İçeriğe atla

Tip tür

Ötücü kuğu, Cygnus cinsinin tip türüdür .

Tip tür, zoolojik adlandırmada, ait olduğu cinsin sınıflandırmada gözlemlenen önemli, belirleyici özelliklerin atfedilen türde birebir gözlemlenmesi durumudur.[1] Benzer bir kavram, tip cins adı verilen suprajenerik gruplar için kullanılır.

Bakteriyoloji 'de, her tür için bir tip tür tahsis edilmiştir.[2]

Şu anda zoolojik olarak geçerli kabul edilmiş olsun olmasın, zoolojide adı geçen her cins veya alt cins, teorik olarak bir tip türü ile ilişkilidir. Bununla birlikte, uygulamada veya eski yayınlarda bir tür belirtilmesi gerekmediğinde tanımlanmamıştır.

Zoolojideki kullanımı

Bir tip türün değeri, belirli bir cins adını "bağladığı" gerçeğidir. Birden fazla türe ait bir taksonun birden fazla cinse bölünmesi gerektiği zaman; tip tür otomatik olarak orijinal taksonun adını, ortaya çıkan yeni taksonlardan birine, yani tip türü içeren taksona aktarır.

Örnek olarak kara salyangozları sınıfının Monacha cinsinin Monacha cartusiana türü, cinsinin tip türü olarak kabul edilir.

Zoolojide tip tür kavramı Pierre André Latreille tarafından tanımlandı.[3]

Kaynakça

  1. ^ "International Code of Zoological Nomenclature, Fourth Edition, adopted by the International Union of Biological Sciences". International Commission on Zoological Nomenclature. 1999. 12 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017.  Article 67.1
  2. ^ "Chapter 3: Rules of Nomenclature with Recommendations; Section 4. Nomenclatural Types and Their Designation", International Code of Nomenclature of Bacteria: Bacteriological Code, 1990 Revision 
  3. ^ Claude Dupuis (1974). "Pierre André Latreille (1762–1833): the foremost entomologist of his time" (PDF). Annual Review of Entomology. Cilt 19. ss. 1-14. doi:10.1146/annurev.en.19.010174.000245. 20 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Biyolojik sınıflandırmada alt tür, bir türün dağılım alanı içinde farklı bölümlenmelerde yaşayan ve birbirlerinden morfolojik özelliklerinin farklılıkları ile ayrılan iki ya da daha fazla popülasyondan her biri için kullanılan terimdir. Tek bir alt tür kendi başına tanınamaz: Bir türün ya hiç alt türü yoktur ya da soyu tükenmiş dahi olsa en az iki alt türü olabilir. Bilimsel literatürde alt tür için subsp. ya da ssp. kısaltması kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Kültivar</span> İstenilen özelliklere sahip olduğu için seçilmiş bitki veya bitkiler topluluğu

Kültivar ya da kültürvaryete, istenilen bazı özellikleri nedeniyle seçilmiş ve bu özelliklerini çoğaltıldığında koruyan bitkidir. Kültivarların çoğu insan eliyle oluşturulmakla birlikte yabani doğada ortaya çıktıktan sonra seçilip yetiştirilen bazı az sayıda örnek de vardır. Kültivarlarda istenilen özellikler, örneğin süs bitkilerinde güzel renk ya da koku, çeşitli tarım ürünlerinde ürün artışı ya da hastalıklara direnç, ormancılıkta yüksek kereste kalitesi ve verimi olabilir.

Oymak, familya ile cins arasında yer alan taksonomik grup. Aralarında büyük taksonomik farklar olan veya birçok türün birbirleriyle kesin çizgilerle ayrılmadığı durumlarda sınıflandırmayı kolaylaştırmak için kullanılır. Diğer taksonomik gruplarda olduğu gibi büyük harflerle başlar ve tek kelimeden oluşur ama italik yazılmaz. Eğer grup fazla büyükse alt oymak ve infra oymaklara da ayrılabilir. Oymağın bilimsel adının sonu şöyle belirlenir:

Uluslararası Zoolojik Adlandırma Kodu, hayvan olarak kabul edilen organizmaların resmi isimlendirme kurallarını belirleyen ve zoolojide yaygın olarak kabul edilen isimlendirme sistemidir. Kurallar temel olarak şunları düzenler;

  1. Binominal isimlendirme çerçevesinde isimlerin doğru bir şekilde nasıl belirleneceği,
  2. Çeşitli isimler arasındaki çatışmada hangi ismin kullanılacağının seçilmesi,
  3. Bilimsel literatürde hangi isimlerin kullanılacağının belirlenmesi.

Nomen dubium zoolojik bir türe bilimsel adlandırma yaparken bilinmeyen veya şüpheli bir tatbikte kullanılan terimdir. Uluslararası Terminoloji Kanunu; su yosunu, mantarlar ve bitkiler için ve Uluslararası Bakteri Terminolojisi Kanunu sistemlerinde "nomen dubium" yerine eş anlamlısı nomen ambiguum kullanılmaktadır.

Nomen nudum zoolojik veya botanik bir türe ait olmayan, kabul edilmemiş adlandırmanın tatbikinde kullanılan terimdir.

Nomen oblitum bazı sebeplerde yaygın olarak kullanılmayan zoolojik isimlendirmede kullanılan teknik bir terimdir.

Monotipik takson, taksonomide tek biyolojik tipten oluşan taksondur. Birden fazla olursa politipik takson adını alır.

Filogenetik adlandırma sistemi kısaltılmış adıyla Filogenetik adlandırma veya genellikle kullanılan adıyla kladistik adlandırma, takson adları için filogenetik tanımları kullanan, biyolojide takson için isimlendirmenin bir yöntemidir.

Incertae sedis ilişkileri bilinmeyen ya da tanımlanmamış olan bir taksonomik grubu tanımlamak için kullanılan kavram. Bu tür gruplar sıkça "gizemli takson" olarak da adlandırılır. Belli taksonomik seviyelerdeki belirsizlikler için incertae familiae, incerti subordinis, incerti ordinis ve benzer kavramlar kullanılır.

<i>Systema Naturae</i> Carolus Linnaeusun başlıca eseri

Systema Naturae (Latince) İsveçli botanikçi, zoolog ve doktor Carolus Linnaeus'un (1707–1778) en önemli eserlerinden biridir ve Linnaeus Taksonomisini öne sürer. Günümüzde ikili adlandırma olarak bilinen bu sistem aslında Linnaeus'tan 200 yıl önce Gaspard ve Johann Bauhin kardeşler tarafından kısmen geliştirilmiş olsa da Linnaeus kitabında bu sistemi tutarlı olarak kullanan ilk kişidir. Kitabın ilk basımı 1735 yılında yapılmıştır. En önemli baskı sayılan kitabın 1758 yılında yapılan 10. baskısının tam adı Latince Systema naturæ per regna tria naturæ, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locistir ve Türkçeye şöyle çevrilir: "Sınıflara, takımlara, cinslere ve türlere göre; mizaçları, farklılıkları, sinonimleri ve yerleri ile birlikte; doğanın üç âlemi içinde doğanın sistematiği".

<i>Systema Naturae</i>nin 10. baskısı

Systema Naturae'nin 10. baskısı, Carl Linnaeus tarafından yazılan ve 1758 ila 1759 yıllarında yayımlanan, zoolojik sınıflandırmanın başlangıç noktası olarak kabul edilen bir kitaptır. Bu kitapta Linnaeus hayvanlar için ikili adlandırma yöntemini sunmaktadır. Linnaeus bitkiler için sınıflandırma yöntemini 1753 yılında yayımladığı Species Plantarum adlı eserinde yapmıştır.

Biyolojik sınıflandırma sisteminde taksonomik seviye takson adı verilen bir grup canlının taksonomik hiyerarşi için göreceli olarak bulundukları sıradır. Taksonomik seviyeye örnek olarak tür, cins, familya, takım, sınıf, şube, âlem ve üst âlem verilebilir.

Biyolojik terminolojide, bir sintip, holotipin belirlenmediği bir taksonun tanımında listelenen iki veya daha fazla biyolojik tipten herhangi biridir. Bu ve türler için ilgili terimlerin kesin tanımları, Uluslararası Zoolojik İsimlendirme Kanunu ve algler, mantarlar ve bitkiler için Uluslararası İsimlendirme Kanunu'nun bir parçası olarak belirlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Paratip</span>

Zooloji ve botanikte, bir paratip, bir türün ve diğer taksonların bilimsel adının gerçekte neyi temsil ettiğini tanımlamaya yardımcı olan bir organizmanın örneğidir; ancak holotip değildir. Genellikle birden fazla paratip vardır. Paratipler genellikle müze araştırma koleksiyonlarında yapılır.

Botanik isimlendirmesinde yazar alıntısı, geçerli bir botanik adı yayınlayan, yani adı alg, mantar ve bitkiler için Uluslararası İsimlendirme Kanunu'nda (ICN) belirtilen resmi gereklilikleri yerine getirirken ilk kez yayınlayan kişi veya gruba atıfta bulunmak anlamına gelir. Bir türün artık orijinal jenerik yerleşiminde olmadığı durumlarda, hem orijinal cins yerleşiminin yazarları hem de yeni kombinasyonun yazarları verilir.

Zooloji terminolojisinde, bir taksonun geçerli adı, Uluslararası Zooloji Nomenklatürü Kanunu (ICZN) kurallarına göre o takson için kullanılacak olan zoolojik isimdir. Başka bir deyişle: geçerli bir ad, bir taksonun doğru zoolojik adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Holotip</span>

Bir holotip, türlerin resmi olarak tanımlandığı zaman kullanıldığı bilinen bir organizmanın tek bir fiziksel örneğidir. Ya bu tür fiziksel bir örnek ya da bunlardan bir tanesidir; ancak açıkça holotip olarak belirtilmiştir. Uluslararası Zoolojik İsimlendirme Kanunu (ICZN) uyarınca, bir holotip çeşitli isim taşıyan türlerden biridir. Algler, mantarlar ve bitkiler (ICN) ve ICZN için Uluslararası İsimlendirme Kanunu'nda türlerin tanımları niyet bakımından benzerdir ancak terminoloji veya temel kavramda aynı değildir.

<span class="mw-page-title-main">Tip cins</span>

Biyolojik sınıflandırmada, özellikle zoolojide, tip cins, biyolojik bir aileyi ve soyadının kökünü tanımlayan cinstir.

<span class="mw-page-title-main">Algler, mantarlar ve bitkiler için Uluslararası İsimlendirme Kodu</span>

"Geleneksel olarak yosun, mantar veya bitki olarak muamele edilen" tüm Algler, mantarlar ve bitkiler için Uluslararası İsimlendirme Kodu (ICN) bitkilere, mantarlara ve diğer birkaç organizma grubuna verilen resmi botanik isimlerle ilgili kurallar ve tavsiyeler bütünüdür. Daha önce Uluslararası Botanik Adlandırma Kodu (ICBN) olarak adlandırılıyordu; Adı, 2005 Viyana Yasası'nın yerini alan Melbourne Yasası'nın parçası olarak Temmuz 2011'de Melbourne'deki Uluslararası Botanik Kongresi'nde değiştirildi.