İçeriğe atla

Théâtrophone

Le Théâtrophone,Jules Chéret'nin Les Maitre de L'Affiches serisinden 1896 tarihli bir taş baskı

Théâtrophone ("tiyatro telefonu"), abonelerin tiyatro ve opera gösterilerilerini telefon hattı üzerinden dinleyebilmelerini sağlayan, telefon tabanlı bir ses iletim sistemiydi. Clément Ader'in ilk defa 1881'de Paris'te tanıtılan bir buluşundan geliştirilmişti. Théâtrophone daha sonra 1890'da Compagnie du Théâtrophone tarafından ticari bir hizmet olarak sunulmaya başladı. Şirket faaliyetini 1932'ye kadar sürdürdü.

Köken

1881 Paris Dünya Fuarı'nda sunulan, operada kullanılan théâtrophone prototipinin şeması
Rafael Bordalo Pinheiro'nun 1884 tarihli bir karikatüründe Portekiz Kralı Luís I théâtrophone dinlerken

Théâtrophone'un geçmişi, 1881'de Paris'teki Dünya Fuarı'nda Clément Ader tarafından sergilenen, telefon tabanlı bir yayın sistemine kadar uzanır. Fransa Cumhurbaşkanı Jules Grévy'nin açılışını yaptığı bu sistem, konserlerin ve oyunların yayınlanmasına imkân sağlıyordu. Ader stereofonik ses oluşturabilmek için, sahnenin önüne 80 telefon ahizesi yerleştirmişti.[1] İlk çift kanallı ses sistemi olan bu düzenek, Paris Operası'nın sahnesini yaklaşık iki kilometre ötedeki Paris Elektrik Fuarı'nda bulunan odalara bağlayan telefonlar vericilerinden oluşuyordu. Bu odalara gelen ziyaretçiler iki kulaklık yardımıyla Comédie-Française ve opera performanslarını dinleyebiliyorlardı.[2] 11 Kasım 1881 tarihli bir notta Victor Hugo, ilk kez dinlediği théâtrophone'un keyifli olduğunu yazmıştı.[3][4]

1884'te Portekiz Kralı Luís I, operaya gidemediği durumlarda bu sistemi kullanmaya karar verdi. Sistemi kurmakla görevlendirilen Edison Gower Bell şirketinin yöneticisi, kurulumun ardından Ordem de Cristo nişanıyla ödüllendirildi.[5]

Théâtrophone teknolojisi Belçika'da 1884'te, Lizbon'da 1885'te kullanıma sunuldu. İsveç'te telefon üzerinden yapılan ilk opera yayını Stockholm'de Mayıs 1887'de gerçekleştirildi. İngiliz yazar Ouida 1897 tarihli Massarenes romanındaki bir kahramanı şöyle anlatıyordu: "Dünyanın modern kadınlarından biri. Bir zırh kadar masraflı ve bir theatrophone kadar karmaşık."[5]

Le théatrophone. Le Magasin pittoresque'ten bir illüstrasyon (1892)

Théâtrophone servisi

Ader'in sistemi 1890'da Paris'te "théâtrophone" adıyla ticari bir hizmet olarak sunulmaya başladı. Bu hizmet, MM. Marinovitch ve Szarvady tarafından kurulan Compagnie du Théâtrophone (Théâtrophone Şirketi) tarafından sunuluyordu[5] ve abonelerin tiyatro ile opera gösterilerini dinlemelerini sağlıyordu. Düzenli aralıklarla beş dakikalık haber porgramlarının da yayınlandığı bu sistem, aynı zamanda telefon gazetesinin de ilk örneğini teşkil ediyordu.[6] Şirket otellere, cafélere, kulüplere ve benzer yerlere, jetonla çalışan telefon alıcıları yerleştirdi. Bu telefonlarda 50 santim karşılığı 5 dakikalık yayın dinlenebiliyordu.[7] Düzenli dinleyicilere yönelik olarak, daha düşük ücretli abonelik biletleri de çıkarılmıştı. Bu servise ayrıca evlerden de abone olunabiliyordu.

Ünlü Fransz edebiyatçı Marcel Proust, yazışmalarından anlaşıldığı üzere théâtrophone'un devamlı müşterilerindendi. Sisteme 1911'de abone olmuştu.[8][9]

Zaman içinde théâtrophone sisteminde bazı teknolojik iyileştirmeler yapıldı. Örneğin 1913'te geliştirilen "kahverengi röle", ses seviyesinin artırılmasında olumlu sonuçlar verdi.[5] Ancak théâtrophone, radyo yayıncılığı ve fonografın artan popülerliğine karşı koyamadı ve Compagnie du Théâtrophone faaliyetlerini 1932'de durdurdu.[5]

Benzer sistemler

Avrupa'nın başka yerlerinde ortaya çıkan benzer sistemler, Budapeşte'de kullanılan Telefon Hírmondó (yaklaşık 1893) ve Londra'da kullanılan Electrophone (yaklaşık 1895) idi. ABD'deki théâtrophone benzeri sistemler ise bir defalık denemelerin ötesine gidemedi. Erik Barnouw'un bildirdiğine göre 1890 yazında Saratoga'daki Grand Union Hotel'de bulunan 800 kişi, Madison Square Garden'da düzenlenen bir konserin telefon hattı üzerinden yapılan yayınını dinledi.[5]

Kaynakça

  1. ^ "Chronomedia: 1880-1884". Terra Media. 20 Kasım 2005. 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2007. 
  2. ^ A. Lange (31 Mart 2002). "Le Premier Medium Electrique De Diffusion Culturelle: Le Theatrophone De Clement Ader (1881)" (Fransızca). Histoire de la télévision. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2007. 
  3. ^ A. Lange (31 Mart 2002). "Victor Hugo, Premier Temoin Du Theatrophone" (Fransızca). Histoire de la télévision. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2007. 
  4. ^ Hugo, Victor (1951). Choses vues. Ottawa: Le Cercle du Livre de France. 
  5. ^ a b c d e f A. Lange (4 Şubat 2002). "Les Ecrivains Et Le Theatrophone" (Fransızca). Histoire de la télévision. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2007. 
  6. ^ "Wanted, A Theatrophone". The Electrical Engineer. 5 Temmuz 1890. s. 4. 12 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2007. 
  7. ^ "The Theatrophone". The Electrical Engineer. 30 Ağustos 1889. s. 161. 12 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2007. 
  8. ^ A. Lange (5 Ocak 2002). "Marcel Proust, Amateur De Theatrophone" (Fransızca). Histoire de la télévision. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2007. 
  9. ^ Luc Fraisse, (Ed.) (1996). Proust au miroir de sa correspondance. Paris: SEDES. ISBN 978-2-7181-9340-3. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Victor Hugo</span> French romancı ve şair (1802–1885)

Victor Marie Hugo Romantizm akımına bağlı Fransız şair, romancı ve oyun yazarı. En büyük ve ünlü Fransız yazarlardan biri kabul edilir. Hugo'nun Fransa'daki edebi ünü ilk olarak şiirlerinden sonra da romanlarından ve tiyatro oyunlarından gelir. Pek çok şiirinin içinde özellikle Les Contemplations ve La Légende des siècles büyük saygı görür. Fransa dışında en çok Sefiller ve Notre Dame'ın Kamburu romanlarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Guy de Maupassant</span> Fransız yazar (1850 – 1893)

Guy de Maupassant Fransız romancı ve kısa öykü yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Kayıp Zamanın İzinde</span>

Kayıp Zamanın İzinde (Fransızca: À la recherche du temps perdu), Marcel Proust'un hayatının son 14 yılında yazdığı bir romandır. Yaklaşık bir milyon iki yüz elli bin sözcük ve 3.000 sayfadan oluşur. 20. yüzyıl edebiyatının en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Anatole France</span> Fransız yazar (1844 – 1924)

Anatole France, Fransız yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Telefon gazetesi</span>

Telefon gazetesi 19. ve 20. yüzyıllarda kullanılan, telefon hatları üzerinden gazete içeriğinin yayınlanmasını sağlayan, telefon tabanlı dağıtım sistemiydi. Elektronik yayıncılığın ilk örnekleri olan telefon gazeteleri, radyo yayıncılığının gelişmesiyle birlikte ortadan kalktı.

<span class="mw-page-title-main">Léo Delibes</span> Fransız besteci (1836 – 1891)

Clément Philibert Léo Delibes; 21 Şubat 1836 – Saint-Germain-du-Val köyü, La Fleche, Sarthe, Fransa– 16 Ocak 1891, Paris) en iyi bale, operet ve operaları eserleri ile tanınan bir Fransız Romantik bestecisiydi. Eserleri arasında Coppélia (1870) ve Sylvia (1876) baleleri ve iyi bilinen "Flower Duet" 'i içeren Lakmé (1883) operası bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Victor Massé</span> Fransız besteci (1822 – 1884)

Victor Massé, Fransız opera bestecisi ve müzik eğitimcisidir. Yirmiye yakin sayıda opera, opera-komik ve operet bestelemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Bruneau</span> Fransız besteci (1857 – 1934)

Alfred Bruneau, Fransız opera ve diğer müzik bestecisi ve müzik eleştirmeni.

<span class="mw-page-title-main">Bernard Germain de Lacépède</span> Fransız doğa bilimci (1756 – 1825)

Bernard-Germain-Étienne de La Ville-sur-Illon, comte de Lacépède ya da La Cépède, Fransız doğa tarihçisi.

<span class="mw-page-title-main">Henry Houssaye</span> Fransız tarihçi (1848 – 1911)

Henry Houssaye, Fransız tarihçi, akademisyen, sanat ve edebiyat eleştirmeni.

<span class="mw-page-title-main">André Maurois</span> Fransız gazeteci (1885 – 1967)

André Maurois, Fransız roman, hikâye, deneme, biyografi, tarih yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Édith Piaf</span> Fransız şarkıcı (1915 – 1963)

Édith Piaf, Fransız şarkıcıdır.

<span class="mw-page-title-main">Navarra Krallığı</span> Batı Pireneler çevresindeki topraklara sahip Orta Çağ Bask krallığı

Navarra Krallığı veya Navara Krallığı, bugün Fransa ile İspanya arasında kalan Pirene Dağları arasında kalan 824-1620 yılları arasında hüküm sürmüş tarihi bir Bask krallığıdır.

<span class="mw-page-title-main">Charles le Beau</span> Fransız tarihçi (1701 – 1778)

Charles le Beau Fransız tarihçi yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Marie Daëms</span> Fransız oyuncu (1928 – 2016)

Marie Daëms, Fransız oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Louis Pierre Vieillot</span> Fransız kuşbilimci (1748 – 1830)

Louis Pierre Vieillot, Fransız ornitolog.

<span class="mw-page-title-main">Claude Cahen</span> Fransız tarihçi (1909 – 1991)

Claude Cahen, Fransız Marksist oryantalist ve tarihçidir. İslami Orta Çağ, Haçlı Seferleri hakkındaki Müslüman kaynakları ve Orta Çağ İslam toplumunun sosyal tarihi üzerinde uzmanlaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Méry</span> Fransız yazar (1797 – 1866)

Joseph Mery Fransız yazar, gazeteci, romancı, oyun yazarı, şair ve libretto yazarıydı.

Jean-Noël Jeanneney Fransız tarihçi ve siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Jacques Clément</span> Fransız keşiş (1567-1589)

Jacques Clément, 1567'de Serbonnes'ta Fransa Kralı III.Henriyi öldüren Dominikli bir keşiş


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.