İçeriğe atla

Thebai (İyonya)

Thebai
Eski Yunanca: Θῆβαι
Türkiye üzerinde Thebai (İyonya)
Thebai (İyonya)
Turkey haritasındaki konumu.
Diğer adıThebae, Thebes
KonumAydın,  Türkiye
Bölgeİyonya
Koordinatlar37°38′04″N 27°08′38″E / 37.63439°K 27.14383°D / 37.63439; 27.14383
TürYerleşim
Uzunluk170 m.
Genişlik50 m.
Yükseklik300 m.
Tarihçe
Terk edilişMS 2.yy.
Kültür(ler)Yunan, Roma
Sit ayrıntıları
Kazı tarihleri1896
ArkeologlarTheodor Wiegand
Kalıntılar otlar içerisinde doğanın yıprandırmasına açıktır. Herhangi bir düzenleme veya işaretleme yoktur.
Priene ve Naulochus'un batısında, İyonya'daki Thebes'in konumunu ve İyonya'daki bazı antik şehirleri gösteren harita.

Thebai veya Thebae veya Thebes (Eski Yunanca: Θῆβαι) Antik İyonya'da Mykale (Dilek dağı) dağları eteklerinde bulunan bir liman kentiydi.[1]

Yerleşim yeri Batı Anadolu'da Aydın'da Söke ilçesi yakınlarında Yeni Doğanbey köyünün sınırları içerisinde, köyün kuzey-batı yönünde bir tepe üzerindedir.[1][2]

Kente ulaşmak için Tuzburgazı ve Yeni Doğanbey Köyü geçildikten sonra kuzeye doğru dönerek kentin bulunduğu tepeye ulaşılmaktadır. Kentin ismi olan Thebai'nin kelime aslının Luwi/Pelasgos kökenli Taba'dan geldiği kabul edilebilir. Taba'nın anlamı düzlük, ova, dağ yamacındaki düzlük anlamındadır.[3] Thebai'nin de bulunduğu yer bir tepe üzerinde düz bir alandır. Thebai, üzerinde Priene ve Panionion[a] gibi önemli antik merkezlerin yer aldığı Mykale, bugünkü adıyla Samsun Dağı'nın üzerinde güney yönündeki bir tepede yer alır.

Mykale/Samsun Dağı hemen karşısında bulunan Samos/Sisam adasına doğru uzanır ve bugün Dilek Yarımadası olarak adlandırılır. En uç kısmı Dip Burun antik çağda Trogilion olarak bilinirdi.

Mykale adının kutsal ana kültü ile ilintili olduğu yönünde bir fikir de vardır.[4]

Thebai, temel olarak epigrafik (yazıtlarla ilgili) kanıtlar dolayısıyla bilinmektedir. Bunlar arasında Thebai kalıntılarındaki Athena tapınağında bulunan bir Zeus altarındaki yazıt ve Priene'den diğer yazıtlara sayılabilir.[5] Bu yazıtlardan, bölgesinin Priene ile sınır komşusu olduğu anlaşılmıştır. Yazıtlardan biri, Thebai'nin Samos hakimiyetinde olduğu ve daha sonra Miletos'a geçtiğini göstermektedir.[6] MÖ 3. yüzyılın en az bir bölümünde Miletos'a bağlı bir demo (küçük devlet) olmuştur.[7]

Kentin bulunduğu tepenin görüş olanı geniştir. Tepenin üzeri bir akropol şeklinde olup 170 metre uzunluğunda ve 50 metre genişliğindedir. Bu alan esasında kayalık olup, binaların yapılmasında yer yer doğal kayalardan faydalanılmıştır.

Kentte ilk çalışma Theodor Wiegand tarafından 1896'da yapılmıştır. Yapılan çalışmalarda mermer arkaik kadın heykeli, kitabe, pişmiş toprak figürinler, keramik kaplar, maskeler, kandiller ve Milet ve diğer çeşitli sikkelerin bulunmuştur.[8]

Samos ile Priene kenti arasında bir sınır oluşturan kentin, bu sınır savaşları neticesinde 2. yüzyıldan sonra terk edildiği düşünülmektedir.[8]

Mykale dağında bulunan Arkaik dönem duvar kalıntıları ve bir Athena tapınağı kalıntısı, Thebai'nin yerleşim yeri hakkında bilgi vermektedir. Yazıtlarda ayrıca Hermes, Hekate, Nemfler, Meandros ve Mykale kültlerine tapıldığı belirtilmektedir.

Not

  1. ^ Mykale/Samsun dağının kuzey tarafında Güzelçamlı olarak bilinen yerde bulunan kutsal toplanma yeri, İyon birliğine dahil 12 kentin (Bölgede bulunan 12 bağımsız sahil kenti (Kuzeyden Güneye) Phokaia (Foça), Klazomenai, Erythrae, Teos, Kolophon, Lebedos, Ephesos (Efes), Priene, Myndos ve Miletos (Milet) ile birlikte Khios (Sakız) ve Samos (Sisam)) dini ve siyasal merkezi. Buradaki törenleri Prieneliler idare ederlerdi.

Kaynakça

  1. ^ a b Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 61 ve dizin notları eşlik ediyor. 
  2. ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire. 
  3. ^ Umar, Bilge (1993). Türkiye'deki Tarihsel Adlar. İstanbul. s. 760. 3 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2024. 
  4. ^ Umar, Bilge (1993). Türkiye'deki Tarihsel Adlar. İstanbul. s. 702. 3 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Eylül 2024. 
  5. ^ "Priene 116 - PHI Greek Inscriptions". epigraphy.packhum.org. 3 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2024. 
  6. ^ "Priene 162 - PHI Greek Inscriptions". epigraphy.packhum.org. 3 Eylül 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2024. 
  7. ^ Mogens Herman Hansen; Thomas Heine Nielsen (2004). «Jonia». An inventory of archaic and classical poleis (en inglés). Nueva York: Oxford University Press. ss. 1102-1103. ISBN 0-19-814099-1.
  8. ^ a b Wiegand, Theodor; Schrader, Hans (1904). Priene: Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen in den Jahren 1895-1898. Berlin. s. 469. 28 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kaunos</span> Karya bölgesinde bir antik kent

Kaunos Antik Anadolu'nun Karya bölgesinde yer alan antik bir kenttir. Muğla'nın Köyceğiz ilçesine bağlı Çandır Mahallesi sınırları içerisinde yer alır. Kaunos Kaya Mezarları en rahat Muğla'nın Ortaca ilçesine bağlı Dalyan mahallesinden görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Panionion</span>

Panionion, Aydın ilinin Kuşadası ilçesine bağlı Güzelçamlı mahallesinde yer alan tarihî sit alanı. Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı'na bir kilometre mesafede yer alan antik kent, Samson Dağı'nın Ege Denizi'ne bakan kuzey yamacında bulunmaktdadır.

<span class="mw-page-title-main">Priene</span>

Priene, Aydın Söke'de Selçuk-Efes'e yaklaşık 100 km uzaklıkta kurulmuş bir İyon şehridir. Şehir Menderes nehrinin 10 km kuzeyindedir. Şehir kurulduğunda deniz kıyısındaydı. Menderesin alüvyonu nedeniyle şehir şimdi kilometrelerce kara içerisindedir.

<span class="mw-page-title-main">Theodor Wiegand</span>

Theodor Wiegand, Alman klasik arkeologdur.

<span class="mw-page-title-main">Bozyazı</span> Mersinin ilçesi

Bozyazı, Mersin ilinin Torosların eteğine kurulmuş bir ilçesidir. Bozyazı, kalabalık şehirlere ve tatil merkezlerine uzak olduğundan buraya henüz kitle turizmi tam olarak ulaşmamıştır. İlçenin ayrıca 1 tane de Nagidos Adası adında adası bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karya</span>

Karya, Anadolu'nun güneybatısında günümüzde Muğla kuzey kısımları Denizli güneyi ve içerideki bölgeye denk gelen coğrafyanın eski çağlardaki ismi. Bölgenin oluşumu Antik Yunan kavimlerinin Anadolu'nun Ege kıyılarında koloniler kurmaya başlamalarından öncesine dayanmaktadır ve bir uygarlık düzeyi yaratmış olan Karyalıların Anadolu'nun yerli halkı olduğu konusunda tarihçiler arasındaki mutabakat genişlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Alabanda (antik kent)</span> Aydının Çine ilçesi yakınlarında antik kent

Alabanda veya Khrysor Antiokyası, Aydın ilinin Çine ilçesine 9 km uzaklıktaki Doğanyurt köyünde bulunan bir antik Karya kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Sisam</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

Sisam veya Susam Yunanistan'da, Doğu Ege Denizi'nde, Sakız Adası'nın güneyinde, Patmos ve On İki Adaların kuzeyinde, Dilek Yarımadası'nın karşısında ve Batı Türkiye'nin kıyılarından 16 km genişliğinde Dilek Boğazı ile ayrılan bir Yunan adasıdır. Aynı zamanda Kuzey Ege bölgesinin ayrı bölgesel bir birimidir.

<span class="mw-page-title-main">İyonya</span> Anadoluda bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağda verilen ad

İyonya, Anadolu'da bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağ'da verilen addır. Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akalar tarafından Ayvalık, Efes, Foça, İzmir, Kuşadası, Milet ve Milas çevresinde kurulmuşlardır. Dünyanın yedi harikası arasında gösterilen Efes Artemis Tapınağı İyonyalılar döneminde inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kapıkırı, Milas</span>

Kapıkırı, Muğla ilinin Milas ilçesine bağlı bir mahalledir.

<span class="mw-page-title-main">Milet</span> Anadoluda bir antik kent

Milet Anadolu'nun batısında, Ege bölgesinde Büyük Menderes Nehrinin hemen ağzına yakın deniz kıyısında bir antik liman şehridir. Şimdi Aydın'ın Didim ilçesinde Akkoy'un 5 km kuzeyinde ve Balat köyü yakınında bir harabe halinde olup limanı Büyük Menderes tarafından doldurulduğu için yaklaşık 10 km denizden içeride bir mevkidedir.

Doğanbey, Aydın ilinin Söke ilçesine bağlı bir köy ve mahalledir. Doğanbey ve Eski Doğanbey (Domatia) olarak ayrılır. Söke'ye 30 km mesafede Büyük Menderes deltasının en kuzey-batı ucunda bulunan köy, sırtını antik adıyla Mykale, günümüzdeki adıyla Dilek (Samsun) Dağları’na yaslar.

<span class="mw-page-title-main">Dilek Yarımadası-Büyük Menderes Deltası Millî Parkı</span> Türkiyede bir milli park

Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Millî Parkı, Aydın il sınırları içinde Dilek Dağı'nın Ege Denizi'ne uzandığı son noktada yer alan millî parktır. 27.675 hektarlık bir alana sahiptir. Bu alanın 10.985 hektarı 19.05.1966 yılında Millî Park ilan edilen Dilek Yarımadasına, 16.690 hektarı 1994 yılında Millî Park ilan edilen Büyük Menderes Deltasına aittir.

<span class="mw-page-title-main">Dilek Dağı</span>

Dilek Dağı veya Samsun Dağı Türkiye'nin Batısında Ege Bölgesi'nde Aydın'da bulunan, 1.237 metre rakımlı bir dağ ve millî park. Antik adı Mykale Dağı'dır.

<span class="mw-page-title-main">Magnesia (Aydın)</span>

Magnesia veya Menderes Magnesia'sı, tarihi İyonya bölgesinde yer almış bir Antik Yunan kenti. Kent kalıntıları günümüzde Aydın ilinin Germencik ilçesinde yer alan Ortaklar-Söke kara yolu üzerinde, Ortaklar'a 4 km mesafede bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Myus</span>

Myus, Aydın'nın Söke Ovası'nda, tarihi Karya bölgesinde yer alan bir Antik Yunan kenti. Yerleşke, İyon Birliği'ni oluşturan 12 İyon kentinden biridir. Ayrıca, Miletus ve Priene ile birlikte İyonca alt lehçesini konuşan üç şehirden biriydi. Bu üç şehir de Anadolu'nun batı kıyısının ortasında, Maeander Nehri'nin ağzına yerleştirilmiş İyon kolonileriydi.

<span class="mw-page-title-main">Sisam Savaşı</span>

Sisam Savaşı, Atina ve Sisam arasında yaşanan Antik Yunanistan dönemindeki bir savaştır. Savaş, Sisam ve Milet arasında yaşanan bir anlaşmazlık üzerine Atina'nın müdahalesiyle başladı. Sisamlılar emredildiği gibi Milet'e yönelik saldırılarını kesmeyi reddedince Atinalılar Sisam'ın oligarşik hükûmetini kolayca yıktılar ve şehre bir garnizon kurdular ancak oligarklar kısa süre sonra Pers desteğiyle adaya geri döndüler.

<span class="mw-page-title-main">Pigela</span> Anadoluda bir antik kent

Pygela ya da Phygela, Efes'in güneyinde Kuşadası Körfezi kıyısında, küçük bir antik İyonya kasabasıydı. Tarihte sağlık şehri olarak kurulan ilk yerleşim yerlerinden biri olan kentin kuruluşu Yunan mitolojisinde Miken Kralı Agamemnon'a atfedilir. Kuruluş mitinde ilk yerlilerini Troya Savaşı sonrasında Aka ordusunun bir bölümünün oluşturduğundan bahsedilir ancak arkeolojik buluntular kentteki ilk yerleşimin tarih öncesi dönemlere tarihlendiğine işaret etmektedir. Erken Tunç Çağı'ndan Orta Bizans Dönemi'ne kadar kesintisiz yerleşimin olduğu düşünülen kent, MÖ 5. yüzyılda Attika-Delos Deniz Birliği'nin üyeleri arasında yer almıştır. Bir polis olan kentte Artemis Munychia tapınağı bulunmaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Herakleia Antik Kenti</span> Karya bölgesinde yer alan antik kent

Herakleia Antik Kenti veya Latmos Herakleia, Muğla ili Milas ilçesine 39 km uzaklıkta Kapıkırı Köyü sınırları içinde kurulmuş Antik İyonya bölgesi kent yerleşimlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Milet Müzesi</span> Aydının Didim ilçesine bağlı, Balat Köyü yakınlarındaki müze

Milet Müzesi, Aydın'ın Didim ilçesine bağlı, Balat Köyü yakınlarındaki Milet Antik Kenti alanı içerisinde konumlanmış bir arkeoloji müzesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.