İçeriğe atla

Tiraspol

Tiraspol
Tiraspol bayrağı
Bayrak
Tiraspol arması
Arma
Tiraspol'ın konumu
Tiraspol'ın konumu
ÜlkeMoldova Moldova(De jure)
Transdinyester Transdinyester (De facto)
İdare
 • Belediye BaşkanıViktor Kostyrko
Nüfus
 (2005)
 • Toplam159.163
Alan kodu+ 373 533

Tiraspol (Rusça ve Ukraynaca: Тирáсполь; Moldovca: Тираспол), Moldova'nın en büyük ikinci şehri ve Transdinyester Cumhuriyeti'nin başkentidir. Şehir Dinyester nehrinin doğusunda bulunmaktadır. Tiraspol, mobilya ve elektrik üretimi gibi hafif sanayinin bölgesel merkezidir.

Moldova Cumhuriyeti bu ülkeyi kendi toprağı olarak saydığından ve kurulan cumhuriyeti de facto olarak nitelendirdiğinden, Transdinyester'den giriş yapanlara herhangi bir vize uygulamasında bulunmamaktadır. Öte yandan hem Moldova'dan Transdinyester'e giderken hem de Transdinyester'den çıkış yapıp Moldova'ya girerken; Transdinyester Cumhuriyeti vize kontrolü uygulamaktadır. Alınabilen en uzun süreli turistik vize 15 gün geçerlidir.

Transdinyester halkı ülkelerini "Prinistrovya Cumhuriyeti" olarak tanımlamaktadır. Ülkedeki benzin istasyonları, market, otel gibi ticari işletmelerin yarısına yakını "Sheriff" adı verilen ve gerçekte yaşadığı kesin olmayan bir kişiye aittir.

Tiraspol, Rus general Aleksandr Suvorov tarafından 1792'de kurulmuştur.[1][2] Şehir her yıl 14 Ekim'de kuruluş yıldönümünü kutlamaktadır.[3]

Etimoloji

Tiraspol ismi Antik Yunancada Dinyester nehri anlamına gelen Tiras ve şehir anlamına gelen polis kelimelerinden oluşmuştur.

Tarihi

Tiras, bir Milet sömürgesi olarak MÖ 600'de Dinyester nehrinin ağzının 10 km ilerisinde kurulmuştur. Tarihi kayıtlarda uzun süre bahsedilmeyen yerleşim, MÖ 2. yüzyıldan itibaren yerel krallıklar tarafından yönetilmeye başladı. MÖ 50 yılında bir Trak kabilesi olan Getaelılar tarafından tahrip edildi. MS 56'da Romalılar tarafından yeniden inşa edildi. Ancak Gotlar'ın yaptığı akınlar nedeniyle bir kez daha tahribata uğradı. Orta Çağ'da Tiraspol, Moldovlar ile Tatarlar arasında tampon bölge olmuştur. 1792 yılında Aleksandr Suvorov tarafından Dinyester Nehri bölgesi Osmanlılardan alınarak Rus İmparatorluğu topraklarına katılmış ve bu esnada Sucleia köyü yakınlarında batı sınırını korumak amacıyla tahkimat oluşturulmuştur. Bu nedenle Aleksandr Suvorov günümüz şehrinin kurucusu olarak kabul edilmiştir. Yeni kurulan şehre de eski Yunan kolonisine ithafen "Tyras" adı verilmiştir. 1828 yılında kaçakçılığı önlemek amacıyla Rus devleti tarafından gümrük binası kuruldu. Rus Devrimi sonrasında yerleşim 1924 yılında Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti topraklarına katıldı. 1929 yılından 1940 yılına kadar bu özerk cumhuriyetin başkenti oldu. 1940 yılında imzalanan Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı uyarınca Baserabya toprakları Romanya'ya bırakıldı. Barbarossa Harekâtı kapsamında 7 Ağustos 1941 tarihinde Romanya kuvvetleri tarafından ele geçirildi. Romanya egemenliği döneminde şehirdeki Yahudi nüfus önemli oranda öldürüldü ya da toplama kamplarına gönderildi. 12 Nisan 1944'te Kızıl Ordu tarafından ele geçirilen şehir Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti' ne bağlandı.

27 Ocak 1990'da yapılan referandumda şehir halkının bağımsızlık yönünde karar alması sonrasında, şehir yönetimi Bender şehriyle birlikte Moldova'dan bağımsızlıklarını ilan etti. 2 Eylül 1990'da da Tiraspol yeni kurulan Pridnestrovian Moldova Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti' nin başkenti oldu. Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra da yeni kurulan Pridnestrovian Transdinyester Cumhuriyeti' nin başkenti oldu.

Galeri

Kardeş Şehirler

Kaynakça

  1. ^ Russia's Stance on Disputed Territories: Just How "Hypocritical" is it? 18 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). The American Journal of Russian and Slavic Studies
  2. ^ About Transdniestra 15 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Rusça). World Window NGO
  3. ^ Street fairs, celebrations mark Tiraspol's 214th birthday 30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce). Tiraspol Times

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Akmescit</span>

Akmescit veya Simferopol, Ukrayna'ya bağlı Kırım Özerk Cumhuriyeti'nin de jure başkentidir. Kırım konusunda, Ukrayna ile Rusya arasında toprak anlaşmazlığı söz konusudur. Bu anlaşmazlık sonucunda Rusya, Kırım'ı ilhak etmiştir. İlhak edilişinden sonra Rusya Federasyonu'na bağlı Kırım Cumhuriyeti'nin, de facto başkenti olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Moldova</span> Doğu Avrupada bir ülke

Moldova veya resmî adıyla Moldova Cumhuriyeti, Doğu Avrupa'da yer alan Ukrayna ile Romanya arasında kalan bir ülkedir. Başkenti Kişinev'dir ve 1991 yılında SSCB'nin dağılmasının ardından bağımsızlığını kazanmıştır. İçinden Prut ve Dinyester nehirleri geçmektedir. Dinyester Nehri'nin doğu kıyısını bir şerit hâlinde kapsayan bölgede tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester bulunur.

Rayon, Sovyetler Birliği'nden kalma bir yönetim birimidir:

<span class="mw-page-title-main">Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti</span> Sovyetler Birliğinin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyeti

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti (RSFSC) (Rusça: Росси́йская Сове́тская Федерати́вная Социалисти́ческая Респу́блика; Rossiyskaya Sovetskaya Federativnaya Sotsialistiçeskaya Respublika), Sovyetler Birliği'nin nüfus ve yüzölçümü bakımından en büyük ve kurucu cumhuriyetidir.

<span class="mw-page-title-main">Balçık</span> Moldovada şehir

Balçık, Moldova Cumhuriyetinin en büyük ikinci şehridir. Rumence Bălţi adının anlamı "balçık"tan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Transdinyester</span>

Transdinyester Moldova Cumhuriyeti, Moldova içinde tek taraflı bağımsızlığını ilan eden De facto bir cumhuriyettir. Ülkenin ismi Rumencede “Dinyester Nehrinin Ötesi” anlamına gelir. Kendi siyasi yapısı, meclisi, ordusu, polisi ve posta sistemi olan bölge, Birleşmiş Milletler üyesi hiçbir devlet tarafından tanınmamaktadır. Avrupa'daki son sosyalist cumhuriyettir. Güney Osetya ve Abhazya tarafından tanınmaktadır.

Moldova tarihi bugünkü Moldova topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar. Günümüzde Moldova adıyla anılan topraklar Prut ve Dinyester nehirlerinin arasında tarihi adı Besarabya olan bölgedir. Bu bölge 1812 yılına kadar Boğdan adıyla anılan devletin doğu kısmını oluşturuyordu. 1812 yılından sonra Rusya'nın eline geçti. Boğdan'ın geri kalan kısmı ise etnik bakımdan kardeş olan Eflak'la birleşerek günümüzdeki Romanya Devleti'ni oluşturdu. Moldova halkı Romanya halkıyla aynı dili konuşmaktadır, etnik bakımdan kardeş uluslardır. Dolayısıyla Moldova tarihi Romanya tarihi'yle iç içe geçmiş bir tarihtir.

<span class="mw-page-title-main">Bender</span> Moldovada şehir

Bender 1992 yılından bu yana tanınmayan Transdinyester Cumhuriyetinin fiili kontrolü altında ancak uluslararası alanda Moldova'ya bağlı bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Moldova bayrağı</span> Ulusal bayrak

Moldova Cumhuriyeti'nin devlet bayrağı mavi, sarı ve kırmızı üç dikey şeritten ve ortadaki şeritte yer alan bir devlet armasından oluşmaktadır. Bayrağın boyunun enine oranı 1:2'dir. Aksi durumlar dışında Moldova Devlet Bayrağı, ulusal bayrak olarak, sivil veya savaş bayrağı ve sancak olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Bilhorod-Dnistrovski</span>

Bilhorod-Dnistrovski, Ukrayna'nın güneybatısında, tarihi Basarabya bölgesinde 'nda bulunan Belgorod-Dnestrovsky Rayonunun merkez şehridir. Dinyester nehrinin Karadeniz'e ulaştığı noktada oluşan haliçin sağ kıyısında yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 12 Ekim 1924 yılında Ukrayna SSC'ye bağlı olarak kurulmuş bir özerk cumhuriyetir. Toprakları şu anki Transdinyester'i kapsıyordu. Moldova Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, II. Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nin Romanya'nın Rus İç Savaşı sırasında aldığı Besarabya bölgesini geri aldığında burada kurulan Moldova SSC ile birleşerek kendisini feshetti.

<span class="mw-page-title-main">Besarabya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti</span>

Besarabya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti veya Besarabya SSR, Besarabya'nın Romanya tarafından işgal edilmesi üzerine Ukrayna'da kurulan geçici hükûmettir.

<span class="mw-page-title-main">1991 Sovyetler Birliği referandumu</span>

Sovyetler Birliği'nde 1991 Referandumu, 17 Mart 1991'de Sovyetler Birliği’nin korunması için yapılan referandum. Referandumda halka "eşit ve egemen cumhuriyetlerin yenilenmiş federasyonu olarak Sovyetler Birliği’nin korunmasını uygun görüyor musunuz?" sorusu yöneltilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Transdinyester rublesi</span>

Transdinyester'de geçerli olan ve 100 kopek biçiminde olan ruble. Transdinyester sınırlı şekilde tanınan devlet olduğundan, paranın ISO 4217 kodu yok. Ancak, Agroprombank ve Gazprombank gibi bazı resmi olmayan Transdinyester organizasyonları PRB kodunu kullandı. Trans-Dinyester Cumhuriyet Bankası bazen RUP kodunu kullanır.

<span class="mw-page-title-main">İzmail</span>

İzmail ya da İsmailiye, Ukrayna'nın güneybatısındaki Odessa Oblastı'nda, Tuna üzerinde yer alan tarihi bir şehirdir. Yönetimsel olarak İzmail, oblast'ın "önemi olan şehri" olarak belirlenmiştir. Ayrıca, bölgenin bir parçası olmasa da, Odessa Oblast'ın yirmi altı bölgesinden biri olan İzmail rayonunun yönetim merkezi olarak hizmet vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya tarihi</span>

Gagavuzya tarihi eskilere dayanmaktadır. 1906 yılında bir grup Gagavuz'un ayaklanması sonucu ortaya çıkan altı günlük de-facto bağımsız Komrat Cumhuriyeti dışında Gagavuzlar Rus İmparatorluğu (1812-1917), Romanya, Sovyetler Birliği ve Moldova tarafından yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Transdinyester Valiliği</span> valilik

Transdinyester Valiliği, Dinyester ve Güney Bug nehirleri arasında, Mihver Devletleri tarafından Barbarossa Harekâtı sırasında Sovyetler Birliği'nden fethedilen ve Romanya tarafından yönetilen, 19 Ağustos 1941'den 29 Ocak 1944'e kadar işgal edilen bir bölgeydi. Batısında Dinyester nehri, doğusunda Güney Bug Nehri ve güneyinde Karadeniz vardır. Günümüzdeki Transdinyester bölgesini ve daha doğudaki bölgeleri kapsıyordu. II. Dünya Savaşı sırasında Transdinyester'in idari başkenti, Karadeniz'de bir liman kenti olan Odessa'ydı.

<span class="mw-page-title-main">Moldova-Rusya ilişkileri</span>

Moldova-Rusya ilişkileri, Moldova Cumhuriyeti ile Rusya Federasyonu arasındaki ikili ilişkilerdir. Kendi kendine özerklik ilan eden Dinyester Moldova Cumhuriyeti'ne Rusya'nın desteği ve bölgede önemli miktarda Rus askeri varlığı, Moldova'nın Rusya ile ilişkilerini gerdi.

<span class="mw-page-title-main">Transdinyester arması</span>

Transdinyester arması, Moldova içinde tek taraflı bağımsızlığını ilan eden de facto bir cumhuriyet olan Transdinyester'in resmî devlet armasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Gagavuzya çatışmaları</span>

Gagavuzya çatışmaları, Moldova SSC'si ile ve Moldova'da daha fazla özerklik isteyen Gagavuz nüfusu arasında bir çatışmaydı. Sovyetler Birliği içinde kalmak amacıyla Moldova'dan ayrı Gagavuz Cumhuriyeti'nin ilanıyla doruğa ulaştı; ancak Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Gagavuz Cumhuriyeti fiilen bağımsız bir devlet haline geldi. Gagavuzya'nın resmi olarak ülke içinde bir özerk bölge olarak tanındığı 1995 yılında Moldova'ya resmen yeniden entegre edildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.