HIV, AIDS'e yol açan virüs. HIV, bağışıklık sistemine zarar vererek hastalığa neden olur. Vücudu mikroorganizmalardan koruyan bağışıklık sistemi çalışmadığında, mikroorganizmalar hastalığa daha kolay neden olabilir.
AIDS, ilk kez 1980'lerin başında Orta ve Güney Afrika'da gündeme gelen ve giderek ürkütücü boyutlara ulaşan, etkeni HIV (İngilizce: Human Immunodeficiency Virus / Türkçe: İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü) olan bir enfeksiyon hastalığıdır. HIV, bağışıklık sistemindeki akyuvarların (özellikle CD4+ lenfositler) yapısını bozarak ve sayısını azaltarak vücudun enfeksiyonlara karşı direncini ortadan kaldırır.
Pandemiler veya pandemik hastalıklar, dünyada birden fazla ülkede veya kıtada, çok geniş bir alanda yayılan ve etkisini gösteren salgın hastalıklara (epidemilere) verilen genel isimdir.
Dünya AIDS Günü her yıl 1 Aralık tarihi olarak kabul edilmiştir. Bu gün HIV'in yayılması ve AIDS hastalığının artışına karşın bilincin yükseltilmesi amacına adanmıştır. Böyle bir günün varoluşunun diğer bir amacı ise bu hastalıktan yaşamını yitirenleri anmak ve onları onurlandırmaktır. Hükûmetler ve sağlık yetkilileri bu günde çeşitli forumlar ve konuşmalar düzenlerler. 1995 yılından bu yana ABD Dünya AIDS Gününü resmî olarak tanımıştır. Diğer ülke hükûmetleri de benzer tutumlar alarak, aynı konuda açıklamalar yapmıştır.
Erkek erkeğe seks veya erkeklerle seks yapan erkekler, bir veya birden fazla erkek birey tarafından yapılabilen cinsel ilişki türüdür. Tarih boyunca hemen her toplumda heteroseksüel ve eşcinsel insanlar tarafından uygulanmıştır. Erkek erkeğe seks günümüzde bazı ülkelerde yasal olarak kabul edilmemektedir.
Ryan Wayne White, HIV/AIDS enfeksiyonu taşıdığı için okuduğu liseden çıkarılmasına karşı verdiği mücadeleyle Amerika Birleşik Devletleri'nde ulusal simge haline gelen Amerikalı gençtir. Hemofili hastası olduğu için kan nakli tedavisi sırasında HIV virüsü ile enfekte olduğu iddia edildi. Aralık 1984'te teşhis konuldu ve sadece 6 ay yaşayabileceği öngörüldü. Doktorlar, diğer öğrenciler için risk taşımadığını ve White'ın okula dönebileceğini belirtseler de Kokomo'daki birçok veli ve öğretmen okula dönmesine karşı çıktı. AIDS araştırmalarında ve toplumun AIDS'i tanımasında önemli katkıları olan White, okul sistemine karşı yasal savaş verdi. Elton John, Michael Jackson ve Phil Donahue gibi birçok ünlü ile beraber medyanın karşısına çıktı, doktorlarının öngördüğünün aksine beş yıldan fazla yaşadı ve lise mezuniyetine bir ay kala, Nisan 1990'da öldü. İlk AIDS vakalarının gey erkeklerde görülmesi sebebiyle, White'tan önce bu hastalığın gey toplulukları ile doğrudan bağlantılı olduğu görüşü oldukça yaygındı. White ile beraber bu algı değişimi, diğer HIV ile yaşayan Magic Johnson, Ray brothers ve Kimberly Bergalis gibi ünlüleri de daha fazla AIDS araştırmaları yapılması ve toplumun bilinçlendirilmesi için çalışmaya sevk etti. White'ın ölümünden kısa bir süre sonra ABD Kongresi, Ryan White CARE Yasası'nı çıkarttı. İki defa onaylanan bu yasa, ABD'de AIDS ile yaşayan bireylerin en büyük destekçisi oldu.
ABD HIV/AIDS tarihi yaklaşık 1969 yıllarına dayanır. Virüs ülkeye Haiti'den gelmiştir. 1970'lerin sonlarında ve 1980'lerin başlarında Los Angeles'taki doktorlar akdeniz insanında sıklıkla görülen Kaposi sarkomu kanserini tespit ettiler.
Luc Antoine Montagnier, Fransız virolog ve bilim insanı. Françoise Barré-Sinoussi ve Harald zur Hausen ile birlikte 2008 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü sahibi bilim insanı. Nobel Ödülü'nü İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü'nü (HIV) keşfinden dolayı kazanmıştır. Şanghay Jiao Tong Üniversitesi'nde profesör olarak çalışmalarını sürdürmüştür.
Françoise Barré-Sinoussi, Fransız bir virolog ve Retroviral Enfeksiyonların Düzenlenmesi Bölümü Direktörü ve Paris, Fransa'daki Institut Pasteur'da profesördür. Fransa, Paris'te doğan Barré-Sinoussi, insan bağışıklık eksikliği virüsünün AIDS'in nedeni olarak tanımlanmasında bazı temel çalışmaları gerçekleştirdi. 2008'de Barré-Sinoussi, HIV'i keşfettikleri için eski akıl hocası Luc Montagnier ile birlikte Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'ne layık görüldü. 31 Ağustos 2015'te zorunlu olarak aktif araştırmadan emekli oldu ve 2017'de bir süre tamamen emekli oldu.
Çin'deki insan bağışıklık yetmezlik virüsünün (HIV) bugünkü yayılımı çoğunlukla damar içi uyuşturucu kullanımı ve fuhuş yollarıyla gerçekleşmiştir. Çin'de HIV'den etkilenen insanların sayısı tahminen 430.000 ile 1,5 milyon arasındadır ya da toplam nüfusunun yaklaşık %0,1'i. 2012 itibarıyla CIA World Factbook, 15-49 yaş grubunda Çin Halk Cumhuriyeti'nde HIV/AIDS ile yaşayan yetişkinlerin yüzde oranının %0,1 olduğu tahminine vardı; bu değer Japonya'nınkiyle aynı ve Birleşik Krallık (%0,2) ve Avusturya (%0,3) gibi birçok Avrupa Birliği ülkesinden daha düşüktür. 2001'de yayımlanan bir Birleşmiş Milletler raporuna göre ülkede HIV'in yayılımındaki ana etkenler, uyuşturucu kullanıcıları arası iğne paylaşımı ve kan bağışı ile ilgili sorunlar. Örneğin, 1990'lar boyunca Çin'in birçok kırsal bölgesinde yapılan hatalı kan toplama programları sonucunda yüksek sayıda insan HIV'le enfekte oldu.
Pozitif Yaşam Derneği, 2005 yılında HIV virüsü taşıyanlar ile dayanışmak ve yardımlaşmak amacı ile İstanbul'da kurulan bir dernektir. Dernek, Türkiye'de, HIV virüsü taşıyanlar için kurulmuş ilk kuruluştur.
AIDS küresel bir pandemidir. 2014 yılı itibarıyla, dünyada yaklaşık 36.9 milyon insan HIV virüsüne sahiptir. 2012 yılında, yaklaşık 17.2 milyon erkek, 16.8 milyon kadın ve 3.4 milyon 15 yaşından küçük çocuk AIDS hastasıydı. 2010 yılında 1.8 milyon insan AIDS nedeniyle öldü, bu sayı 2005 yılında 2.2 milyondu. The Lancet'te yayınlanan bir raporda, 2015 Global Hastalık Yükü Çalışmasına göre HIV enfeksiyonunun 1997 yılında 3,3 milyon hastayla zirve noktasına eriştiğini tahmin ediyor. Bu sayı 1997 yılından 2005 yılına kadar hızla düşerek 2.5 milyona indi ancak 2005'ten 2015 yılına kadar sabit kaldı.
Güvenli seks, cinsel yolla bulaşan enfeksiyonların (CYBE), özellikle HIV'in bulaşma veya kapma riskini azaltmak için çeşitli yöntemler veya gereçleri kullanan cinsel aktivitedir. "Güvenli seks", güvenli seks uygulamalarından bazılarının CYBE risklerini tamamen ortadan kaldırmadığını göstermek için bazen daha güvenli seks veya korunmalı seks olarak da adlandırılır. Aynı zamanda, gebeliği önlemeyi amaçlayan ve bazen CYBE risklerini azaltabilen veya ve azaltamayan yöntemleri tanımlamak için kullanılır.
AIDS Farkındalık Haftası, AIDS farkındalığını artırmak için ekstra çaba sarf edildiği Kasım ayının son haftasıdır.
HIV/AIDS inkârcılığı, kesin kanıtlara rağmen insan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV) ve yol açtığı edinilmiş bağışıklık yetmezliği sendromu (AIDS) hakkındaki bilgileri yadsımaktır. Kimileri HIV'in varlığına karşı çıkarken kimileri virüsün AIDS'e yol açmayan zarasız bir virüs olduğunu savunur. AIDS'i gerçek bir hastalık olanlar kabul edenler dahi bunun cinsel ilişkinin yanında malnütrisyon, yetersiz sanitasyon ve hemofiliye bağlar.
Bu liste HIV/AIDS'in yetişkinlerde yaygınlık oranına göre ülkeleri listeler. HIV/AIDS ilk kez 1980'lerin başında Orta ve Güney Afrika'da gündeme gelen ve giderek ürkütücü boyutlara ulaşan, etkeni HIV olan bir enfeksiyon hastalığıdır. 2018 yılında dünya genelinde 38 milyon HIV pozitif insan vardır.
Suriye Arap Cumhuriyeti'ndeki lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) kişiler, LGBT olmayan sakinlerin yaşamadığı yasal zorluklarla karşı karşıyadırlar. 1949 tarihli ceza kanununun 520. maddesi "doğa düzenine aykırı cinsel ilişki"yi yasaklamakta ve üç yıla kadar hapis cezası öngörmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri Başkanı'nın AIDS'le Mücadele Acil Durum Planı (PEPFAR), küresel HIV/AIDS salgınını ele alan ve hastalıktan muzdarip olanların hayatlarını kurtarmaya yardımcı olması için hazırlanan Birleşik Devletler hükûmet girişimidir. ABD Başkanı George W. Bush tarafından 2003 yılında başlatılan PEPFAR, başlangıcından Mayıs 2020'ye kadar HIV/AIDS tedavisi, önlenmesi ve araştırması için yaklaşık 90 milyar dolarlık kümülatif fon sağladı ve bu da bu programı COVID-19 pandemisine kadar tek bir merkeze odaklanan en büyük küresel sağlık programı haline getirdi. PEPFAR, 50'den fazla ülkede ABD hükûmet kurumlarının bir kombinasyonu tarafından uygulanmakta ve Birleşik Devletler Dışişleri Bakanlığı'ndaki Küresel AIDS Koordinatörü tarafından denetlenmektedir. 2021 itibarıyla PEPFAR, başta Sahra Altı Afrika'da olmak üzere 20 milyondan fazla hayatı kurtardı.
"Londra Hastası" olarak da bilinen Adam Castillejo, HIV enfeksiyonundan kurtulduğu bilinen ikinci kişidir. Londra'da yaşayan ve şef olarak çalışan Castillejo, Wayuu yerli soyundan geliyor ve Venezuela'da doğmuştur.
Berlin Hastası, 1998 yılında HIV tedavileri kesildikten sonra HIV viral yükünde uzun süreli "tedavi sonrası kontrol" sergilediği açıklanan Berlin, Almanya'dan kimliği bilinmeyen bir kişidir.
