İçeriğe atla

Thomas Cromwell

Thomas Cromwell
Görevde
Makama geliş
17 nisan 1540
Yerine geldiğiJohn de Vere, 15th Earl of Oxford
Yerine geldiğiSir James Worsley
Görev süresi
2 July 1536 - 10 June 1540
Yerine geldiğiThomas Boleyn
Görev süresi
8 ekim 1534 - 10 temmuz 1536
Yerine geldiğiJohn Taylor
Görev süresi
Nisan 1534 - Nisan 1540
Yerine geldiğiStephen Gardiner
Yerine geldiğiJohn Bourchier

Thomas Cromwell, Birinci Essex Kontu (d. 1485 - ö. 28 Temmuz 1540). Kral VIII. Henry döneminde İngiltere Parlamento Şansölyesi, Kral Genel Sekreteri, Ferman Mührü Emini ve İngiltere Kilisesi'nin Kral VIII. Henry'den sonra en yetkili yöneticisi. İngiliz Reform Hareketi'nin kurucularından ve savunucularındandır.

Biyografi

Thomas Cromwell; soylu olmayan bir aileden, devlet memuruyken ünü yükselmiş ve bu yüzden İngiliz soyluları tarafından sonradan görmüş olarak nitelendirilmiştir. İlk başlarda Thomas Wolsey'nin yanında memur olarak görev almış, yüksek azmi ve çalışkanlığı ve kendisinden önceki Genel Sekreter Stephen Gardiner'in vatana ihanetten tutuklanması sayesinde, Thomas Wolsey'nin Kral VIII. Henry'e önermesiyle Genel Sekreter olmuştur. Ancak Cromwell, Kardinal Wolsey'in bu iyiliğine karşı Kral'ın Aragonlu Catherine ile evliliğini hükümsüz sayamamış ve bu yüzden yalnız bırakılmasına ve intihar etmesine göz yummuştur.

Kral VIII. Henry'in Anne Boleyn ile evlenmek için İngiltere Kilisesi'ni kurması ve krallığın Papalık'tan ayrılmasını ön gören genelgeyi Cromwell hazırlamıştır.[1] Bu genelgeyi kabul etmeyenlerin idamla cezalandırılmasını istemiş, neticesinde Thomas More gibi dönemin en dindar ve yüksek mevkideki kişilerin idamına zemin hazırlamıştır.

Cromwell, yükselişi sırasında Anne Boleyn dahil olmak üzere birçok soylu düşman edinmiştir. Zira insanlar, onun taze fikirlerinden hoşlanmamış ve asilzadeliğe uygun davranmadığını düşünmüştür. Kraliçe, Kral'ı çeşitli insanlarla aldatmaktan ve kardeşiyle ensest ilişkide bulunmaktan suçlanıp idam edilmiştir. Birçok tarihçi Boleyn'in düşüşünde Cromwell'in önemli bir rol oynadığını düşünür.[2][3]

Anne Boleyn'in idamından sonra Kral VIII. Henry'nin karısı Kraliçe Jane Seymour'un Kral VI. Edward'i doğurduktan 12 gün sonra lohusalık humması hastalığından ölmesi üzerine VIII. Henry'e eş olarak Clevesli Anne'in bir portresi, Hans Holbein tarafından çizilmiş ve Cromwell tarafından Kral'a gösterilmiştir. Bazı tarihçiler bu portrenin yanıltıcı olduğunu, Anne'i olduğundan daha güzel gösterdiğini ve Kral'ın Anne ile bu yüzden evlendiğini öne sürmektedir.[4][5] Bu portre, günümüzde Louvre'de gösterimdedir. Kral, Clevesli Anne'den memnun kalmayınca suçu Cromwell'e yüklemiştir. Bunun üzerine Kral'ın adamlarından Charles Brandon başta olmak üzere bir grup soylu, Anne'i Kral'a öneren Cromwell'i saraydan uzaklaştırmak için uğraşmıştır. Neticede Cromwell, 28 Temmuz 1540 tarihinde Kral'ın emriyle idam edilmiştir. İdam edilmesiyle ilgili çeşitli görüşler vardır: Kimisi celladın tek bir vuruşla işi bitirdiğini söyler, kimisi de Cromwell'e acı çektirecek birkaç vuruş gerektirdiğini.[6][7] İdamın ardından kafası, bir mızrağa geçirilip Londra Köprüsü'ne yerleştirilmiştir. İdamından sonra Kral, Cromwell'in öldürülmesini emrettiğine pişman olmuş, bu kararı vermesine dostlarının ona sunduğu sahte belgelerin sebep olduğunu söylemiştir.[8][9]

İngiliz devrimini yaparak I. Charles'i tahtan indirip, kendisini İngiltere, İskoçya ve İrlanda Devletler Topluluğunun Muhafız Efendisi ilan eden Oliver Cromwell, Thomas Cromwell'in kız kardeşinin torunudur.

Siyasi görevi
Önce gelen:
Stephen Gardiner
Devlet Sekreteri
Lord Şansölye

1533–1536 -
Sonra gelen:
Thomas Wriothesley
Önce gelen:
Thomas Boleyn
Ferman Mührü Emini
1536–1540
Sonra gelen:
William FitzWilliam

Kaynakça

  1. ^ F. Donald Logan (July 1988). "Thomas Cromwell and the Vicegerency in Spirituals: A Revisitation". The English Historical Review. 103 (408): 658-67. JSTOR 572696. 
  2. ^ Bordo, Susan (1 Şubat 2014). The Creation of Anne Boleyn. Oneworld Publications. ISBN 9781780744292. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018 – Google Books vasıtasıyla. 
  3. ^ Weir, Alison (5 Ocak 2010). The Lady in the Tower: The Fall of Anne Boleyn. Random House Publishing Group. s. 112. ISBN 9780345519788. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018 – Google Books vasıtasıyla. 
  4. ^ Warnicke, Retha M. (13 Nisan 2000). The Marrying of Anne of Cleves: Royal Protocol in Early Modern England. Cambridge University Press. s. 77. ISBN 9780521770378. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018 – Google Books vasıtasıyla. 
  5. ^ "Anne of Cleves". Historic Royal Palaces (İngilizce). 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2023. 
  6. ^ Hutchinson, Robert (4 Nisan 2019). Henry VIII: The Decline and Fall of a Tyrant. Orion. s. 70. ISBN 978-1-4746-0581-6 – Google Books vasıtasıyla. 
  7. ^ "The History Press | Thomas Cromwell and the 'ungoodly' executioner". www.thehistorypress.co.uk (İngilizce). 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2019. 
  8. ^ Beckingsale, B. W. (17 Haziran 1978). Thomas Cromwell: Tudor Minister. Springer. s. 143. ISBN 9781349016648. Erişim tarihi: 14 Ocak 2018 – Google Books vasıtasıyla. 
  9. ^ Ives, Eric (1995). "Henry VIII the political perspective". MacCulloch, Diarmaid (Ed.). The Reign of Henry VIII: Politics, Policy and Piety. Londra: Macmillan. s. 33. ISBN 9780333578575. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Thomas More</span> İngiliz devlet adamı ve yazar (1478-1535)

Thomas More, İngiliz devlet adamı, hukukçu, filozof, Rönesans dönemi hümanist yazardır. 1516'da yazdığı "Ütopya" başlıklı eserinde, hayalî bir adada kurguladığı bir ülkenin siyasi sistemini, "ideal" olarak tarif eder. More'un Kral VIII. Henry'nin İngiliz Kilisesi'nin başına geçme niyetine ilke olarak karşı çıkması, kendi siyasi kariyerinin sonunu hazırlayıp hain olarak idam edilmesine sebep oldu. Ölümünden 400 yıl sonra, 1935'te Papa XI. Pius tarafından da "aziz" ilan edildi.

<span class="mw-page-title-main">I. Elizabeth</span> İngiltere ve İrlanda Kraliçesi (1558–1603)

I. Elizabeth, 17 Kasım 1558'den 1603'teki ölümüne kadar İngiltere ve İrlanda kraliçesi idi. Bakire Kraliçe olarak da bilinen Elizabeth, Tudor Hanedanı'nın beş hükümdarının sonuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Anne Boleyn</span> İngiltere Kralı VIII. Henrynin ikinci eşi

Anne Boleyn, İngiltere kraliçesi, VIII. Henry'nin ikinci karısı ve I. Elizabeth'in annesidir.

<span class="mw-page-title-main">VIII. Henry</span> 1509dan 1547ye kadar İngiltere Kralı

VIII. Henry, 22 Nisan 1509'dan 1547'deki ölümüne kadar İngiltere kralıydı. Henry, yaptığı ilk evlilik olan Aragonlu Catherine ile yaptığı evliliği iptal ettirme çabalarıyla tanınır. Papa VII. Clemens ile böyle bir fesih konusunda yaşadığı anlaşmazlık, Henry'nin İngiliz Reformasyonu'nu başlatmasına ve İngiltere Kilisesi'ni papalık otoritesinden ayırmasına yol açtı. Kendisini İngiltere Kilisesi'nin Yüce Başkanı olarak atadı ve papa tarafından aforoz edildiği manastırları feshetti.

<span class="mw-page-title-main">Catherine (Aragon)</span> İspanya Prensesi, İngiltere Kraliçesi

Aragonlu Catherine İngiltere kraliçesi VIII. Henry'nin ilk karısı ve I. Mary'nin annesidir. Kral II. Fernando ve Kraliçe I. Isabel'in kızıdır.

<span class="mw-page-title-main">Anne (Cleves)</span> İngiltere Kralı Eşi

Clevesli Anne, VIII. Henry'nin dördüncü karısıydı. Kral ile olan evliliğinin tamamlanmaması nedeniyle Kraliçe Anne taç giyememiştir. Kral ondan hoşlanmayarak evliliği iptal ettirmiş ve Anne'i kız kardeşi ilan etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Catherine Howard</span>

Catherine Howard İngiltere Kraliçesi ve VIII. Henry'nin 5. eşi. Lord Edmund Howard ve Joyce Culpeper'in kızıdır. VIII. Henry'nin 2. eşi Anne Boleyn'in kuzenidir. 28 Temmuz 1540 ile 13 Şubat 1542 yılları arasında İngiltere Kraliçesi oldu. Hakkında ihanet dedikoduları çıkınca yargılandı ve idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">George Boleyn</span> İngiliz saray mensubu ve asilzade (1504-1536); Anne Boleynin erkek kardeşi

George Boleyn, Viscount Rochford, İngiltere Kralı VIII. Henry'nin ikinci karısı olan Anne Boleyn'in kardeşidir. Karısı Jane Parker'dır. Kız kardeşi Anne Boleyn ile ensest ilişkisi olduğuna dair iddiâlar nedeni ile suçlandı ve ikisi de idam edildi.

<span class="mw-page-title-main">Mary Boleyn</span>

Mary Boleyn, ünlü Boleyn ailesinin kızlarından biridir. VIII. Henry döneminde yaşamış ve onun bir dönem metresi olmuştur. Kız kardeşi Anne Boleyn'dir.

<span class="mw-page-title-main">Mary Tudor (Fransa kraliçesi)</span> Fransa Kraliçesi, Suffolk Düşesi, İngiltere Prensesi

Mary Tudor, VII. Henry ve Yorklu Elizabeth'in son kızları. 1514'te Fransa Kralı XII. Louis ile evlendi ve Fransa Kraliçesi oldu. Kocası bir yıl sonra ölünce ülkesi İngiltere'ye geri döndü. İngiltere'de Suffolk Dükü Charles Brandon ile evlendi, çiftin üç çocuğu oldu. 1533 yılında 37 yaşında hastalık sonucu öldü. Torunu Leydi Jane Grey'dir.

<i>VIII. Henry</i> (oyun) Shakespeare oyunu

VIII. Henry, ünlü İngiliz oyun yazarı ve ozanı William Shakespeare tarafından (kısmen) yazılmış ve İngiltere Kralı VIII. Henry'nin yaşam hikâyesini dramatik olarak temsil eden bir tarihsel janr tiyatro oyunudur. Zamanının belgelerinde bu oyunun ismi Her şey Gerçek olarak geçmektedir. Bu eserin ilk basılışı 1623'te yayımlanan Birinci Folyo edisyonundadır ve burada ilk defa oyunun ismi Henry VIII olarak verilmektedir. Oyunun bünyesi Shakespeare'in yazım hayatının sonlarına hazırladığı diğer romans janrlı eserlere çok benzemektedir. Fakat oyunun dilinin stilini inceleyen araştırmacılar bu eserin Shakespeare'in takipçisi olan oyun yazarı John Fletcher ile birlikte yazıldığına dair çok inandırıcı deliller bulunduğunu bildirmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Boleyn</span>

Sir Thomas Boleyn, 1. Wiltshire ve Ormond Kontu, bir İngiliz diplomat ve siyasetçi ve VIII. Henry'nin ikinci karısı Anne Boleyn'nin babasıdır. Aynı zamanda I. Elizabeth'in büyükbabasıdır. Aile evi olan Hever Kalesi'nde doğmuştur ve orada gömülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Henry VIII: The Mind of a Tyrant</span> Televizyon serisi

Henry: Zorba Kralın Hikâyesi bir tarih belgeselidir. David Sington tarafından yönetilip David Starkley tarafından sunulmuştur. 6 Nisan 2009 tarihinde ilk olarak Channel 4'te yayınlanmıştır.

<i>Her Devrin Adamı</i>

Her Devrin Adamı, Sir Thomas More hakkında Robert Bolt'un aynı adlı oyununa dayalı, 1966 yapımı İngiliz filmidir. 12 Aralık 1966 tarihinde gösterime girmiştir. West End sahne galasında More'yi oynayan Paul Scofield, aynı zamanda filmde de rol almıştır. Yönetmenliğini daha önce High Noon ve From Here to Eternity gibi filmlerin de yönetmenliğini yapmış olan Fred Zinnemann üstlenmiştir. Film, En İyi Film, En İyi Yönetmen ve En İyi Erkek Oyuncu da dahil olmak üzere altı dalda Oscar kazandı.

<span class="mw-page-title-main">Thomas Wolsey</span>

Thomas Wolsey Bir İngiliz Politik figür ve Kardinaldi. İngiltere'de VIII. Henry 1509'da kral olunca Wolsey de Kral'ın almonerı oldu. Kısa zamanda Wolsey'nin ilişkileri kuvvetlendi ve 1514 yılına gelindiğinde ülkedeki her şeyi fiilen kontrol ediyordu ve Katolik Kilisesi'nde olağanüstü güce sahip olmuştu. En yüksek siyasi pozisyon olan Lort Şansölye makamına atandı ve Kral'ın baş danışmanı oldu. Bu mevkiyi hiçbir sınırlamaya maruz kalmadan idare etti ve sıklıkla alter rex yani diğer kral olarak adlandırıldı. Henry'nin Aragonlu Catherine'le olan evliliğinin iptali için yaptığı görüşmelerde başarısız olunca gözden düştü ve devlet unvanları geri alındı. Kilise işlerini yerine getirmek için siyasetten çekilerek, bir unvan olarak elinde tuttuğu ama hükûmette görevliyken ihmal ettiği York Başpiskopos'u görevine döndü. Daha sonra Londra'ya ihanet suçlamalarına cevap vermek üzere çağrıldı —ihanet suçlaması Kral VIII. Henry tarafından gözden düşmüş bakanlara karşı kullanılan bir yöntemdi— fakat Wolsey bu sebeple Londra'ya giderken doğal nedenlerle öldü.

<i>The Private Life of Henry VIII</i>

Henry'nin Özel Hayatı, Alexander Korda'nın yönettiği ve ortak yapımcılığını yaptığı ve Charles Laughton, Robert Donat, Merle Oberon ve Elsa Lanchester'ın oynadığı 1933 İngiliz filmidir. Film, İngiltere Kralı VIII. Henry'nin evliliklerine odaklanıyor. Korda'nın yapım şirketi London Film Productions için Lajos Bíró ve Arthur Wimperis tarafından yazılmıştır. Film, Korda'yı önde gelen bir film yapımcısı ve Laughton'ı bir gişe yıldızı yapan büyük bir uluslararası başarıydı.

<i>Anne of the Thousand Days</i>

Anne of the Thousand Days, Charles Jarrott tarafından yönetilen, Hal B. Wallis tarafından üretilen, Anne Boleyn'in hayatına dayanan 1969 İngiliz dönem drama filmidir. Bridget Boland ve John Hale'in senaryosu, Maxwell Anderson'ın 1948'deki aynı adlı oyununun bir uyarlamasıdır.

<i>Wolf Hall</i> (TV dizisi) TV dizisi

Wolf Hall, Ocak 2015'te BBC Two'da yayınlanmaya başlayan bir İngiliz televizyon dizisidir. Altı bölümlük dizi, Hilary Mantel romanları olan Wolf Hall ve Bring Up the Bodies adlı romanların bir uyarlamasıdır. Peter Straughan tarafından yazılmış, Peter Kosminsky tarafından yönetilmiştir. Mark Rylance, Damian Lewis ve Claire Foy; başroller arasındadır.

Elizabeth ve ya Bessie Blount, Tudor döneminde genellikle İngiltere Kralı VIII. Henry'nin (1491-1547) bilinen ilk metresi olmasıyla tanınır.