İçeriğe atla

Tiran Adası

Koordinatlar: 27°57′K 34°33′D / 27.950°K 34.550°D / 27.950; 34.550
Tiran Adası
جزيرة تيران‎‎
Harita
Coğrafya
Sanafir ve Tiran adalarının konumu
Sanafir ve Tiran adalarının konumu
Sanafir ve Tiran adalarının konumu
Suudi Arabistan üzerinde Tiran Adası جزيرة تيران‎‎
Tiran Adası جزيرة تيران‎‎
Tiran Adası
جزيرة تيران‎‎
Tiran Adası'nın Suudi Arabistan'daki konumu
BölgeOrta Doğu
DeniziKızıldeniz
Yüzölçümü&0000000000000033.00000033 km2
Siyasi
Ülke Suudi Arabistan

Tiran Adası (Arapça: جزيرة تيران‎‎; Cezire Tiran) veya (Yunanca:  Ἰωτάβη; Iotabi), Tiran Boğazı'nda Suudi Arabistan'ın kontrolünde olan ve herhangi bir yerleşimin olmadığı bir adadır.[1] Ada Sanafir Adası'nın hemen yanında yer almaktadır. Adanın yüzölçümü 88 km²'dir.

9 Nisan 2016 tarihinde Mısır tarafından bir sınır anlaşması ile Tiran ve Sanafir adalarını Suudi Arabistan'a devredilmesine karar verildi. Ancak anlaşmanın Temsilciler Meclisi'nde onaylanması gerekiyordu ve Mısır yargısı tarafından da iptal edildi.[2]

Tarih

Antik Tarih-Iotabi

Tiran, Prokopius'un bölgede nakliye için önemli bir geçiş ücreti istasyonu olan Iotabi (Yunanca : Ἰωτάβη ) adını verdiği ada olabilir, ancak Akabe Körfezi'ndeki diğer adalar alternatif tanımlamalar olarak önerilmiştir. 473 yılında Amorkesos adlı bir Sarazen adayı ele geçirdi ve gelirlerine el koydu, ancak Bizans İmparatorluğu 25 yıl sonra adayı geri aldı ve Hindistan'a ihraç edilen mallara ilişkin vergilerin ödenmesine bağlı olarak sakinlerine özerklik verdi. 534 civarında Bizanslılar, Gazzeli Choricius'un kutsal olmayan bir ırk olarak adlandırdığı ve bazı bilim adamlarının vergi ödemeyi reddeden Yahudi sakinler olduğunu düşündüğü bir gruptan onu tekrar geri almak zorunda kaldı.[3][4]

Iotabi ile ilgili olarak bahsedilen en eski ve en geç tarihler, adanın piskoposlarının kilise konseylerine katılımıyla ilgili olarak verilmektedir: 451 yılında Kadıköy Konsili'nde Macarius kanunlarında piskoposluğun Roma eyaletine ait olduğu listelenmiştir.[3]

İslami Devirler

İslami fetihlerle ilgili kayıtlarda Iotape'den bahsedilmiyor, bu da o zamana kadar adada kimsenin yaşamadığını gösteriyor.[3]

1954-2022 arası dönem

1954 yılında Suudi Arabistan tarafından Mısır’a verilen adalar,[5] 1967 yılındaki Altı Gün Savaşı sırasında İsrail tarafından işgal edilse de 1979 Camp David Antlaşması sonrasında 1982 tarihinde adadan çekildi.Çok uluslu Kuvvetler ve Gözlemciler’in resmi internet sitesine göre, Sina’da Birleşmiş Milletler’e bağlı barış gücü konuşlandırmak için Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi onayının alınamaması sebebiyle, anlaşmanın tarafları 1981’de BM Barış Gücü’ne alternatif olarak çok uluslu bir kuvvet kurulmasına yönelik bir protokolü müzakere etti.

Söz konusu güçlerin Mısır, İsrail ve uluslararası temas noktalarında genel merkezi ve idari ofisleri bulunuyor ayrıca hazırlanan protokolde kuvvetlerin “Tiran Boğazı boyunca deniz seyrüsefer özgürlüğünü” sağlamaya 8 No’lu madde de bulunuyor. Askeri düzeyde ise, 13 ülke, kuvvetlerin çalışmaları kapsamındaki misyonlarına birlikleriyle katılıyor. Bu 13 ülke arasında Avustralya, Kanada, Kolombiya, Çekya, Fiji, Fransa, İtalya, Japonya, Yeni Zelanda, Norveç, Birleşik Krallık, ABD ve Uruguay yer alıyor.

Mısır Yüksek İdare Mahkemesi 2017 başında aldığı karar ile Suudi Arabistan ile yapılan antlaşmanın geçersiz olduğuna ve söz konusu adaların Mısır toprağı olduğuna ve herhangi bir nedenle başka ülkeye devredilemeyeceğine hükmetmiştir.[6]

ABD Başkanı Joe Biden, 16 Temmuz 2022 tarihinde Suudi Arabistan’daki yetkililerle birlikte “ABD kuvvetleri de dahil olmak üzere uluslararası barışı koruma güçlerinin Tiran ve Sanafir adalarından çekilmesini” gerektiren bir anlaşmaya varıldığını duyurdu.

Uluslararası güçlerin merkezi Roma’da bulunuyordu. Kuvvetlerin komutanı ve üyeleri Sina’da bulunurken, kuvvetlerin Genel Müdürü ve diğer yetkililerin temsilcileri Kahire ve Tel Aviv’de bulunuyordu. 2020 Kasım ayında, bir helikopterin Tiran Adası’nda düşmesi sonucu 6 ABD askerinin yanı sıra Fransa ve Çek Cumhuriyeti’nden iki asker hayatını kaybetti.[7]

Nüfus

Eskiden

Procopius'un 6. yüzyıla kadar Iotabi adasında özerk bir Yahudi topluluğuna değinmesi, Süveyş krizi sırasında ve Altı Gün Savaşı sırasında ve hemen sonrasında İsrail'in propagandalarında yer almıştı.[8]

Günümüz

Adada şuan kimse yaşamıyor.

Kaynakça

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2016. 
  2. ^ "Egypt islands' transfer to Saudi quashed". BBC News. 21 Haziran 2016. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2016. 
  3. ^ a b c https://books.google.com.tr/books?id=-6qizCbfLh0C&dq=Iotabe&pg=PA162&redir_esc=y[]
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023. 
  5. ^ https://web.archive.org/web/20160822160951/https://www.dur.ac.uk/ibru/publications/download/?id=241
  6. ^ "Mısır'da mahkeme adaları vermedi". ntv.com.tr. 17 Ocak 2017. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2017. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2023. 
  8. ^ Howard Grief, Uluslararası Hukuka Göre İsrail'in Hukuki Temeli ve Sınırları : İsrail Toprakları Üzerindeki Yahudi Egemenliği Üzerine Bir İnceleme,Mazo Yayınları,2008

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Tiran Adası ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan</span> Orta Doğuda yer alan bir ülke

Suudi Arabistan veya Suudistan ya da resmî adıyla Suudi Arabistan Krallığı, Arap Yarımadası'nda bulunan en büyük ülkedir. Kuzeybatı'da Ürdün, kuzey ve kuzeydoğu'da Irak, doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğuda Umman, güneyde Yemen, kuzeydoğusunda Basra Körfezi ve batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Buraya iki kutsal caminin arazisi de denir; çünkü İslam'a göre iki kutsal şehir olan Mekke ve Medine bu ülkededir. Suudi Arabistan, Orta Doğu'daki bütün körfez ülkelerinde olduğu gibi hızla gelişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">1948 Arap-İsrail Savaşı</span> İsrail ile Arap ülkeleri arasında yapılan ilk savaş

1948 Arap–İsrail Savaşı veya Birinci Arap–İsrail Savaşı, Filistin'de İngiliz manda rejiminin sona ermesinin hemen ardından 14 Mayıs 1948'de Tel-Aviv'de toplanan Yahudi Millî Konseyi'nin, İsrail Devleti’nin kurulduğunu ilan etmesinden birkaç saat sonra Arap Birliği'nin İsrail'e savaş ilanıyla başlayan savaştır. Yeni kurulan devletin sınırlarıyla ilgili, “Eretz İsrail” dışında hiçbir bildiri yoktu. Bunun hemen ardından ABD ve ertesi gün de Sovyetler Birliği İsrail'i tanıdığını açıkladı. Bu gelişmelerin öncesinde ise İngiliz birlikleri bölgeyi terk etmeye başlamışlardı.

<span class="mw-page-title-main">Eisenhower Doktrini</span>

Eisenhower Doktrini, 1953 yılından itibaren 8 sene ABD Başkanlığı yapan Dwight Eisenhower'ın 5 Ocak 1957'de Kongre'ye gönderdiği yetki talebi isteği.

<span class="mw-page-title-main">İsrail-Filistin çatışması</span> Levantta devam eden askerî çatışma

İsrail-Filistin çatışması, Filistin ile İsrail Silahlı Kuvvetleri arasında Filistin topraklarında devam eden silahlı çatışmadır. Başta 1897 Birinci Siyonist Kongresi ve 1917 Balfour Deklarasyonu olmak üzere, Filistin'deki bir Yahudi vatanına ilişkin iddiaların kamuoyuna duyurulması, bölgede erken gerilim yarattı. O zamanlar, Yahudi göçü önemli ölçüde artmasına rağmen, bölgedeki Yahudi nüfusu çok azdı. İngiliz hükûmetine "Filistin'de Yahudi halkı için ulusal bir yuva kurulması" için bağlayıcı bir yükümlülük içeren Filistin Mandası'nın kurulması ardından gerilim, Yahudiler ve Araplar arasında çatışmaya dönüştü. Erken çatışmayı çözme girişimleri, 1947 Birleşmiş Milletler Filistin Bölme Planı ve daha geniş Arap-İsrail çatışmasının başlangıcı olan 1947-1949 Filistin savaşıyla sonuçlandı. İsrail-Filistin süregelen durumu, 1967 Altı Gün Savaşı'nda İsrail'in Filistin topraklarını işgal etmesiyle başladı.

<span class="mw-page-title-main">Yom Kippur Savaşı</span> Ekim 1973te İsrail ile Arap devletleri Mısır ve Suriye arasındaki savaş

Yom Kippur Savaşı olarak isimlendirilen 1973 Arap–İsrail Savaşı, 6 ila 25 Ekim 1973 tarihleri arasında Mısır ve Suriye liderliğindeki Arap devletlerinin İsrail'e karşı başlattığı bir savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Tiran Boğazı</span>

Tiran Boğazı Sina ve Arap Yarımadası arasında bulunan 5 km eninde boğaz. Akabe Körfezi'ni Kızıldeniz'le birleştirir. Adını Suudi Arabistan'ın boğaz açıklarında bulunan Tīrān Adası'ndan alır.

<span class="mw-page-title-main">Altı Gün Savaşı</span> 1967 yılında İsrail ile Arap ülkeleri arasında yapılan savaş

Altı Gün Savaşı ; diğer adlarıyla 1967 Arap-İsrail Savaşı, Üçüncü Arap-İsrail Savaşı, Altı Günün Savaşı veya Haziran Savaşı, 5 Haziran 1967 Pazartesi, İsrail ile Arap komşuları Mısır, Ürdün ve Suriye arasında başlayan ve 6 gün süren savaşa verilen addır. Arap İttifakı'na Irak, Suudi Arabistan, Sudan, Tunus, Fas ve Cezayir de asker ve silah yardımıyla katılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">İzak Rabin</span> 5. İsrail başbakanı

İzak Rabin, İsrailli asker ve politikacı. İsrail’in 5. Başbakanı olan Rabin, 1974-77 yılları arasında ve 1992 ile 1995 yılındaki suikastına kadar olan süre olmak üzere iki dönem başbakanlık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Terörizmle Savaş</span>

Terörizmle Savaş, kısa kullanımıyla Terörle Savaş veya Terörizmle Küresel Savaşı, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki farklı hedeflere gerçekleştirilen 11 Eylül saldırıları sonrasında Amerika Birleşik Devletleri'nin öncülüğünde başlatılan uluslararası bir askerî kampanyadır. NATO üyesi olan tüm ülkeler ve üye olmayan bazı ülkelerin katıldığı kampanya, el-Kaide'nin başını çektiği çeşitli silahlı gruplara yönelik açılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin (Ürdün kralı)</span> Kral Hüseyin (Ürdün)

Hüseyin bin Talal, 1952-1999 arasında Ürdün kralı.

<span class="mw-page-title-main">Katar'daki Yahudilerin tarihi</span>

Katar'daki Yahudilerin tarihi ve bunun hakkındaki bilgiler çok sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan Silahlı Kuvvetleri</span>

Suudi Arabistan Silahlı Kuvvetleri, Suudi Arabistan'ı karadan, havadan ve denizden gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevli olan askerî kuvvet. Suudi Arabistan Kara Kuvvetleri, Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri, Suudi Arabistan Deniz Kuvvetleri, Suudi Arabistan Hava Savunma Kuvvetleri, Suudi Arabistan Stratejik Füze Kuvvetleri ve Suudi Arabistan Ulusal Muhafızları'ndan askeri birliklerden oluşmaktadır.

Nixon Doktrini, ilk olarak Amerika Birleşik Devletleri başkanı Richard Nixon'un, 25 Temmuz 1969 tarihinde Guam'da yaptığı basın toplantısında dile getirilmiştir. ABD-Uzak Doğu ilişkileri uzmanı Gregg Brazinsky, Nixon'un bu konuşmasında, ABD'nin müttefik ve dostlarının gelişmesine ve savunmalarına yardım edeceğini, fakat özgür dünyanın jandarmalığına soyunmayacağının altını çizdiğini söylemiştir. Bu Doktrin uyarınca, ABD hiçbir müttefikinin savunmasından doğrudan sorumlu olmayacak, fakat talep halinde veya olası bir tehlike anında, onları nükleer koruma şemsiyesinin altına alacaktı. ABD ve müttefikleri arasında geliştirilecek iş birliği çerçevesinde, ülkeler arasında barışın tesis edilmesini öngörmekteydi. Richard Nixon bu Doktrinle, Asya'ya yönelik ABD politikalarının yönünü değiştirmek istiyordu. Özellikle Vietnamlaştırma (Vietnamizasyon) adı verilen yöntemle Vietnam Savaşı'ndan tamamıyla çıkmayı amaçlıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Sanafir Adası</span>

Sanafir Adası, Tiran Boğazı'nda Suudi Arabistan'ın kontrolünde olan ver herhangi bir yerleşimin olmadığı bir adadır. Ada Tiran Adası'nın hemen yanında yer almaktadır. Adanın yüzölçümü 33 km²'dir.

Arap Soğuk Savaşı, Arap dünyasında 1952'de Cemal Abdünnâsır'ı iktidara getiren Mısır Devrimi ile 1979'da İran-Arap gerginliklerinin Arap içi çatışmayı tutmasına neden olan İran Devrimi'nin neden olduğu siyasi rekabetti. Bir tarafta Mısır önderliğindeki yeni kurulan cumhuriyetler ile diğer tarafta Suudi Arabistan önderliğindeki geleneksel krallıklar bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan tarihi</span>

Suudi Arabistan tarihi, Arabistan coğrafyası ve Suudi ailesinin tarihidir. Arabistan antik dönemlerden beri Arap kabilleleri varlık göstermiştir. Dinler tarihi açısındanda önemli bir yere sahiptir. İslami hanedanlıkların birçoğu Arabistan coğrafyasında varlık göstermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Fevzi Selu</span> Suriye devlet başkanı (1905-1972)

Fevzi Selu (1905-1972) Suriye askeri lideri, politikacısı ve 3 Aralık 1951'den 11 Temmuz 1953'e kadar Suriye devlet başkanıydı.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan-Yunanistan ilişkileri</span>

Suudi Arabistan-Yunanistan ilişkileri, Yunanistan ve Suudi Arabistan arasındaki mevcut ve tarihi ikili ilişkiyi ifade eder. Yunanistan'ın Riyad'da bir büyükelçiliği ve Suudi Arabistan'ın Atina'da bir büyükelçiliği var. Yunanistan'ın ayrıca Cidde'de bir başkonsolosluğu bulunmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.