholoma fasciculare, ormanlık alanlarda sıklıkla görülen bir mantardır. Geniş yapraklı ağaçların ölü kökleri ya da çürüyen gövdelerinde büyük kümeler halinde görülür.

<span class="mw-page-title-main">Küçük yapraklı ıhlamur</span> bitki türü

Küçük yapraklı ıhlamur, ebegümecigiller (Malvaceae) familyasından bir ıhlamur türü.

<i>Ostrya carpinifolia</i> bitki türü

Ostrya carpinifolia, Betulaceae familyasından bir ağaç türü.

<i>Tricholoma caligatum</i> diğer adıyla Nergis mantarı, Tricholoma cinsinden bir mantar türü

Tricholoma caligatum ya da Nergis mantarı, Tricholoma cinsinden bir mantar türüdür. Akdeniz'de çeşitli ağaçlarla mikorizal ilişki içinde bulunan, gövdesini sarıp sarmalayan belirgin bir yüzüğü olan büyük bir türdür. Bazen Avrupa Matsutake'si olarak anılır, ancak Japonya'da çok değerli bir akraba tür olan gerçek Matsutake'den gastronomik olarak kesinlikle daha alt düzeydedir.