İçeriğe atla

Thomas Elson

Thomas Elson, İngiliz kâşif ve Kuzey Alaska İnyupikleriyle karşılaşan ilk Avrupalı kişi.[1]

Point Barrow (Nuvuk) yöresine Batılılar tarafından yapılan ilk keşif gezisi (expedition) İngiliz deniz subayı Frederick William Beechey (1796 - 1856) 'in 1825-1828 keşif gezisidir ve bu gezide kaptan Thomas Elson tarafından Eylül 1826 tarihinde yapıldı. Thomas Elson ile William Smythe Barrow İnyupikleriyle karşılaşan ilk Avrupalılardır.[2] İnyupiklerin av bulmakta zorlandığı bir döneme denk gelen ziyaretçiler, yerlilerce önce dostça karşılanmış sonra da erkek avcılar etraflarını sarınca güneye yönelmişler ve keşif bununla sınırlı kalmıştır.[3]

Point Barrow yakınlarındaki bir körfeze (Elson Bay) adı verilmiştir.[4]

Kaynakça

  1. ^ SPY 1959
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2012. 
  3. ^ "Igor Krupnik et all. (2009), Smithsonian at the Poles" (PDF). 7 Nisan 2009 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ağustos 2012. 
  4. ^ Marcus Baker, Geographic Dictionary of Alaska

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Barrow, Alaska</span>

Barrow, Amerika Birleşik Devletleri'nde Alaska eyaletinin North Slope Borough ilçesine bağlı şehir. 2007 sayımına göre nüfusu 3.982 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Eskimo halkları</span> Eski bir kuzey dünya topluluğu

Eskimolar ya da İnuit ve Yupikler, Arktik bölgedeki dört ülkeye dağılmış olarak, Doğu Sibirya, Alaska, Kanada ve Grönland'da yaşayan ve Eskimo - Aleut dillerini konuşan Eskimo - Aleut halklarının en büyük grubunu oluşturan avcı ve toplayıcı halk.

<span class="mw-page-title-main">Iḷisaġvik College</span>

Iḷisaġvik College, Amerika Birleşik Devletlerinin Alaska eyaletinde Barrow şehrinde bulunan ve kâr amacı gütmeyen iki yıllık kabile koleji. Alaska'da kabile kontrolünde olan tek kolej budur.

İnyupik Miras Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri'nin Alaska eyaletinde Barrow şehrinde bir müze.

<span class="mw-page-title-main">İnyupikler</span> Alaskanın kuzey ve kuzeybatısında yaşayan, İnuit kolundan olan bir Eskimo halkı

İnyupikler, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin kuzey ve kuzeybatısında yaşayan İnuit kolundan bir Eskimo halkıdır. Alaska'daki tek İnuit halkı olduğu için Alaska İnuitleri adı da verilmektedir. Kendilerini iñuk («insan») kelimesi ile -piaq («gerçek») ekinden türettikleri Iñupiaq adıyla ifade ederler. Dillerini ise Iñupiatun olarak adlandırırlar. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska yerlileri içinde 25.000 nüfuslu Yupiklerden sonra 15.700 kişilik nüfuslarıyla ikinci en büyük halktır ve ancak 2.144 kadarı dilini konuşabilmektedir. İngilizce bilmeyen Alaska yerlileri içinde 1993 yılında ilk sırayı %42'lik oranla Yupikler, ikinci sırayı da %20'lik oranla İnyupikler çeker. Şamanist inançlı avcı ve toplayıcıdırlar. Kültürel açıdan deniz sahiline yakın yaşayıp balina, fok, mors gibi deniz memelilerini avlayan Taġiuġmiut ile denizden uzak içbölgede rengeyiği avlayan Nunamiut olmak üzere iki ana gruba ayrılırlar. Bazen, iki ayrı dil ve halk olarak ele alındığı da olur ve Seward Yarımadasındakiler Qawiaraq adıyla, North Slope ile Northwest Arctic ilçelerindekiler ise Inupiaq adı altında toplanır. İnyupiklerin Kanada'da yaşayan ırkdaşları (Uummarmiut) siyasi ve idari kaygılarla Batı Kanada İnuitleri ile birlikte Inuvialuit adı altında toplanırlar. Eskimolar içinde en uzun boylular Kuzey Alaska'daki İnyupiklerdir ve Kanada İnuitlerinden 10 cm daha uzundurlar. Kobuk İnyupikleri doğu komşuları ve ticari ortakları olan Atabasklardan Koyukon Kızılderilileriyle sınır bölgelerinde evlilik de yapmışlardır. Beyaz Avrupalıların kültürleriyle en geç tanışan Eskimolar 1890 yılından sonra Hristiyanlıkla tanışan Kuzey Alaska İnyupikleridir.

<span class="mw-page-title-main">İnyupikçe</span>

İnyupikçe ya da İnyupik dili, Kuzey ve Kuzeybatı Alaska'da İnyupiklerin konuştuğu İnuit dilleri kolundan bir Eskimo dili. Alaska Yerli Dil Merkezine göre 15.700 kişilik nüfustan 2.144 kadarı anadillerini konuşabiliyor.

<span class="mw-page-title-main">Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası</span>

Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası, Alaska'da yerlilerin toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresi'nde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürürlüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasa.

<span class="mw-page-title-main">Point Hope, Alaska</span>

Point Hope, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin North Slope Borough ilçesine bağlı şehir.

<span class="mw-page-title-main">North Slope Borough</span> Alaska eyaletinde bölge

North Slope ili veya North Slope Borough, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin Alaska North Slope denilen coğrafi bölgesinin büyük bir kısmında yer alan ve bir Eskimo halkı olan İnyupiklerlerce meskun olan bir ilsi. Borough terimi diğer eyaletlerden farklı olarak Alaska'da yaklaşık county-equivalent terimi ile benzerdir. Yönetim merkezi Barrow'dur.

<span class="mw-page-title-main">Atqasuk, Alaska</span>

Atqasuk, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin North Slope Borough ilçesine bağlı şehir. 2000 sayımına göre nüfusu 228 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Buckland, Alaska</span> Alaskada şehir

Buckland, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin Northwest Arctic Borough ilçesine bağlı İnyupik şehri.

<span class="mw-page-title-main">Grönland balinası</span>

Grönland balinası, gerçek balinagiller (Balaenidae) familyasından balina türü.

<span class="mw-page-title-main">Inuit Circumpolar Council</span>

Inuit Circumpolar Council (ICC) ya da orijinal olarak önceden Inuit Circumpolar Conference, dört ülkeye dağılmış olarak, Amerika Birleşik Devletleri (Alaska), Kanada, Grönland ve Rusya'da (Çukotka) yaşayan 155.000 nüfuslu Eskimoları temsil eden bir sivil toplum örgütü.

<span class="mw-page-title-main">Nome Census Area</span>

Nome Census Area, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Eskimo halklarından Yupik ve İnyupiklerlerce meskun olan bir sayım bölgesi. Örgütlenmemiş borough olduğu için bir yönetim merkezi de yoktur. En gelişmiş şehri geçmişte Nome Altına Hücumu hareketinin yaşandığı Nome'dir.

<span class="mw-page-title-main">Alaska Eskimoları</span>

Alaska Eskimoları, Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin kıyı bölgelerinde yaşayan Yupik kolundan Alaska Yupikleri, Sibirya Yupikleri ve Supikler ile İnuit kolundan İnyupiklerinn oluşturduğu Eskimo halklarının ortak adı. Arktik kültür grubunun üç alt grubunu oluştururlar. Alaska yerlileri içinde en büyük nüfusa sahip birinci ve ikinci halklardır. 45.600 etnik nüfustan ancak 13.344 kadarı anadillerini konuşabiliyor. Geçmişte Rus Alaskası döneminde Rusların Aleutlarla bir tutup aynı adla andıkları Supikler Eskimo kültüründen ziyade Aleut kültürü etkisinde asimile olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nalukataq</span>

Nalukataq, Amerika Birleşik Devletlerinde Alaska eyaletinin yerlisi olan İnyupiklerin başarılı bir balina avı sonrası daha çok haziran ayının üçüncü haftasında kutladığı bir bayramdır. Avı gerçekleştiren umialik ve ailesi tarafından organize edilir ve bu organizasyon o umialik için en prestijli kutlamadır. En karakteristik eğlencesi dört sakallı fok derisinin birbirine dikilmesiyle yapılan bir battaniyeyi trambolin gibi kullanarak insanları yukarı doğru fırlatmaktır. Fırlatma sırasında söylenen şarkıya nalukataun adı verilir. Şenliklerde taze tüketilen balina eti ile maktak, quaq, mikigaq ikram edilir. Yiyecek ziyafetiyle başlayan şenlikler günün ilerleyen saatlerinde ise trambolin gösterisiyle devam eder, ikindi ya da akşam vakti de geceye kadar dansla sürdürülür. Eğer balina avı hüsranla sonuçlanırsa bayram yapılmaz. Bugün açık havada yapılan şenlikler, eskiden qargi içinde olur ve öldürülen balinanın ruhunun yatışması için şamanlarca (aŋatkuq) ritüel yapılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Diomede Adası</span>

Küçük Diomede Adası, Bering Denizinde Alaska anakarasının batısında bulunan Amerika Birleşik Devletlerine bağlı ada.

<span class="mw-page-title-main">New Bedford Balina Avcılığı Millî Tarih Parkı</span>

New Bedford Balina Avcılığı Milli Tarih Parkı, Amerika Birleşik Devletlerinin Massachusetts eyaletinin New Bedford şehrinde kurulu olan ve National Park Service tarafından idare edilen milli tarih parkı. 19. yüzyıldaki balina avcılığı tarihin en önemli merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Alaska yerli sanatı</span>

Alaska yerli sanatı, Amerika Birleşik Devletlerinin Alaska eyaletinde beş ana kültür grubuna ayrılan ve Amerika yerlilerinden ayrı değerlendirilen avcı ve toplayıcı Alaska yerlilerinin sanatıdır. Türkiye'nin iki katı büyüklüğündeki Alaska'nın dünyanın geri kalanından uzak olması bu sanatların yeterince tanınmamasının ana sebebidir. Günümüzde Alaska Native Arts Foundation adlı kâr amacı gütmeyen kurum tarafından tanıtım ve dağıtımı yapılan bu sanatın ürünleri zengin ve çeşitlidir. Bu sanatta Kızılderili halklarından Tlingitler ve Haydalar totem direği gibi tahta oymacılık ürünleriyle tanınırken, Atabask dillerini konuşan Kızılderililer boncuk işi ve sepet yapımıyla, Eskimo halklarından İnyupikler fildişi oymacılığıyla, Yupikler ise daha çok maskelerle öne çıkarlar. Alaska yerli sanatı örnekleri dünyanın değişik müzelerinde sergilenmektedir ve Alaska'daki örnekleri Alaska Yerli Dil Merkezinde de bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Beaver, Alaska</span>

Beaver — Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Alaska eyaletinin Yukon–Koyukuk Census Area sayım bölgesinde yer alan bir sayım yerleşimi. 1910 yılında Point Barrow yöresinden gelen Japon gezgin Frank Yasuda tarafından kurulmuştur. Toplam alanı 55.9 km² olan serbest yerleşimin nüfusu 2000 yılına göre 84 kişidir.