Tiananmen Meydanı - Turkipedia

Tiananmen Meydanı, Çin'in başkenti Pekin'de meydan. Kuzeyinde Tiananmen Kapısı'nı barındırır.

Tarih

Tiananmen Meydanı, Ming ve Qing hanedanları döneminde yasak şehre ana girişi oluştururdu. 1417'de inşa edilen meydana, ilk olarak Cheng Tian Man adı verildi, bu isim imparatorların, ülkeyi yönetirken cennetin emrine uyduğunu ifade etmekteydi. İki kez yangın ile zarar gördü ve Qing hanedanı esnasında 1651'de tekrar inşa edildi^[1]^[2] ve Tiananmen olarak yeniden isim verildi. Aynı zamanda "Ulusun kapısı" olarak da anılır.

Tiananmen Meydanı, Pekin’in tam göbeğindedir. Kuzeyden güneye 800 metre, doğudan batıya 500 metre, toplamda 440.000 metrekare genişliğe sahiptir ve içine bir milyon insan sığabilir. Günümüz şehirlerindeki en büyük şehir meydanı burasıdır.

Feodal dönemde meydan, "Yasak Şehir"in dışında imparatorluğa ait bir meydandı. Meydana doğu, batı ve güney taraflarından duvarlar örülerek sıradan halk engellenmiştir.

1958’de Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşunun 10. yıldönümünü kutlamak için Tiananmen Meydanı’nı dizayn etmek için 1000’den fazla tasarımcı yarıştı. Meydan, bugünkü haline gelene kadar çeşitli dönüşümlere maruz kalmıştır.

1989 Tiananmen Meydanı Olayları

Meçhul İsyancı - 5 Haziran 1989'da fotoğrafçı Jeff Widener tarafından çekilen bu fotoğraf, izleyenler tarafından kalabalığın içine çekilene dek, dört tankı tek başına durdurmaya çalışan bir protestocuyu göstermektedir. 1990'da Çinli lider Jiang Zemin'le yaptığı bir röportaj sırasında Barbara Walters'ın bu protestocunun akıbetini sorması üzerine; Zemin, bu kişinin tutuklanıp tutuklanmadığını bilmediğini, ancak "kesinlikle ve kesinlikle öldürülmediğini" söylemiştir.^[3]

1989 Tiananmen Meydanı Olayları (Tiananmen Katliamı olarak da bilinir, Çin'de ise 4 Haziran Vakası ya da aynı anlama gelecek şekilde Altı – Dört olarak anılır), Çin'de (ÇHC) 1989 yılının 15 Nisan'ı ve 4 Haziran'ı arasında meydana gelen; öğrencilerin, aydınların ve işçilerin önderliğinde gerçekleşen gösterileri ve ardından yaşananları ifade eder. Gösterilerin odak noktası Pekin'de Tiananmen Meydanı idi, bununla birlikte göreceli olarak daha yumuşak gösterilerin gerçekleştiği Şangay gibi, Çin'in diğer şehirlerinde de kitlesel protestolar oldu.

Pekin'de protestolar ÇHC hükûmeti tarafından kanlı bir şekilde bastırıldı ve pek çok sivil yaşamını yitirdi. Ölü sayısı ÇHC'nin resmi kaynaklarına göre 200 – 300 arası, Çinli öğrenci örgütlerine ve Çin Kızılhaç'ına göre ise 2000 – 3000 arasındaydı. Bununla birlikte Çin Hükümeti'nin pek çok bağımsız kaynak tarafından da doğrulanan iddiasına göre ölümlerin önemli bir kesimi meydanda değil, meydana çıkan sokaklarda oldu.^[4]

Kaynakça

^ Safra, J. (Ed.). (2003). Tiananmen Square. In New Encyclopædia Britannica, The (15th ed., Chicago: Vol. 11). Encyclopædia Britannica INC. p. 752. Britannica Online version 3 Mayıs 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Tiananmen Square". Britannica Concise Encyclopedia. 2007. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2008.
^ "The Tank Man" (video). The Struggle to Control Information. PBS. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2007.
^ "The Myth of Tiananmen And the Price of a Passive Press, by Jay Mathews, Columbia Journalism Review". 21 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mart 2020.

Ayrıca bakınız

1989 Tiananmen Meydanı Olayları
Yasak Şehir

Galleri

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Tiananmen Meydanı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Video-1 detailing the Tiananmen Square Massacre in 1989
Video-2 detailing the Tiananmen Square Massacre in 1989
Tiananmen Square 12 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

Pekin veya Beijing (Çince: 北京; pinyin: Běijīng; Putonghua telaffuzu:

Tibet Özerk Bölgesi ya da Çince ismiyle Xizang Özerk Bölgesi, kısaca Tibet veya Xizang, Güneybatı Çin'de, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC)'ne bağlı eyalet düzeyinde bir özerk bölgedir. Toprakları, geleneksel Tibet bölgesine ait Ü-Tsang ile Kham bölgeleriyle örtüşür.

Yasak Şehir, Ming Hanedanı'nından Çing Hanedanı'nın sonuna kadar kullanılmış Çin imparatorluk sarayıdır. Çin'in Pekin şehrinin ortasında bulunmaktadır. Yaklaşık 500 yıl imparator ve hizmetlilerine ev sahipliği yapmış, aynı zamanda Çin hükûmetinin törensel ve politik merkezi olmuştur. 1925'ten beri Saray Müzesi'ni barındırmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">1989 Tiananmen Meydanı protestoları</span>

1989 Tiananmen Meydanı Olayları, Çin'de (ÇHC) 15 Nisan - 4 Haziran 1989 arasında meydana gelen; öğrencilerin, aydınların ve işçilerin önderliğinde gerçekleşen gösterileri ve ardından yaşananları ifade eder. Gösterilerin odak noktası Pekin'de Tiananmen Meydanı idi, bununla birlikte göreceli olarak daha yumuşak gösterilerin gerçekleştiği Şangay gibi, Çin'in diğer şehirlerinde de kitlesel protestolar oldu.

Protesto, göreceli olarak bir olaya ve duruma karşı aksi yönde tepki göstermektir. Genellikle bu tepki gösterme biçimi, muhalif görüşü sözle ifade etme yanında o görüşü toplumsallaştırma ve bir grupla birlikte ifade etme karakteri de taşıyabilir. Bundaki amaç kamuoyu nezdinde sesini daha çok duyurabilmek ve yönetime karşı daha etkili bir duruş sergileyebilmektir. Bu, doğrudan ifade ve etkilemenin ve aktivizmin bir yoludur.

<span class="mw-page-title-main">Meçhul Asi</span> Tiananmen Meydanında tankların geçişini engelleyen protestocu

Tank Adam veya Meçhul Asi, 5 Haziran 1989'da, Pekin'deki Tiananmen Meydanı'nda Çin yapımı Type 59 tankları önünde tek başına durarak tankların geçişini engellemeye çalışması sırasında fotoğrafı ve videosu çekilen ve böylece uluslararası kamuoyunda tanınmış olan kişidir. Şahsın kimliği tam olarak bilinmediği için Tank Adam veya Meçhul Asi rumuzlarıyla anılmıştır. Her ne kadar daha sonraları İngiliz tabloit gazetesi Sunday Express ilgili kişinin 19 yaşındaki Çinli öğrenci Wang Weilin (王维林) olduğunu duyursa da bunun doğru olup olmadığı bilinmemektedir ve şahsın kimliği veya kendisine olaydan sonra ne olduğu, hâlâ yaşayıp yaşamadığı meçhuldür.

Liu Xiaobo, Çinli entelektüel ve insan hakları savunucusu. 2010 yılında Nobel Barış Ödülü'ne layık görülmüştür.

Pekin Üniversitesi, Çin'in Pekin şehrinde bulunan büyük bir araştırma üniversitesidir. Üniversite, Çin'in büyük üniversitelerinin oluşturduğu C9 Ligi'nin de üyesidir. İlk olarak 1898 yılında "Pekin İmparatorluk Üniversitesi" ismiyle kurulan kurum, Çin'in ilk çağdaş ulusal üniversitesidir. 1920'lerde ilerici düşünce için bir merkez haline gelen üniversite, bugün Çin'in en iyi üniversitelerinden biri olarak çok sayıda yerli ve uluslararası sıralamada yer almaktadır. Akademisyenlerin yanı sıra, Pekin Üniversitesi kampüs alanları ile de ünlüdür. Kampüslerinde geleneksel Çin mimarisinin güzel örnekleri yer almaktadır.

Dongcheng, Çin'in başkenti Pekin'in semtlerinden biridir. Yüzölçümü 41.86 km² olan semtin nüfusu 2010 yılı ile 919,253'tür.

Ming Mezarları, Çin'de Ming Hanedanı imparatorlarının yaptırdığı mezarlıklardır. İlk Ming İmparatoru'nun mezarı başkent Nankin'in yakınında yer almaktadır. Bununla birlikte, Ming Mezarları'nın çoğunluğu Pekin yakınlarında bulunur ve topluca Ming Hanedanı'nın On Üç Mezarı olarak bilinmektedirler. Ming Mezarları Pekin şehir merkezinin 42 km kuzeybatısında Changping semtinde yer almaktadırlar. Tianshou Dağı'nın güney yamacındaki alan, üçüncü Ming İmparatoru Yongle tarafından feng şui ilkelerine dayanılarak seçildi. 1420'de İmparatorluk Sarayı'nın inşasından sonra, İmparator Yongle mezarlığını seçip kendi türbesini oluşturdu. Sonraki imparatorlar da mezarlarını aynı vadiye yerleştirdi.

4 Mayıs Hareketi, Çin hükûmetinin Versay Antlaşması'na gösterdiği zayıf tepkisine ve özellikle bu antlaşma doğrultusunda Tsingtao Kuşatması sonrasında Almanya'nın Şantung'daki bazı topraklarını Japonya'ya devretmesine karşı, 4 Mayıs 1919 tarihinde Pekin'de öğrenci gösterileriyle başlayan emperyalizm karşıtı kültürel ve siyasi hareket idi. Bu gösteriler, ulusal protestolara yol vermesinin yanı sıra Çin milliyetçiliğinin artışını, kültürel faaliyetlerden ziyade siyasi seferbirliğe doğru ve entelektüel elitlerden daha popülist bir tabana doğru bir geçişi işaretledi. Sonraki onyıllardaki çok sayıda önemli siyasi ve sosyal lider bu dönemde ilk kez piyasaya çıktı.

<span class="mw-page-title-main">Tiananmen</span>

Manchu nameMançu yazısıᠠᠪᡴᠠᡳ
ᡝᠯᡥᡝ
ᠣᠪᡠᡵᡝ
ᡩᡠᡴᠠMöllendorffabkai elhe obure duka Tiananmen, kelime anlamıyla "Göksel Barış Kapısı", Çin başkenti Pekin'deki Tiananmen Meydanı'nın kuzeyinde bulunur ve Yasak Şehir'e giren ana giriş kapısıdır. Mao Zedong'un 1 Ekim 1949 tarihinde Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşunu ilan ettiği mekândır. Bu nedenle Tiananmen, Çin Halk Cumhuriyeti armasının üzerinde de görülebilir. Kapı'nın özgün ismi "Chéngtiānmén" . Kapı merkezinin hem sağı hem de solunda duran yazılar şöyle:

Sol: 中华人民共和国万岁
(Zhōnghuá Rénmín Gònghéguó wànsuì "Yaşasın Çin Halk Cumhuriyeti!")

Sağ: 世界人民大团结万岁
(Shìjiè rénmín dà tuánjié wànsuì "Yaşasın Dünya halklarının birliği!")

Örkeş Dölet, Uygur kökenli Çinli muhalif. Çoğu uluslararası kaynakta Çince ismi "Wu'erkaixi" ile bilinir. 1989 Tiananmen Meydanı protestolarında oynadığı liderlik rolü için bilinir.

Chang'an Bulvarı, Çin'in başkenti Pekin'de bulunan bir bulvardır. Bulvar, Pekin'in ortasında yer almakta olup adını Çin'in eski başkentlerinden Xi'an'ın eski adı olan Chang'an'dan almaktadır.

Avusturya-Çin ilişkileri, Avusturya ile Çin arasında hem tarihî olarak sürdürülmüş hem de günümüzde sürdürülmeye devam eden ikili ilişkileri içerir. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Avusturya Cumhuriyeti ile Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) devletleri oluşturmaktadır.

Çin-Kuzey Makedonya ilişkileri, Çin ile Kuzey Makedonya arasında farklı alanlarda sürdürülen ikili ilişkileri içerir. Mevcut durumda Kuzey Makedonya, Tek Çin politikası uyarınca Çin Halk Cumhuriyeti'ni (ÇHC) tanımakta ve bununla resmî ilişkilerde bulunmaktadır; lâkin 1999 ile 2001 yılları arasında Kuzey Makedonya'nın ÇHC ile ilişkileri askıya alındı ve Kuzey Makedonya ÇHC'nin yerine Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) ilişkiler sürdürdü. Bu iki yıllık dönem boyunca Kuzey Makedonya, Vatikan'ın yanı sıra Çin Cumhuriyeti'ni tanıyan tek iki Avrupa ülkesinden biriydi.

Zhengyangmen, Çin'in başkenti Pekin'in tarihi surlarında bulunan bir kapıdır. Kapı, Tiananmen Meydanı'nın güneyinde yer almakta olup bir zamanlar Pekin'in güney girişini korumaktaydı. Pekin surlarının çoğu yıkılmış olsa da, Zhengyangmen şehrin önemli bir coğrafi işareti olmaya devam ediyor. Kentin merkezi kuzey-güney ekseni, Zhengyangmen'in ana kapısından geçer. Eskiden "güzel portal" anlamına gelen Lizhengmen olarak adlandırılmaktaydı.

Hu Yaobang, Çin Halk Cumhuriyeti'nin üst düzey bir yetkilisiydi. 1981'den 1987'ye kadar Çin Komünist Partisi'nin (ÇKP) en üst makamını, önce 1981'den 1982'ye kadar Başkan olarak, ardından 1982'den 1987'ye kadar Genel Sekreter olarak görev yaptı. Hu, ÇKP'ye 1930'larda katıldı ve bir yoldaş olarak öne çıktı. Kültür Devrimi (1966–1976) sırasında Hu, Mao Zedong tarafından tasfiye edildi, geri çağrıldı ve yeniden tasfiye edildi.

Çin sosyolojisi, komünist rejimin baskıları ile zaman içinde gelişimini durdursa bile 1979 yılına gelindiğinde komünizm yönetimindeki gelişmeler ile birlikte serbest bırakılmıştır. Çin sosyolojisi, kamu sosyolojisi ile birlikte uyumlu çalışarak, Çin politikacıları tarafından önem arz eden bir bilim haline gelmiştir.

Zhao Ziyang Çinli bir politikacıydı. 1980'den 1987'ye kadar Çin Halk Cumhuriyeti'nin üçüncü başbakanı, 1981'den 1982'ye kadar Çin Komünist Partisi (ÇKP) başkan yardımcısı ve 1987'den 1989'a kadar ÇKP genel sekreteriydi. 1986'dan itibaren Çin'deki siyasi reformlardan sorumluydu, ancak reformcu neootoriterlik akımı ve 1989 Tiananmen Meydanı protestolarına verdiği destekle bağlantılı olarak gücünü kaybetti.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.