İçeriğe atla

Timoharis

İskenderiyeli Timocharis (Yunanca: Τιμόχαρις veya Τιμοχάρης, gen. Τιμοχάρους; MÖ 320–260), Yunan astronom ve filozof. Muhtemelen İskenderiye'de doğdu. Öklid'le aynı çağda yaşadı.

Çalışmaları

Timocharis hakkında bilinen çok az bilgi de Batlamyus'un Almagest'teki alıntılarından geliyor. Buna göre Timocharis MÖ 290-280 arasında İskenderiye'de çalışmış. Batlamyus, Timocharis veya Aristillus tarafından kabaca MÖ 290 yılında kaydedilen 18 yıldızın dik açıklığını liste haline getirdi.[1] MÖ 295 ile 272 arasında Timocharis, dört tane ay örtülmesini ve Venüs gezegeninin bir yıldızın önünden geçişini kaydetti.[2] Bunlar hem Mısır hem de Atina takvimleri kullanılarak kaydedildi.[3] Venüs gözlemi, gezegenin η Virginis yıldızına 15 yay dakikası kadar yakınına geldiği MÖ 12 Ekim 272'de gerçekleştirilmiş olabilir.[4]

Timocharis'in gözlemleri, belirli bir tarih atanabilecek en eski Yunan kayıtları arasındadır. Euctemon ve Meton tarafından belirtildiği gibi, yalnızca MÖ 432 yaz gündönümü kaydı bu rekoru aşar.[5] Timocharis, Aristillus'la birlikte, büyük olasılıkla İskenderiye Kütüphanesi'ne ait olan bir gözlemevinde çalıştı. Büyük olasılıkla gnomonlardan, güneş saatlerinden ve bir astronomik küreden oluşan temel ekipmanları vardı. İkisi de Sisamlı Aristarkus'la aynı çağda yaşadı ancak Timocharis ile Aristarkus arasında bir tanışıklık olup olmadığı belli değildir.[6]

Astronomik gözlemleri sırasında Timocharis, Spica yıldızının sonbahar ekinoksunun 8° batısında yer aldığını kaydetti. Ancak daha sonra Hipparkos, Spica'nın sonbahar ekinoksunun sadece 6° batısında olduğunu gözlemledi. Hipparkos, Timocharis'in daha önceki ay tutulmalarının kayıtlarına dayanarak gözlemlerini yaptığı dönemi çıkarabildi. Bu farktan yararlanarak Hipparkos, yıldızların boylamlarının zamanla değiştiğini keşfetti ve bu sayede ekinoksların deviniminin ilk değerini yılda 1/100°'den az olmayacak şekilde belirlemesini sağladı.[5]

Merkür gezegeninden bahseden ilk astronom olarak kabul edilir.[7][8]

Ay'daki bir kratere onun adı verilmiştir.[9]

Kaynakça

  1. ^ Newton, R. R. (1974). "The obliquity of the ecliptic two millennia ago". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 169 (2): 331-342. doi:10.1093/mnras/169.2.331. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2023. 
  2. ^ Jones, Alexander (1999). Astronomical papyri from Oxyrhynchus. 1–2. DIANE Publishing. s. 84. ISBN 0-87169-233-3. 
  3. ^ Jones, A. (1997), On the reconstructed Macedonian and Egyptian lunar calendars (PDF), 119, ss. 157-166, 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 10 Eylül 2009 
  4. ^ Fomenko, A. T.; Vi︠a︡cheslavovich, Vladimir Kalashnikov; Nosovskiĭ, Gleb Vladimirovich (1993). Geometrical and statistical methods of analysis of star configurations: dating Ptolemy's Almagest. CRC Press. s. 215. ISBN 0-8493-4483-2. 
  5. ^ a b Evans, James (1998). The History & Practice of Ancient Astronomy. Oxford University Press US. s. 259. ISBN 0-19-509539-1. 
  6. ^ Sarton, George (1993). Hellenistic science and culture in the last three centuries B.C. Courier Dover Publications. s. 53. ISBN 0-486-27740-2. 
  7. ^ "intro". history.nasa.gov. 25 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2016. 
  8. ^ Greeley, Ronald (21 Şubat 2013). Introduction to Planetary Geomorphology. Cambridge University Press. s. 91. ISBN 9780521867115. 
  9. ^ Blue, Jennifer. "Timoharis". Gazetteer of Planetary Nomenclature. USGS Astrogeology Research Program.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Batlamyus</span> Yunan matematikçi, astronom ve coğrafyacı (100–170)

Klaudyos Batlamyus, İskenderiyeli Yunan matematikçi, coğrafyacı, astronom ve müzik teorisyeniydi ve üçü daha sonra Bizans, İslam ve Batı Avrupa bilimi için önemli olan yaklaşık bir düzine bilimsel tez yazmıştır. MS 100–170 yılları arasında yaşadığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Astrometri</span>

Gök ölçümü, gökölçüm veya astrometri, yıldızların ve diğer gökyüzü cisimlerinin konumlarının ve hareketlerinin yüksek hassasiyetle hesaplanmasını içine alan bir gök bilimi dalıdır. Astrometrik ölçümlerden elde edilen bilgiler kinematik, Güneş Sistemi'nin fiziksel kökeni ve galaksimiz Samanyolu ile ilgili bilgiler sunar.

<span class="mw-page-title-main">Gezegen</span> bir yıldız veya yıldız kalıntısının yörüngesinde dolanan gök cismi

Gezegen; genellikle bir yıldız, yıldız kalıntısı ya da kahverengi cücenin yörüngesinde bulunan, yuvarlak hâle gelmiş bir astronomik cisimdir. Uluslararası Astronomi Birliğinin (IAU) tanımına göre Güneş Sistemi'nde sekiz gezegen bulunur. Bunlar, karasal gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars; dev gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Gezegen oluşumu için bilimsel açıdan mevcut en iyi teori, bir bulutsunun kendi içine çökmesi sonucu bir yıldızlararası bulut meydana getirdiğini ve yıldızlararası bulutun da bir önyıldız ve bunun yörüngesinde dönen bir öngezegen diski oluşturduğunu öne süren bulutsu hipotezidir. Gezegenler bu disk içinde, kütleçekiminin etkisiyle maddelerin kademeli olarak birikmesi sonucu, yığılma (akresyon) olarak adlandırılan süreçte büyürler.

<span class="mw-page-title-main">Gezegenimsi bulutsu</span>

Gezegenimsi bulutsu veya gezegenimsi nebula, yaşamının son evresinde bulunan bir kırmızı devin yaydığı parlak bir iyonize gazdan oluşan salma bulutsusu türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Günmerkezlilik</span>

Günmerkezlilik veya Güneş Merkezli(lik), gökbilimde, Dünya ve diğer gezegenlerin Güneş'in çevresinde döndüğü bir astronomik modeldir. Geçmişte, Yer'in merkezde olduğu (geosantrizm) astronomik modele karşı olarak ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hipparkos</span> 2. yüzyıl Yunan astronom, coğrafyacı ve matematikçi

İznikli Hipparkos veya Nikaialı Hipparhus bir Yunan astronom, coğrafyacı ve matematikçiydi.

<span class="mw-page-title-main">Sisamlı Aristarkus</span> Yunan astronom ve matematikçi (MÖ 310 - yak. 230)

Aristarkus, Yunan gökbilimci ve matematikçi. Sisam adasında doğdu. Evrenin merkezine dünyayı değil de güneşi koyan günmerkezlilik inanışının bilinen ilk savunucularındandı. Pisagor'dan ve Filolaos'dan etkilendi. Her ikisi de güneşi merkeze koymalarına rağmen, gezegenlerin diziliş sırası açısından Filolaos'dan farklı görüşlerde oldu. Onun astronomik fikirleri 1800 yıl boyunca geçerliliğini sürdüren Aristo ve Batlamyus'un yermerkezli teorileri karşısında rağbet görmedi, ta ki Kopernik, Kepler ve Newton'un buluşlarına kadar. Ay'daki Aristarkus Krateri'ne onun adı verilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İskenderiyeli Menelaus</span> Helenistik dönem matematikçi ve astronom

İskenderiyeli Menelaus, Yunan matematikçi ve gökbilimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Almagest</span>

Almagest, Batlamyus'un eserlerinden en tanınmışıdır. Orijinal adı He Mathematike Syntaxis'tir. Yunanca matematiksel oluşum anlamına gelir. Kitap, aslında bir astronomi eseridir, ama astronomi o dönemlerde matematiğin dalı olduğundan, eser matematik klasiği olarak anılır. Batlamyus'un astronomisi, kendi gözlemleriyle birlikte Yunan ve Mezopotamyalı meslektaşlarının gözlemlerine dayanmaktaydı. Çevresindeki bilgileri sentezleyerek birçok alanda eser verdi.

<span class="mw-page-title-main">Kopernik günmerkezliliği</span> Güneş merkezli evren modeli

Kopernik günmerkezliliği, Nicolaus Copernicus tarafından geliştirilen ve 1543 yılında yayımlanan bir astronomik modeldir. Bu modele göre Güneş, evrenin merkezinde hareketsiz olarak konumlandırılmıştı ve her şeyin başlangıcı olarak kabul edilirdi. Modern astronomik ve bilimsel gelişmelerin başlangıç noktası olarak gösterilir. Dünya ve diğer gezegenler ise sabit Güneş etrafında, sabit hızla periyodik hareketler yapmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Antik Yunan astronomisi</span>

Yunan astronomisi klasik antik dönemde Yunan dilinde yazılmıştır ve antik Yunan, Helenistik, Greko-Romen ve geç dönem antik çağlarını kapsar. Yunanca, Helenistik dönemden Büyük İskender'in fethini takip eden süreçte bilimin dili haline geldiği için antik Yunan astronomisi coğrafi sınırları aşmıştır. Bu yüzden Helenistik astronomi olarak da adlandırılır. Helenistik ve Roma dönemleri boyunca Yunan olan veya olmayan birçok astronom, çalışmalarını Yunan geleneklerini kullanarak Ptolemaios krallığındaki İskenderiye kütüphanesini de içeren büyük bir enstitüde yürütüyordu.

<span class="mw-page-title-main">Astraryum</span>

Astraryum, ayrıca diğer adıyla planetaryum, astronomik cisimlerin döngüsel niteliğini mekanik olarak temsil eden astronomik saat.

<span class="mw-page-title-main">Mısır astronomisi</span>

Mısır astronomisi, tarih öncesi zamanlarda, Predinastik Dönem'de gelişmeye başladı. M.Ö. 5. binyılda yapılan Nabta Playa'daki taş dairelerin tasarımında astronomik hizalamalardan esinlenilmiş olabilir. Tarihi Hanedan Dönemi M.Ö. 3. binyılda başladığında, 365 günlük periyot sistemi zaten Mısır takviminde kullanılıyordu ve Nil'in yıllık su baskınlarının belirlenmesinde yıldız gözlemi önemli bir yer tutuyordu.

Muhyîl‐Millet ved‐Dîn Yahyâ Ebû Abdullah ibn Muhammed ibn Ebî El‐Şükr el‐Mağribî el‐Endelüsî ya da kısaca Muhyiddin el-Mağribî, İslam'ın Altın Çağı'nda yaşamış Endülüslü bir astronom, astrolog ve matematikçidir. Meraga Rasathanesi'nde çalışan ve en meşhurları Nasîrüddin Tûsî olan bir grup astronomdan biriydi. Muhyiddin, astronomi alanında geniş çaplı ve sistematik bir gezegen gözlemi projesi yürüttü ki bunlar sayesinde yeni astronomik parametreler geliştirilmiştir.

Samoslu Conon bir Yunan astronom ve matematikçiydi. Öncelikle bir takımyıldız olan Coma Berenices'i adlandırmasıyla hatırlanır.

Bu, "Antik Yunan matematikçilerinin zaman çizelgesi"dir..

Astronomi haritaları, katalogları ve araştırmaları kronolojisi

<span class="mw-page-title-main">Kopernik Devrimi</span>

Kopernik Devrimi, Dünya'yı kozmosun ve evrenin merkezinde durağan olarak tanımlayan Batlamyus gök modelinden, Güneş'in Güneş Sisteminin merkezinde olduğu Güneş merkezli modele doğru yapılan bir paradigma değişimini ifade eder. Bu devrim iki aşamadan meydana gelmektedir. Bunlardan ilki doğası gereği son derece matematikseldir ve Dünya'nın Güneş'in etrafında dönüşünün gözlemlenmesidir. İkinci aşama ise 1610 yılında Galileo'nun bir broşürünün yayınlanmasıyla başlar. Nicolaus Copernicus'un "De devrimibus orbium coelestium"unun yayınlanmasıyla başlayan "devrime" katkılar, bundan yaklaşık bir asır sonra Isaac Newton'un çalışmalarına kadar devam etmiştir.

Bir klasik gezegen, çıplak gözle görülebilen ve gökyüzünde sabit görünen yıldızlardan oluşan bir arka fon üzerinde hareket eden bir astronomik cisimdir. Dünya'daki insanlar tarafından görülebilen "yedi klasik gezegen" vardır. Bunlar en parlaktan en sönüğe doğru Güneş, Ay, Venüs, Jüpiter, Mars, Merkür ve Satürn'dür.

<span class="mw-page-title-main">Güneş Sistemi astronomisinin zaman çizelgesi</span>

Aşağıda, Güneş Sistemi astronomisi ve biliminin bir zaman çizelgesi verilmiştir. Bu çizelge, Güneş Sistemi'nin bir parçası olarak Dünya hakkında gezegensel ölçekteki bilgilere dair ilerlemeleri de içermektedir.