İçeriğe atla

Tibor Baranski

Tibor Baranski
Tibor Baranski
DoğumTibor Baránszki
11 Haziran 1922(1922-06-11)
Budapeşte, Macaristan
Ölüm20 Ocak 2019 (96 yaşında)
Buffalo, New York, ABD.
MilliyetMacar-Amerikalı
MeslekEğitimci, aktivist
Evlilik
Katalin Kőrösy (e. 1955–2011)
Çocuk(lar)Peter Forgach, Tibor Jr., Katiline
Akraba(lar)Reszl Baránszki ve Maria Schelnader
ÖdüllerUluslararası Dürüstler Madalyası

Tibor Baranski (MacarcaBaránszki Tibor; d. 11 Haziran 1922 - ö. 20 Ocak 2019),[1] Macar-Amerikalı eğitimci ve aktivisttir.[1]

Yaşamı

Holokost sırasında 3.000'den fazla Macaristan Yahudisi kadın ve erkeği Nazi Askerleri'nin elinden kurtarmasıyla bilinir.[2] Baranski, Sovyetler tarafından 30 Aralık 1944'te tutuklanarak 16 günlük mesafede gönderildiği bir Sovyet hapishanesine konmuştur. Joseph Stalin'in 1953'teki ölümünden sonra serbest bırakılarak geriye döndüğü ülkesi Macaristan'dan 1956'da ayrılarak ABD'ye gitmiştir.

Baránszki, 1 Ocak 1979'da Macaristan'daki Holokost esnasında birçok savaş tutsağı Yahudiyi kurtararak gösterdiği cesaret ve azimle "Uluslararası Dürüstler Topluluğu" içine dahil edilmiş,[3] ayrıca Amerika Birleşik Devletleri Holokostu Anma Konseyi üyeliği yapmıştır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c Baranski, Tibor. "Holocaust Testimony of Tibor Baranski". books.google.com. 17 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2019. 
  2. ^ Kirst, Sean (27 Ağustos 2017). "Saying goodbye to quiet hero who saved thousands during WWII". The Buffalo News. 3 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2017. 
  3. ^ "The Righteous Among The Nations". db.yadvashem.org (İngilizce). 23 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2017. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">John von Neumann</span>

John von Neumann, Macar-Amerikalı matematikçi ve bilgisayar bilimcisi.

<span class="mw-page-title-main">Holokost</span> Adolf Hitler liderliğindeki Nazi Almanyasının azınlıklar, eşcinseller, esirler ve muhaliflere uyguladığı soykırım

Holokost, Yahudi Soykırımı veya HaŞoah, Nazi Almanyası döneminde 1941 ve 1945 yılları arasında, Adolf Hitler ve Heinrich Himmler'in liderliğindeki SS güçleri tarafından işgal edilen sınırlar içerisinde yaklaşık 6 milyon Yahudi'nin sistemli bir şekilde öldürüldükleri soykırımdır.

<span class="mw-page-title-main">Maurice Wilkins</span> Yeni Zelanda doğumlu İngiliz fizikçi ve biyolog

Maurice Hugh Frederick Wilkins 1953 yılında DNA'nın yapısını James Watson ve Francis Crick ile ortaklaşa bulan kişidir. Fizikçi ve moleküler biyologtur. DNA yapısı üzerine çalışmalarından ötürü 1962 yılında yukarıdaki isimlerle beraber Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü ödülüne layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Krallığı</span> Orta Avrupada uzun yıllar hüküm süren bir krallık

Macaristan Krallığı, Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar yaklaşık bin yıl boyunca Orta Avrupa'da varlığını sürdüren bir monarşiydi. Macaristan Prensliği, ilk kral I. István'ın 1000 yılı civarında Estergon'da taç giymesi üzerine bir Hristiyan krallığı olarak ortaya çıktı; ailesi 300 yıl boyunca monarşiyi yönetti. 12. yüzyıla gelindiğinde krallık Avrupalı bir güç haline geldi.

Avusturya Yurt Dışı Hizmet Derneği 1992'de Avusturyalı Siyaset Bilimcisi Andreas Maislinger tarafından kurulmuştur. Bu Derneğin amacı Avusturyada Askerlik Çağına gelmiş olan Gençlere Askerlik Görevini Sivil olarak – Zivildienst – Yurt dışında görev yapacakları Yer temin etmek olup, herhangi bir Ticari amaç gütmemektedir. Bu Çalışma Alanları, Sosyal Kuruluşlar, Sosyal Dayanışma Dernekleri, Müzeler ve Tarihi ve Kültür değeri olan Yerlerdir. Bu Avusturya'daki 9 aylik Sivil Askerliğe Alternatif olan Görev 12 aydır.

<span class="mw-page-title-main">Jenő Landler</span>

Jenő Landler, Macar komünist siyasetçi ve önder. Kısa ömürlü olan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti yönetiminde yer almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Miklós Horthy</span> Macar asker ve siyasetçi (1868–1957)

Miklós Horthy de Nagybánya, Macar asker ve siyasetçi. 1 Mart 1920 - 15 Ekim 1944 tarihleri arasında Macaristan Kral Naibi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Walter Brattain</span> Amerikalı fizikçi (1902 – 1987)

Walter Houser Brattain, Amerikan fizikçi. Çalışmalarını Bell Laboratuvarları'nda yürütmüştür. John Bardeen ve William Shockley ile birlikte transistörün mucitlerindendir. Bu üç bilim insanı ile birlikte 1956 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan-Romanya Savaşı</span>

Macar-Rumen Savaşı, I. Dünya Savaşı'nın ardından tasfiye edilen Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nun bir parçası olan Macaristan'ın silahsız doğu kısımlarında bir Rumen işgali olarak başladı ve 13 Kasım 1918’den, 3 Ağustos 1919’a kadar Macaristan ve Romanya arasında geçti. 13 Kasım 1918’e kadar Macaristan Krallığı’na karşı ve devamında Macaristan Demokratik Cumhuriyeti ve Mart 1919'dan itibaren Macar Sovyet Cumhuriyeti'ne karşı Rumen işgali sürdü. Rumen Ordusu geri çekildikleri 28 Mart 1920’e kadar savaş sonu Macaristan'ın büyük kısmını işgal etti.

<span class="mw-page-title-main">Macaristan Demokratik Cumhuriyeti</span>

İlk Macar Cumhuriyeti veya dönemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti kısa ömürlü halk cumhuriyeti, 1918 sonlarından 1919 ortalarına kadarlık olan kesinti arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun dağılması sonucu kuruldu. Macar Halk Cumhuriyeti, Macaristan Krallığı'nın yerini almış ve yerine başka bir kısa ömürlü devlet getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kızıl Terör (Macaristan)</span>

Kızıl Terör, 1919'da kurulan Macaristan Sovyet Cumhuriyeti'nin dört ay süren rejiminde antikomünist kişilere uygulanan kızıl terör. Sovyet Rusya'da uygulanan Kızıl Teröre hem amaç hem de etki bakımımdan benzerliği nedeniyle o aynı ad ile anıldı. Kısa bir süre sonra tıpkı Sovyet Rusya'da olduğu gibi komünistlere karşı Beyaz Terör izledi.

Macaristan'da din, Macaristan 1000 yılında topluca Hristiyan olmuştur günümüzde laik bir devlettir ancak anayasada Hristiyanlık Macar kültürünün önemli bir parçası olduğu yazar.

<span class="mw-page-title-main">Wallace Smith Broecker</span>

Wallace Smith Broecker, Amerikalı jeofizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">İmha kampı</span>

İmha kampları, II. Dünya Savaşı dönemindeki Holokost sırasında Nazi Almanyası tarafından milyonlarca Yahudiyi sistematik bir şekilde öldürmek için inşa ettirilmiştir. Polonyalılar, savaştaki Sovyet esirleri ve Çingeneler gibi diğer etnik gruplar da imha kamplarında öldürülmüştür. İmha kamplarındaki kurbanlar en çok gaz odalarında öldürülmüştür. Öldürülmeler ya bu özel amaç için yapılmış kalıcı tesislerde ya da gaz kamyonetlerinde gerçekleşmiştir. Auschwitz-Birkenau ve Majdanek gibi bazı Nazi toplama kampları, 1945 yılında savaşın bitiminden önceki dönemde ikili bir amaca hizmet etmiştir: zehirli gazla imha ve açıktan ölmek üzere olan insanları çok yoğun bir şekilde çalıştırma.

Macar karşıtlığı, Macarlara karşı yöneltilen hoşnutsuzluk, güvensizlik, ırkçılık veya yabancı düşmanlığıdır. Macar halkına, diline ve kültürüne karşı nefret, keder, güvensizlik, gözdağı verme, korku ve düşmanlığı içerebilir.

Margit Buchhalter Feldman, Holokost Soykırımı'ndan kurtulan Macar-Amerikan eğitimci, aktivist ve yorumcu.

<span class="mw-page-title-main">Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Yunanistan'daki Yahudilerin tarihi, MÖ 4. yüzyıla kadar izlenebilir. Yunanistan'da yaşayan en eski ve en karakteristik Yahudi grubu, "Yunan Yahudileri" olarak da bilinen Romanyotlardır. "Yunan Yahudisi" terimi ağırlıklı olarak Yunanistan'ın bugünkü modern bölgesinde yaşayan Yahudi kökenli veya inançlı herhangi bir kişi için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Litvanya'da Holokost</span>

Litvanya'da Holokost, Nazi işgâli altındaki Litvanya SSC'nde kurulmuş Reichskommissariat Ostland'a bağlı Generalbezirk Litauen alanında yaşayan Litvanya (Litvak) ve Polonya Yahudileri'nin neredeyse tümünün imha edilmesine sebep oldu. Yaklaşık 208.000-210.000 Yahudinin arasında tahminen 190.000-195.000'i, çoğu Haziran ile Aralık 1941 arasında öldürülmek üzere İkinci Dünya Savaşı'nın sonundan önce öldürüldü. Üç senelik Alman işgâli boyunca Litvanya'daki Yahudi nüfusunun %95'inden fazlası katledildi; bu, Holokost'un yer aldığı tüm diğer ülkelerden daha eksiksiz bir yıkımdı. Tarihçiler, bu imha oranını Yahudi olmayan yerel paramiliter oluşumlarının soykırımda Nazilerle kitlesel oranda işbirliklerinde bulunmalarına bağlamıştır, ancak bu işbirliklerinin nedenleri tartışılmaya devam etmektedir. Holokost, Litvanya tarihinde bu kadar kısa bir sürede şimdiye kadarki en büyük can kaybıyla sonuçlandı.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'da Holokost</span>

Polonya'da Holokost, Nazi Almanyasının Avrupa çapında çoğunlukla 101.Yedek Ordnungspolizei Taburu eliyle işlediği Holokost'un o dönem Alman işgâlinde bulunan Polonya'daki tezahürlerini kapsar. Bu soykırım kapsamında üç milyon Polonya Yahudisi, yani Holokost'ta katledilmiş tüm Yahudilerin yarısı, öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna'da Holokost</span>

Ukrayna'da Holokost, II. Dünya Savaşı boyunca işlenmiş Holokost'un Reichskommissariat Ukraine, Kırım Genel Hükümeti, Reichskommissariat'ın doğusunda yer alan ve Nazi askerî işgâli altında bulunan topraklar, Romanya işgâli altında bulunan Transdinyester Valiliği, Romanya işgâli altında sonra Romanya tarafından ilhâk edilen Kuzey Bukovina ve o dönem Macaristan'a ait Karpat Rutenya'daki tezahürlerini kapsar. Bütün bu topraklar günümüz Ukrayna devletine ait. 1941 ile 1944 yılları arasında, Sovyetler Birliği'nde yaşayan bir milyondan fazla Yahudi, Nazi Almanyası'nın "Nihai Çözüm" imha politikaları kapsamında katledildi. II. Dünya Savaşı öncesinde Sovyet Yahudilerinin çoğunun Ukrayna'nın en büyük parçasını oluşturduğu Çit Yerleşimi'nde yaşamasından dolayı bu Yahudilerin çoğu Ukrayna'da öldürüldü.