İçeriğe atla

Thomas More

Thomas More
More'un Hans Holbein tarafından 1527 yılında yapılan portesi
Lordlar Kamarası başkanı
Görev süresi
Ekim 1529 - Mayıs 1532
Yerine geldiğiThomas Wolsey
Yerine gelenThomas Audley
Lancaster Dükalığı Şansölyesi
Görev süresi
31 Aralık 1525 - 3 Kasım 1529
Yerine geldiğiRichard Wingfield
Yerine gelenWilliam FitzWilliam
Avam Kamarası Meclis Başkanı
Görev süresi
16 Nisan 1523 - 13 Ağustos 1523
Yerine geldiğiThomas Nevill
Yerine gelenThomas Audley
Kişisel bilgiler
Doğum 7 Şubat 1478(1478-02-07)
Londra, İngiltere Krallığı
Ölüm 6 Temmuz 1535 (57 yaşında)
Londra, İngiltere Krallığı
Evlilik(ler) Jane Colt (1505-1511)
Alice Harpur (1511 - 1535)
Çocuk(lar) Margaret
Elizabeth
Cicely
Bitirdiği okul Oxford Üniversitesi
Mesleği Devlet adamı, hukukçu, yazar
Dini Katolik
İmzası

Thomas More (tahminen, 7 Şubat 1478, Londra - 6 Temmuz 1535, Londra), İngiliz devlet adamı, hukukçu, filozof, Rönesans dönemi hümanist yazardır.[1] 1516'da yazdığı "Ütopya" başlıklı eserinde, hayalî bir adada kurguladığı bir ülkenin siyasi sistemini, "ideal" olarak tarif eder. More'un Kral VIII. Henry'nin İngiliz Kilisesi'nin başına geçme niyetine ilke olarak karşı çıkması, kendi siyasi kariyerinin sonunu hazırlayıp hain olarak idam edilmesine sebep oldu.[2] Ölümünden 400 yıl sonra, 1935'te Papa XI. Pius tarafından da "aziz" ilan edildi.[3]

Hayatı

Kabul gören tahmine göre 7 Şubat 1478'de, Londra'da doğdu. Babası dönemin önemli bir yargıcı olan Sir John More'dur. Ailesi sonradan aristokratlık kazanan, burjuva kökenli bir aileydi.

1490-1492 yılları arasında Canterbury Başpiskoposu John Morton'nun hizmetine girdi ve burada eğitimine başladı. Bu dönemde Rönesans'tan da etkilenmeye başladı. Eğitimini tamamladıktan sonra Başpiskopos Morton'un sayesinde Oxford Üniversitesi'ne girmeye hak kazanan Thomas More, burada geçirdiği 2 yılda yazılar yazmaya başladı. Antik Yunan ve Latin edebiyatına ilgisi de bu dönemde başladı. Ancak bu 2 yılın ardından babasının ısrarıyla Oxford'u bırakıp Londra'ya geri döndü ve 1496 yılında hukuk öğrenimi görmeye başladı. 21 yaşına geldiğinde bir avukat olarak Londra Barosu'na kaydoldu.

Siyasî hayatı

Hukuk öğrenimi gördüğü yıllarda manastır yaşamı yaşamaktaydı ve bir rahip olmak isteğiyle yanıp tutuşmaktaydı. 1501-1504 yılları arasında keşiş olmak amacıyla bir manastıra çekilen More, 1504'te Avam Kamarası seçimlerine katılmaya karar verdi. Parlamentoya seçilince manastır hayatına son veren More, ertesi sene Jane Colt ile evlendi.

1499'da Hollandalı yazar Erasmus ile tanıştı ve aralarında sıkı bir dostluk başladı.[4] Öyle ki Erasmus, 1509'da basılan Deliliğe Övgü adlı eserini Thomas More istediği için yazdı ve eserini ona adadı.

Hem avukatlık yapan hem de Parlamentoda yasama faaliyetlerine katılan More, kralların mutlak iktidarına şiddetle karşı çıkıyor ve bu düşüncesini etrafıyla paylaşıyordu. Bu yüzden zamanla Kral VII. Henry'nin öfkesini üzerine çekti. Kralın öfkesinden kurtulmak için seyahate çıkmak zorunda kalan More, VII. Henry'nin 1509'da ölmesi üzerine ülkesine geri döndü. Ertesi yıl yargıçlığa atanan More, hümanist tutumuyla halkın sevgisini kazanmaya başladı. Örneğin Chelsea'de bir huzurevi kuran More, 1517'ye ayaklanan yoksul halkı yatıştırarak isyanı önleyecek, isyanın elebaşlarını da idamdan kurtaracaktır.

More, üst düzey devlet görevlerine karşı isteksizdi ancak Kral VIII. Henry, 1517'de More'u hizmetine aldı ve özel danışmanı yaptı. Bu dönemde Kral tarafından Kutsal Roma-Cermen İmparatoru Şarlken'e elçi olarak gönderilen More, bu başarılı diplomatik görevinin ardından 1521'de şövalye unvanı kazandı. More, diplomatik görevinin ardından kraliyet hazinesinde görev yapmaya başladı. Kariyeri gittikçe parlayan More, kısa süre sonra Kralın sekreteri olarak da görev yapmaya başladı. Zamanla yetki ve görevleri arttı; resmî belgeleri yazmaya, yabancı elçileri karşılamaya, Kral VIII. Henry ile Lordlar Kamarası başkanı Kardinal Thomas Wolsey arasında iletişimi sağlayan birilcil kişi hâline gelmeye başladı.[5]

Lordlar Kamarası başkanlığı

Thomas More, 1523 yılındaki seçimlerde şövalye unvanıyla Middlesex kentinden Lordlar Kamarası'na seçildi. 2 yıl sonra mevcut Meclis Başkanı Thomas Wolsey'in istifası üzerine Avam Kamarası Başkanı seçildi. Aynı yıl Lancaster Düklüğü'nün şansölyesi oldu ve Britanya'nın kuzey topraklarında geniş yetkiler elde etti.

O dönemde Kral VIII. Henry, mevcut eşi Catherine d’Aragon'dan boşanıp Anne Boleyn ile evlenmek istedi. Bu evlilikle ilgili kendisine yeterince yardım edemeyen mevcut başkan Thomas Wolsey'i istifaya zorladıktan sonra yerine Thomas More'u Lordlar Kamarası Başkanı ilân etti. Başlarda Kralın düşüncelerini paylaşan More, zamanla Kralın Protestanlığa olan artan ilgisi ve kiliseye olan negatif düşüncelerinden rahatsız oldu.

Catherine d’Aragon'dan boşanmak isteyen Kral'a özellikle Papalık karşı çıkıyordu. Papalık'a karşı Thomas More'u ve Lordlar Kamarası'nı kendi safına çekmek isteyen Kral, 1532'de Act of Supremacy adlı yasayı çıkarttı. Bu yasaya göre Kral, kendisini İngiltere Kilisesi'nin başı ilân ediyordu ve ülkesini Katolik dünyadan kopartarak Anglikan mezhebini kuruyordu.

Thomas More ise kişisel olarak Protestanlığı doğru bulmuyor; Katolikliği benimsiyordu. Bu dönemde Protestanlığı eleştiren kitaplarıyla Kral ile olan ilişkisini gerdi. Böylece 1531'de Kral'a bağlılık yemini etmeyi reddetti. Ancak kısa süre sonra hem Katolikliğe bağlı olduğu için, hem de Kral'la çatışmak istemediği için sağlık problemlerini bahane eden More, 1532'de istifa etti.

İstifasına rağmen Kral, More'un peşini bırakmadı. Önceli mallarına el konulan, ardından göstermelik nedenlerle sorgulanan More, 1533'te Anne Boleyn'in İngiltere Kraliçesi olarak ilan edildiği taç giydirme törenine katılmayı reddedince şimşekleri üzerine çekti. Yalan davalar ve dedikodular başladı. Parlamentonun Anne Boleyn'i İngiltere'nin kraliçesi olarak ilân edebileceğini kabul etmesine rağmen, bağlılık yemini etmeyi reddetti. Zira bu durum Papa'ya karşı bir davranış olacaktı.

Kralı kilisenin başı olarak görmemeyi sürdüren Thomas More, Mart 1534'te Act of Supremacy'yi kabul ettiğine dair yemin etmeye zorlandı. Bu yasaya direnmesi üzerine tutuklandı ve Londra Kalesi'ne hapsedildi. Aynı yıl yargılanmaya başlanan More, başlarda sessiz kalmak istedi. Ancak hakkında vatan hainliğine varan asılsız iddialar öne sürülmesi üzerine konuşmaya başladı.

Konuştuğunda Act of Supremacy'nin Tanrı'nın yasalarına aykırı olduğu ve parlamentonun kimseyi Kilise'nin başı olarak ilân edemeyeceğini söyledi. Bu sözleri üzerine ölüm cezasına çarptırılan More, 6 Temmuz 1535'te idam edildi.[5]

Başlıca eserleri

  • Kral III. Richard'ın Tarihi (1513-1518)
  • Ütopya (1516)
  • Tyndals'ın Yanıtlarına Tekzip (1532)
  • Savunma (1533)
  • Fatih (1533)

İlgili filmler

Ayrıca bakınız

Vikisöz'de Thomas More ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Kaynakça

  1. ^ "St. Thomas More". savior.org. 25 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2020. 
  2. ^ Linder, Douglas O. The Trial of Sir Thomas More: A Chronology. University Of Missouri-Kansas City (UMKC) School Of Law. 26 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2024. 
  3. ^ King, Margaret L. (2014). Renaissance Humanism: An Anthology of Sources. Hackett Publishing. s. 157. ISBN 978-1-62466-146-4. 
  4. ^ Hıristiyanlık Tarihi. Philip McNair. Yeni Yaşam Yayınları. 1977. s. 367 ISBN 975-8318-86-1. 
  5. ^ a b Ağaoğlulları, Mehmet Ali (2014). Sokrates'ten Jakobenlere Batı'da Siyasal Düşünceler (5. basım bas.). İstanbul: İletişim Yayınları. ss. 361-363. 
Siyasi görevi
Önce gelen:
Richard Wingfield		Lancaster Dükalığı Şansölyesi
31 Aralık 1525 - 3 Kasım 1529 		Sonra gelen:
William FitzWilliam
Önce gelen:
Thomas Nevill		Avam Kamarası Başkanı
16 Nisan 1523 - 13 Ağustos 1523 		Sonra gelen:
Thomas Audley
Önce gelen:
Thomas Wolsey		Lordlar Kamarası başkanı
Ekim 1529 - Mayıs 1532 		Sonra gelen:
Thomas Audley

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Lordlar Kamarası</span> Birleşik Krallık Parlamentosunun üst kanadı

Lordlar Kamarası, Birleşik Krallık parlamentosunun üst kamarası. Üyeleri "lord" unvanını taşır.

<span class="mw-page-title-main">I. Elizabeth</span> İngiltere ve İrlanda Kraliçesi (1558–1603)

I. Elizabeth, 17 Kasım 1558'den 1603'teki ölümüne kadar İngiltere ve İrlanda kraliçesi idi. Bakire Kraliçe olarak da bilinen Elizabeth, Tudor Hanedanı'nın beş hükümdarının sonuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Anne Boleyn</span> İngiltere Kralı VIII. Henrynin ikinci eşi

Anne Boleyn, İngiltere kraliçesi, VIII. Henry'nin ikinci karısı ve I. Elizabeth'in annesidir.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Henry</span> 1509dan 1547ye kadar İngiltere Kralı

VIII. Henry, 22 Nisan 1509'dan 1547'deki ölümüne kadar İngiltere kralıydı. Henry, yaptığı ilk evlilik olan Aragonlu Catherine ile yaptığı evliliği iptal ettirme çabalarıyla tanınır. Papa VII. Clemens ile böyle bir fesih konusunda yaşadığı anlaşmazlık, Henry'nin İngiliz Reformasyonu'nu başlatmasına ve İngiltere Kilisesi'ni papalık otoritesinden ayırmasına yol açtı. Kendisini İngiltere Kilisesi'nin Yüce Başkanı olarak atadı ve papa tarafından aforoz edildiği manastırları feshetti.

<span class="mw-page-title-main">Henry Campbell-Bannerman</span> Birleşik Krallık eski Başbakanı (1836-1908)

Henry Campbell-Bannerman asıl adı Henry Campbell, 5 Aralık 1905'ten 3 Nisan 1908'e değin görev yapmış İngiliz başbakanı. Saygınlığıyla Liberal Parti'de birliği sağlamanın yanı sıra, son derece güçlü bir kabine oluşturmuştur. Transvaal'e (1906]) ve Oranj Irmağı Kolonisi'ne (1907) özerklik verilmesine önayak olarak, Güney Afrika Savaşı'nda (1899-1902) yenilgiye uğrayan Boerlerin imparatorluğuna bağlı kalmalarını sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">I. Mary</span> İngiltere ve İrlanda Kraliçesi

I. Mary İngiltere'nin ilk hükümdar kraliçesidir. Tahta geçtiğinde İngiltere Protestanlığın etkisi altındaydı lakin İngilizler hâlâ büyük ölçüde Katolik idi. Kraliçe katı kurallar uygulayarak protestanları idam ettirdi hatta canlı canlı yaktırdı ve koyu katolik olan İspanya kralı II. Felipe ile evlendi, hiç çocuğu olmadı. II. Felipe ile evlenerek Habsburg ve Tudor hanedanları birleşmiştir ve I. Mary ve II. Felipe şu unvanları kullanmışlardır: "Philip ve Mary, Tanrının lütfuyla, İngiltere, İspanya, Fransa, Napoli, Kudüs, İrlanda ve Sicilya Kralı ve Kraliçesi, inancın Savunucuları, Avusturya Arşidük ve Arşidüşesi, Burgunya, Milano ve Brabant Dükü ve Düşesi, Habsburg, Flandre ve Tirol Kontu ve Kontesi". Protestanları idam ettirmesinden ve Protestan propagandasından dolayı Kanlı Mary olarak anılır. I. Elizabeth döneminde geliştirilen birçok yeniliğin temeli, Mary'nin hükümdarlığında başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Catherine (Aragon)</span> İspanya Prensesi, İngiltere Kraliçesi

Aragonlu Catherine İngiltere kraliçesi VIII. Henry'nin ilk karısı ve I. Mary'nin annesidir. Kral II. Fernando ve Kraliçe I. Isabel'in kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Catherine Howard</span>

Catherine Howard İngiltere Kraliçesi ve VIII. Henry'nin 5. eşi. Lord Edmund Howard ve Joyce Culpeper'in kızıdır. VIII. Henry'nin 2. eşi Anne Boleyn'in kuzenidir. 28 Temmuz 1540 ile 13 Şubat 1542 yılları arasında İngiltere Kraliçesi oldu. Hakkında ihanet dedikoduları çıkınca yargılandı ve idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">VII. Henry</span> Eski İngiltere kralı

VII. Henry, İngiltere kralı. Kral III. Richard'ı öldürüp İngiltere Kralı olmuştur. Tudor Hanedanı'ndan ülkeyi yöneten ilk kişiydi.

<span class="mw-page-title-main">Mary Tudor (Fransa kraliçesi)</span> Fransa Kraliçesi, Suffolk Düşesi, İngiltere Prensesi

Mary Tudor, VII. Henry ve Yorklu Elizabeth'in son kızları. 1514'te Fransa Kralı XII. Louis ile evlendi ve Fransa Kraliçesi oldu. Kocası bir yıl sonra ölünce ülkesi İngiltere'ye geri döndü. İngiltere'de Suffolk Dükü Charles Brandon ile evlendi, çiftin üç çocuğu oldu. 1533 yılında 37 yaşında hastalık sonucu öldü. Torunu Leydi Jane Grey'dir.

<i>VIII. Henry</i> (oyun) Shakespeare oyunu

VIII. Henry, ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından (kısmen) yazılmış ve İngiltere Kralı VIII. Henry'nin yaşam hikâyesini dramatik olarak temsil eden bir tarihsel janr tiyatro oyunudur. Zamanının belgelerinde bu oyunun ismi Her şey Gerçek olarak geçmektedir. Bu eserin ilk basılışı 1623'te yayımlanan Birinci Folyo edisyonundadır ve burada ilk defa oyunun ismi Henry VIII olarak verilmektedir. Oyunun bünyesi Shakespeare'in yazım hayatının sonlarına hazırladığı diğer romans janrlı eserlere çok benzemektedir. Fakat oyunun dilinin stilini inceleyen araştırmacılar bu eserin Shakespeare'in takipçisi olan oyun yazarı John Fletcher ile birlikte yazıldığına dair çok inandırıcı deliller bulunduğunu bildirmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Boleyn</span>

Sir Thomas Boleyn, 1. Wiltshire ve Ormond Kontu, bir İngiliz diplomat ve siyasetçi ve VIII. Henry'nin ikinci karısı Anne Boleyn'nin babasıdır. Aynı zamanda I. Elizabeth'in büyükbabasıdır. Aile evi olan Hever Kalesi'nde doğmuştur ve orada gömülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Cromwell</span>

Thomas Cromwell, Birinci Essex Kontu. Kral VIII. Henry döneminde İngiltere Parlamento Şansölyesi, Kral Genel Sekreteri, Ferman Mührü Emini ve İngiltere Kilisesi'nin Kral VIII. Henry'den sonra en yetkili yöneticisi. İngiliz Reform Hareketi'nin kurucularından ve savunucularındandır.

<span class="mw-page-title-main">Henry VIII: The Mind of a Tyrant</span> Televizyon serisi

Henry: Zorba Kralın Hikâyesi bir tarih belgeselidir. David Sington tarafından yönetilip David Starkley tarafından sunulmuştur. 6 Nisan 2009 tarihinde ilk olarak Channel 4'te yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşik Krallık Parlamentosu</span> Birleşik Krallıkın yasama organı

Birleşik Krallık Parlamentosu, Birleşik Krallık'ın en üst anayasal organıdır. Çift meclisli bir sistemi olan ülkede parlamento iki bölümden oluşur: Avam Kamarası ve Lordlar Kamarası. Her iki meclis de Londra'da bulunan Westminster Sarayı'nda toplanır. Bu iki meclise, sınırlı şekilde kanun yapma yetkisi olan ve bu yüzden parlamentonun üçüncü bir parçası sayılabilecek olan monarşinin temsilcisi kral/kraliçeyi de eklemek mümkündür.

İngiliz Reformasyonu, 16. yüzyılda İngiltere Kilisesi’nin Papa ve Katolik Roma Kilisesi’nden ayrılması ile sonuçlanan bir dizi olaylar serisidir. Bu olaylar, kısmen, bu dönem boyunca Avrupa'nın birçok bölgesine ulaşan ve Hristiyanlık uygulamalarını etkileyen bir dinsel ve politik hareket olan Avrupa Protestan Reformasyonu hareketinin yayılması ile bağlantılıdır. Bu süreci; feodalizmin çöküşü, milliyetçiliğin yükselişi, ortak hukukun yükselişi, matbaanın icadı ve ayrıca buna bağlı olarak İncilin dolaşımının artması, bilim adamları, üst ve orta sınıflar arasında yeni bilgi ve düşüncelerin yaygınlaşması gibi birçok gelişme etkilemiştir. Bununla birlikte, İngiliz reformasyonunun, Galler ve İrlanda'yı da kapsayan değişik aşamaları kamuoyu ile kendisini uyumlandıran devlet politikası değişiklikleriyle büyük ölçüde bir devlet politikası olarak sürdürülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">İngiltere tarihi</span> İngilterenin Tarihsel Gelişimi

İngiltere tarihi, günümüzde Birleşik Krallık içerisinde bir bölgeyi oluşturan ülkedir. Happisburgh, Norfolk'da bulunan çakmak taşı gibi aletler ve ayak izleri İngiltere'de 800.000 yıldan fazla önce yaşanmaya başlandığını göstermiştir. Modern insan için ilk kanıt, Kuzeybatı Avrupa'da 1927 yılında Devon, Kents Cavern'de keşfedilen bir çene kemiği olup yaşı 41.000 ila 44.000 arasında olduğu 2011 yılında tekrar belirlenmiştir. Devamlı olarak süregelen insan yerleşimi yaklaşık 12.000 yıl önce, son buzul çağının sonunda başlamıştır. Bölgede Orta Taş Çağı, Cilalı Taş Devri, Tunç Çağı gibi dönemlerde bulunan birçok türde kalıntıların yanı sıra, Stonehenge gibi yapıtlar ve Avebury türü anıtlar örnek olarak verilebilmektedir. Demir çağında İngiltere'nin güneyinde, İskoçya'da bulunan Firth of Forth (Haliçi) bölgesinde, Keltler ve Britonların yaşadığı ve aynı zamanda Belgae kabilelerinde ülkenin güney doğusunda yaşamış olduğu bilinmektedir. MS 43 yılında Roma'nın Britanya fethi başlamış olup dört yüzyıl sürmesine karşın ülke bu durumdan fazla etkilenmemiştir.

Rump Parlamentosu, İngiliz İç Savaşı sırasında 6 Aralık 1648 günü gerçekleştirilen Pride Darbesi sonucu Uzun Parlamento'daki Oliver Cromwell karşıtı ve I. Charles'ın vatana ihanetten yargılanmasına karşı olan vekillerin tasfiye edilmesinden sonra ortaya çıkan parlamentodur.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Wolsey</span>

Thomas Wolsey Bir İngiliz Politik figür ve Kardinaldi. İngiltere'de VIII. Henry 1509'da kral olunca Wolsey de Kral'ın almonerı oldu. Kısa zamanda Wolsey'nin ilişkileri kuvvetlendi ve 1514 yılına gelindiğinde ülkedeki her şeyi fiilen kontrol ediyordu ve Katolik Kilisesi'nde olağanüstü güce sahip olmuştu. En yüksek siyasi pozisyon olan Lort Şansölye makamına atandı ve Kral'ın baş danışmanı oldu. Bu mevkiyi hiçbir sınırlamaya maruz kalmadan idare etti ve sıklıkla alter rex yani diğer kral olarak adlandırıldı. Henry'nin Aragonlu Catherine'le olan evliliğinin iptali için yaptığı görüşmelerde başarısız olunca gözden düştü ve devlet unvanları geri alındı. Kilise işlerini yerine getirmek için siyasetten çekilerek, bir unvan olarak elinde tuttuğu ama hükûmette görevliyken ihmal ettiği York Başpiskopos'u görevine döndü. Daha sonra Londra'ya ihanet suçlamalarına cevap vermek üzere çağrıldı —ihanet suçlaması Kral VIII. Henry tarafından gözden düşmüş bakanlara karşı kullanılan bir yöntemdi— fakat Wolsey bu sebeple Londra'ya giderken doğal nedenlerle öldü.

<span class="mw-page-title-main">Uzun Parlamento</span>

Uzun Parlamento, ilk kez 3 Kasım 1640 günü İngiltere kralı I. Charles tarafından toplanmış olan parlamentodur. 12 yıl aradan sonra kral tarafından sürmekte olan Piskoposlar Savaşı için mali kaynak sağlamak için toplanmıştır. Parlamento İngiltere monarşisiyle yaşanan iktidar mücadelesinde taraf olarak İngiliz İç Savaşını sürdürmüş ve galip gelmiştir. 1648 yılında Oliver Cromwell komutasındaki Yeni Ordu birliklerince tasfiye edilmiştir. Uzun Parlamento Cromwell'in ölümünün ardından yeniden toplanmış ve Restorasyon adı verilen dönemin başlangıcında yeni kral II. Charles'ın iktidarına kolaylık sağladıktan sonra kendisini lağvetmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.