İçeriğe atla

Tirbuşon

Klasik türbüşon

Tirbuşon, şarap ve kapaklı içeceklerin kapağını açmak için kullanılan metal veya plastik gereç.

En basit haliyle ahşap veya başka bir malzemeden yapılmış dik bir tutamağa tutturulmuş çelik bir burgudur. Kullanıcı tutmak ile tirbuşonu kavrayıp burguyu şişe mantarına geçirir, dikey bir çekme hareketi ile mantarı şişeden çıkarır.

Etimoloji

Fransızca "çekmek" anlamındaki 'tirer' fiili ve "tıpa, mantar" anlamındaki "bouchon" sözcüklerinin bileşiği olan, şişe mantarı çekme aracı anlamındaki "tire-bouchon" sözcüğünden alıntıdır.[1]

Geçmişi

Herbert Allen tarafından icat edilen tirbuşon tipi

Şarabı oksijen almadan saklamak ve yıllandırmak için 17. yüzyıldan beri mantar meşesi ağacının kabuğundan elde edilen şişe mantarı kullanılmaktadır. Şarap şişelerini açmak için 1638 yılında Portekizli Cristiano Kopke tarafından icat edilen ve ‘tongs’ adı verilen bir alet kullanılmakta idi.[2] Bu alet, şişenin boyun kısmının ısıtılarak camın kırılmasını sağlamaktaydı. İngiliz mucit Samuel Henshall, 24 Ağustos 1795’te, 2061 numara ile tirbuşonun patentini aldı.

Tirbuşonun burgusu, yıllanmış şarapların zamanla yıpranmış mantarlarını açarken parçalanmasına sebep olduğundan şişe ile mantarın arasına giren ince plakadan yapılan tirbuşonlar 1879 yılında Lucian Mumford tarafından icat edildi. Bu tirbuşonlara "Ah-zo’ ya da ‘two pronged’(iki uçlu) adı verilir.[2]

1882 yılında Carl Wienke adlı bir Alman tarafından "garson tirbuşonu" icat edildi. Bu modelde kapsülün üst kısmı tirbuşonun bıçağıyla kesilerek alınır ve mantarı delmemek için tirbuşon son burgusu dışarıda kalacak şekilde mantara sokulur.[2]

ABD'ii mucit Herbert Allen tarafından 1979 yılında tasarlanan tirbuşon, plastik ve teflon kullanımıyla önceki modellerden ayrılır.[3]

Galeri

Kaynakça

  1. ^ "tirbuşon". Nişanyan Sözlük. 23 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021. 
  2. ^ a b c Bağış, Levon. "Şişeyi açmak mesele". Agos gazetesi. 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021. 
  3. ^ Foxhall, Emily (30 Haziran 2016). "Born of personal necessity, devices do Houston proud". Chron (İngilizce). 30 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Piyano</span> müzik aleti

Piyano, İtalya'da Bartolomeo Cristofori tarafından 1700 yılı civarında icat edilmiş akustik, tuşlu bir müzik aletidir. Piyanoda ses, teller vasıtasıyla elde edilir. Piyanonun tuşlarına basıldığında içindeki tahta çekiç tellere vurarak sesi oluşturur. Tahta çekicin tellere vurmasından dolayı piyano bazen vurmalı telli çalgı olarak da sınıflandırılır. Piyano klasik ve caz müzikte yaygın olarak kullanılır. Solo performanslar, ansambl, oda müziği, eşlik, bestecilik ve prova için oldukça uygun bir enstrümandır. Piyano taşınabilir bir enstrüman olmamasına ve genelde pahalı olmasına rağmen çok yönlülüğü ve aynı anda birçok yerde bulunma özelliği ile dünyada en yaygın olarak kullanılan enstrümanlardan biri olmayı başarmıştır

<span class="mw-page-title-main">Bilinç</span> Algı ve bilgilerin zihinde duru ve aydınlık olarak izlenme süreci. Düşünen öznenin kendisini anlama ve bilme durumu.

Bilinç, genel olarak, insanda farkındalığın, duygunun, algının ve bilginin merkezi olarak kabul edilen yetidir. Zihnin kendi içeriklerinin farkında olduğu, içebakış yoluyla bilinen, duyumları, algıları ve anıları ihtiva eden bölümüdür.

  1. Kişinin kendisine, yaşantılarına, çevresine, öteki kişilere, bir bütün olarak içinde yaşadığı dünyaya ilişkin farkındalığı, yaşanan deneyimlerden kendiliğinden doğan kendinin farkında olma görüngüsü;
  2. Öznenin duygularına, algılarına, bilgilerine ve kavrayışlarına bağlı olarak kendini anlama, tanıma ya da bilme yetisi;
  3. Bilme edimi ile bilinen içerik arasındaki ilişkiyi her ikisini de içerecek biçimde bir üst düzeyde kurabilme becerisi;
  4. Acı çekme, isteme, bekleme, düş kırıklığına uğrama, korkma gibi belli bir nesnesi bulunan bütün “geçişli” yaşama edimlerini olanaklı kılan ana ilke;
  5. Düşünen öznenin kendisine dönerek, kendisini kendi düşünceleri ile kavraması, kendisine bir başkası olarak dışarıdan bakabilmesi durumu;
  6. “İçebakış” yoluyla zihnin kendi deneyimlerinin gerçekliğini kavrama edimi;
  7. Zihinsel yaşamın geçmiş duyumları, algıları, bilgileri bellekte tutma yeteneği;
  8. Kişinin kendi içinde yaşadıklarına ya da dışarıda olup bitenlere yönelik incelmiş sezgisi, bütün yaşadıklarına ilişkin genel görüşü;
  9. Üzüntü, sevinç, hüzün gibi tek tek yaşantı durumlarına ilişkin kendilik izlenimleri, şeylerin kişiye nasıl göründüğüne yönelik görüngübilimsel yaşantılar bütünü.
<span class="mw-page-title-main">Dayanım</span>

Dayanım ya da mukavemet, cisimlerin çeşitli dış etkiler ve bu dış etkilerin neden olduğu iç kuvvetler karşısında gösterecekleri davranış biçimini inceleyen bilim dalıdır. Mekanik biliminin bir alt kolu olan mukavemet bilimi rijit olmayan cisimlerin mekaniği olarak da tanımlanabilir. Rijit cisimler mekaniği, cisimlerin üzerlerine etkiyen dış tesirler ile şekillerini değiştirmediğini kabul ederken, rijit olmayan cisimler mekaniği şekil değiştirmeleri de göz önüne alır. Teori, yapının bir ya da iki boyutlu öğelerinin incelenip, sonra bunların gerilim düzeylerinin iki boyutlu ve üç boyutlu olarak varsayılıp üç boyuta genelleştirilmesi ve maddelerin elastik ve plastik davranışları hakkında daha tam bir teori geliştirilmesiyle başlamıştır. Maddelerin mekaniğinin önemli kurucu ve öncülerinden biri Stephen Timoshenko’dur.

<span class="mw-page-title-main">Ut</span> Telli müzik aleti

Ut ya da Ud, telli bir müzik aleti. Kelimenin aslı Arapçada sarısabır veya ödağacı anlamındaki el-oud dan gelir. Baştaki el- sözcüğünün, bazı dillerde olup bazılarında olmayan harf-i tarif olduğunu bilen Türkler bu edatı atmış, geriye kalan oud kelimesini de - gırtlak yapıları ayna uygun olmadığı için - "ut" şekline sokmuşlardır. Dillerinde tanım edatı olan batılılar, 11-13. yüzyıllar arasındaki Haçlı Seferleri sırasında tanıyıp Avrupa'ya götürdükleri bu saza, fr:luth, en:lute, de:Laute, it:liuto, Alaut (İsp.)Laúd, Luit (Dat.) gibi hep L ile başlayan isimler vermişlerdir. Hatta saz yapıcılığı anlamında kullanılan lütiye kelimesi de yine lütfen yapılmadır.

<span class="mw-page-title-main">Nargile</span> geleneksel tütün kullanım aracı

Nargile, Balkanlar, Orta Doğu ve Güney Asya'ya özgü geleneksel bir tütün içme aracıdır. Kullanıcının bir hortum aracılığıyla sudan geçerek süzülen dumanı içine çekmesini sağlayan bir düzenek olan nargile, içim şekli ve adabı, yüzlerce yılda oluşmuş kullanım geleneği ile basit bir aletten fazlasını ifade etmekte olup, doğu kültürünün bir parçası haline gelmiştir.

Yahudi İspanyolcası veya Ladino, Hint-Avrupa dil ailesinin Latin koluna bağlı Eski İspanyolca kökenli bir dildir. Yahudiler tarafından konuşulduğu için "Judeo- (Yahudi)" öntakısını almış olan dil, bazı filologlarca Standart İspanyolcanın tarihi bir varyantı olarak da değerlendirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Plastik</span>

Plastik; karbon (C), hidrojen (H), oksijen (O), azot (N) ve diğer organik ya da inorganik elementlerin oluşturduğu monomer adı verilen; basit yapıdaki moleküllü gruplardaki bağın koparılarak polimer adı verilen uzun ve zincirli bir yapıya dönüştürülmesi ile elde edilen malzemelere verilen isimdir. Plastik kelimesi, "şekillendirilebilen veya kalıplanabilen" anlamına gelen Yunanca πλαστικός (plastikos) ve "kalıplanmış" anlamına gelen πλαστός (plastos) kelimesinden türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ambalaj</span>

Ambalaj, ürünlerin, tüketiciye ulaştırılması aşamasında, taşınması, korunması, saklanması ve satışa sunulması için kullanılan herhangi bir malzemeden yapılmış ürünlerdir. Paketleme aynı zamanda paket tasarlama, değerlendirme ve üretme sürecini de ifade eder. Paketleme, malları nakliye, depolama, lojistik, satış ve son kullanım için hazırlamanın koordineli bir sistemi olarak tanımlanabilir. Ambalaj ürünü içerir, korur, muhafaza eder, taşır, bilgilendirir ve satar. En yaygın kullanılan ambalajlar paket, kutu, teneke, poşet, çuval, şişe, kap, torba, kasa, kavanoz ve diğerleridir. Ambalaj üretiminde plastik, cam, metal, ahşap, kağıt, karton, lif gibi malzemeler kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Şarap</span> üzümden yapılan fermente içecek

Şarap veya mey, fermente meyvelerden yapılan alkollü bir içecektir. Maya, meyvelerdeki şekeri tüketir ve onu etanol ve karbondioksite dönüştürerek ısı açığa çıkarır. Şarap erik, kiraz, nar, yaban mersini, frenk üzümü ve mürver gibi çeşitli meyvelerden yapılabilse de çoğunlukla üzümden yapılır ve "şarap" terimi genellikle bir niteleyici olmadan kullanıldığında üzüm şarabını ifade eder. Şarap, çoğunlukla %9 ila %15 arası alkol ihtiva etmektedir. Başka meyvelerden de üretilebilen şaraplar o meyvenin adı ile anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kibrit</span>

Kibrit ya da çakmaksız, ağaç dallarından yontularak kürdana benzetilen ve başına sıvı yapışkan bir madde sürüldükten sonra, üzerine fosfor içeren bir katı karışım konularak oluşturulan yanıcı maddedir.

<span class="mw-page-title-main">Vermut</span>

Vermut, alkolle takviye edilerek güzel kokulu bitki ve baharatlarla "aromatize" edilmiş bir tür şaraba verilen addır. Şarabın 'alkolle takviyesi'nden kasıt içerisine brandy veya benzeri bir distile (damıtık) alkollü içecek ilave edilmesidir. Popüler aromalı şarap ve fortifiye şarap türü sayılır. Vermutun aromatizasyonu ise genelde tarçın, kakule, pelin otu ve mercanköşk gibi aromatik bitkilerle yapılmakla beraber birçok vermut üreticisi işlemde kullandığı bitkilerin reçetesini ticari bir sır olarak saklamaktadırlar. Aromatizasyon işlemi geçmişte, vermut yapımında kullanılan ucuz ve kalitesiz beyaz şarabın tadını düzeltmek için yapılmıştı. Bugün dahi vermut yapımında özelliği olmayan ucuz beyaz şaraplar kullanılmaktadır. Vermutun ortalama alkol oranı %17-18'dir.

<span class="mw-page-title-main">Şarapçılık</span>

Şarapçılık, şarap üretimine verilen addır. Şarabın yapılacağı üzüm veya başka bir meyvenin seçimiyle başlar, yapımı biten şarabın şişelenmesiyle sona erer. Çoğu şarap üzümden yapılsa da, diğer meyvelerden veya zehirli olmayan bitkilerden de yapılabilir. Bal şarabının sudan sonraki en önemli malzemesi baldır. Şarap yapımının tarihi bin yıldan fazladır. Şarap ve şarap yapımı bilimi önoloji olarak bilinir. Şarap üreticisine şarap tüccarı da denilebilir. Üzüm yetiştiriciliği bağcılıktır ve birçok üzüm çeşidi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Meşrubat</span> alkolsüz içecek türü

Meşrubat, genellikle soğuk tüketilen alkolsüz içecek. Soda, gazoz, maden suyu, enerji içeceği, meyve suyu ve meyve aromalı diğer içecekleri kapsar. Türkçeye Arapça maşrūbāt (مشروبات) (içecekler) sözcüğünden geçmiştir ve şurb (içme) kökünden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Konserve açacağı</span>

Konserve açacağı, teneke kutuları açmak için kullanılan bir cihazdır. Hollanda'da en az 1772'den beri gıdaların korunması teneke kutular kullanılarak sağlanmış olsa da, ilk konserve açacakları 1855'te İngiltere'de ve 1858'de ABD'de patentlenmesine kadar ortada bir patent durumu bulunmuyordu. Bu ilk açıcılar temelde bir bıçak çeşidiydi, buna karşın 1855 tasarımı günümüzde üretilmeye devam edilmektedir. Bilinen ilk keskin döner kesme diskinden oluşan konserve açacağı 1870'te icat edildi, ancak normal tüketici için kullanımı çok zordu. 1925 yılında çığır açan, kesme çarkını kutunun halkası üzerinde tutmak için ikinci bir tırtıklı tekerleğin eklendiği bir tasarım ortaya çıktı. Bu kullanımı kolay tasarım, en popüler konserve açacağı modellerinden biri haline gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Plastik şişe</span> yüksek yoğunluklu plastikten yapılmış bir şişe

Plastik bir şişe, yüksek yoğunluklu plastikten yapılmış bir şişedir. Cam şişe ile beraber en fazla tüketilen ambalajdır. Plastik şişeler tipik olarak su, alkolsüz içecekler, motor yağı, yemeklik yağ, ilaç, şampuan, süt ve mürekkep gibi sıvıları depolamak için kullanılır. Boyut, çok küçük örnek şişelerden büyük damacanalara kadar değişmektedir.

Şarap aksesuvarı şarabı depolamada ya da sunmada kullanılabilen ekipmandır. Şarap aksesuarları şarap kadehlerini, tirbuşon ve şarap rafı gibi pek çok ürünü içerir.

Genellikle polimer malzemeleri tasarlayan, analiz eden ve değiştiren bir mühendislik alanıdır. Polimer mühendisliği, petrokimya endüstrisi, polimerizasyon, polimerlerin yapısı ve karakterizasyonu, polimerlerin özellikleri, polimerlerin birleştirilmesi ve işlenmesi ve ana polimerlerin tanımı, yapı özellik ilişkileri ve uygulamalarının yönlerini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Şarabın yaşlanması</span> Şarap yıllandırma işlemi

Şarabın yaşlanması şarap kimyası'nın önemli unsurudur ve potansiyel olarak şarabın kalitesini iyileştirebilir. Bu, şarabı diğer tüketim maddelerinden ayırır. Şarap bozulabilir olsa da şarabın şeker, asit ve fenolik bileşiklerini içeren karmaşık kimyasal reaksiyonlar şarabın aromasını, renginive ağızda bıraktığı tadı, tadanı daha çok memnun edebilecek şekilde değiştirebilir. Şarabın yıllandırma yeteneği, üzüm çeşidi, bağbozumu, bağcılık uygulamaları, şarap bölgesi ve şarap yapım tarzı gibi birçok faktörden etkilenir. Şarap şişelendikten sonra saklandığı şartlar şarabın ne kadar iyi yaşlandığını etkiler ve çok zaman ve finansal yatırım gerektirebilir. Yıllanmış şarabın kalitesi saklandığı koşullara ve şişe ile mantarın durumuna bağlı olarak şişeden şişeye değişir ve bu yüzden yaşlı iyi şaraplardan ziyade eski iyi şişelerin olduğu söylenir. Şarabın kimyası uzun süredir anlaşılmadığından ve eski şaraplar genellikle olağanüstü fiyatlara satıldığından, şarabın yıllandırılması konusunda önemli bir gizem vardır. Ancak, şarapların çoğunluğu yıllandırılmaz ve hatta yıllandırılan şaraplar bile nadiren uzun süre yıllanırlar; Şarabın %90'ının bir üretim yılında, %99'unun ise 5 yıl içinde tüketilmesi gerektiği tahmin edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kadeh</span>

Kadeh, içki içmeye yarayan bardaklara ve kimi kutsal ayinlerde kullanılan ayaklı kaba verilen isim.

Karadeniz kemençesi veya Laz kemençesi, Yunanistan ve Türkiye'de kullanılan yaylı müzik aletidir. Genellikle dörtlü aralıklarla B-E-A şeklinde akortlanmış üç teli vardır. Pontus Rumlarının önde gelen müzikal halk çalgısıdır. 11. ve 12. yüzyıllar arasında icat edildiği tahmin edilmektedir. Kemençe, birçok ahşap türünden yapılabilmektedir.