İçeriğe atla

Tevfik Okyay Kabakçıoğlu

Tevfik Okyay Kabakçıoğlu
Doğum1910
Uşak, Türkiye
Ölüm14 Kasım 1971 (61 yaşında)
İstanbul, Türkiye
VatandaşlıkTürkiye
Mezun olduğu okul(lar)Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi
Kariyeri
Çalıştığı kurumlarİstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi
Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi
İTÜ İnşaat Fakültesi
TezÜber die mehrfachen Kommensurabilitaten im System Planetoid- Jupiter-Saturn (Gezegenimsi-Jüpiter-Satürn sisteminde eşölçülebilirlik üzerine) (1934)
Doktora
danışmanı		Wilhelm Rabe, Oskar Perron[1]

Tevfik Okyay Kabakçıoğlu (1910, Uşak - 14 Kasım 1971, İstanbul), Türk astronom, matematikçi.

Astronomide doktora yapmış ilk Türk bilim insanıdır.[2][3] Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi Enstitüsü’nü kurdu; İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nde on dokuz yıl önemli idari ve akademik görevler üstlendi. Türkiye'de Cumhuriyet döneminde yeni kuşak bilim insanlarının yetişmesinde önemli rol oynamıştır.[2]

Yaşamı

1910 yılında Uşak’ta doğdu. Uşak’ta İlk öğrenimini tamamladıktan sonra orta öğrenimini o yıllarda ülkedeki en iyi matematik öğretmenlerine sahip olan[4]İzmir Atatürk Lisesi’nde yaptı. 1929 yılında liseden mezun oldu ve Milli Eğitim Bakanlığı'nın açtığı sınavı kazanarak matematik alanında yüksek öğrenim görmek üzere Almanya’ya gönderildi. Yüksek öğrenimini Münih Ludwig Maximilian Üniversitesi’nde yaptıktan sonra 1934 yılında aynı üniversiteden astronomi alanında doktora derecesini aldı. Doktora tezinin başlığı; “Über die mehrfachen Kommensurabilitaten im System Planetoid- Jupiter-Saturn (Gezegenimsi-Jüpiter-Satürn sisteminde eşölçülebilirlik üzerine)”’dir.[5][3] Berlin Üniversitesi ile Potsdam Gözlemevi’nde astronomi stajı yaptı.

1935 yılında Türkiye dönen Kabakçıoğlu, İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi Kürsüsü’nde çalışmaya başladı. O dönemde henüz enstitüde bağımsız astronomi lisans eğitimi başlamamıştı. Dersler, astronomiyi yan dal olarak seçen matematik lisans öğrencilerine verilmekteydi.[6] İstanbul Üniversitesi Astronomi Enstitüsü’nün ve gözlemevinin kurucusu ve ilk direktörü Erwin Finlay Freundlich'in yardımcısı ile birlikte 1937 yılında ders kitabı olarak yayımladığı Astronomi adlı kapsamlı eserin tercümesinde yardımcı oldu.[6] 1939 yılında ek görevli olarak Yıldız Teknik Üniversitesi’nde matematik öğretmenliği yaptı. 1941’de astronomi bilim dalında doçentlik sınavını vererek İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’nde astronomi doçenti olarak görev yapmaya başladı. Gök Mekaniği dersini 1942-1944 yılları arasında Kabakçıoğlu verdi.[3]

1944’te Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'ne matematik profesörü olarak atanan Kabakçıoğlu,[7] bu fakültede Astronomi Enstitüsü’nü kurdu ve 1944-1952 yılları arasında enstitünün müdürlüğünü yaptı.[8] İleride Türkiye'de astrofiziğin öncüsü olacak ve bilime uluslararası katkılarda bulunacak Dilhan Eryurt, bu kurumda onun gönüllü asistanı oldu.[9] 1946’da astronomi profesörü unvanını alan Kabakçıoğlu, 1949-1951 yılları arasında Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi dekanlığı yaptı.

1952 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nde yeni kurulmuş olan Yüksek Matematik Kürsüsü’ne atandı. 1954 yılında Türk Astronomi Derneğinin kurucuları arasında yer aldı.[10] İTÜ İnşaat Fakültesi’nde on dokuz yıl boyunca çeşitli bilimsel ve idari görevler üstlenen Kabakçıoğlu, 1971 yılında İTÜ Temel Bilimler Fakültesi Nümerik ve Fonksiyonel Analiz Kürsüsü profesörlüğüne seçildi.[3] Üç ay sonra geçirdiği kalp krizi sonucunda 14 Kasım 1971 tarihinde vefat etti.

Zincirlikuyu Mezarlığı'ndaki kabri

Bazı eserleri

  • H. Rosenberg, Astrofizik Dersleri, Çeviren: Okyay Kabakçıoğlu, İstanbul 1946.
  • Mangold-Knopp, Yüksek Matematiğe Giriş, Çevirenler: A. Nazmi İlker, T. Okyay Kabakçıoğlu, Berki Yurtsever, Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi, İstanbul 1962-1973.
  • Aritmetik ve cebir (1944)
  • Uzun Periyodlu Pertürbasyonların Hesabı (1948)

Kaynakça

  1. ^ Mathematics Genealogy Project'te Tevfik Okyay Kabakçıoğlu
  2. ^ a b "Astrofizik Anabilim Dalı". Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri bölümü web sitesi. 15 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  3. ^ a b c d Bahadır, Osman. "Tevfik Okyay Kabakçıoğlu". Sarkac.org sitesi, 28 Mayıs 2019. 27 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  4. ^ Yıldırım, Nuran. "Nazım Terzioğlu". Bilim Tarihi dergisi, Sayı 16, Şubat 1993. 10 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  5. ^ Menteşe, Hüseyin; Esenoğlu, Hasan; Çalışkan, Hülya (Aralık 2002). "Kuruluşundan Günümüze İstanbul Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü 1933-2000" (PDF). İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü. s. 30. 31 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  6. ^ a b Günergün, Feza; Kadıoğlu, Sevtap. "Bilim İnsanlarının Ülkelerarası Yolculuğu: İstanbul Üniversitesi'nde Dört Yabancı Astronom (1933-1958)". Osmanlı Bilimi Araştırmaları Dergisi, Cilt 13, Sayı 1, Yıl 2011. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  7. ^ Nüzhet Gökdoğan (1973). "Cumhuriyetin 50. Yılında Türkiye'de Astronomi". Bilim ve Teknik Dergisi. Tübitak (11). 
  8. ^ Unat, Yavuz; Kalaycıoğulları, İnan. "Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de Astronomi Çalışmaları" (PDF). 30 Nisan 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  9. ^ "Prof. Dr. Dilhan Ezer Eryurt (1926 – 2012)". Fizikciler.info.tr. 26 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 
  10. ^ Etker, Şeref. "Ord.Prof.Dr. Wolfgang Gleissberg'in Türk Astronomi Derneği Başkanlığı". Osmanlı Bilimi Araştırmaları, Cilt 14, Sayı 1, Yıl 2012. 24 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Temmuz 2020. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Prof. Dr. Tevfik Okyay Kabakçıoğlu (1910-1971) Anısına, İstanbul Teknik Üniversitesi Temel Bilimleri Fakültesi, 1982 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

Türk Matematik Derneği, Türkiye'de matematikçi Cahit Arf önclüğünde 1948 yılında kurulmuş, kamu yararına çalışan bir dernektir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi</span> Ankarada kurulu devlet üniversitesi

Ankara Üniversitesi (AÜ), Ankara'da yer alan bir devlet üniversitesidir. 13 Haziran 1946 tarihinde kabul edilen 4936 sayılı kanunla kurulmuştur. Cumhuriyet döneminde kurulan ilk üniversite olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız Teknik Üniversitesi</span> İstanbulda kurulu devlet üniversitesi

Yıldız Teknik Üniversitesi (YTÜ), İstanbul, Türkiye'de yer alan; 1911 yılında Kondüktör Mekteb-i Âlîsi adıyla kurulmuş devlet üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi</span>

Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Cumhuriyet döneminin ilk kurulan fakültesi Ankara Üniversitesi'nin mühendislik ve temel bilim alanlarındaki öncü kuruluşlarındandır. Kuruluşundan bu yana fakülte Türkiye'de bilim ve teknolojinin gelişmesinde, ülkenin kalkınmasında, çağdaş düzeyde temel ve uygulamalı araştırmalar yapılmasında önemli katkılarda bulunmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Gazi Eğitim Fakültesi</span>

Gazi Eğitim Fakültesi, cumhuriyetin ilk yıllarında Ankara'da kurulan, cumhuriyet kuşağı ortaokul öğretmenlerinin yetiştirilmesinde çok önemli bir rol oynayan eğitim kurumudur. Türkiye'nin en köklü eğitim fakültelerinden biridir. Gazi Üniversitesi'nin temelini oluşturur. 1926 yılında Orta Muallim Mektebi olarak kurulan okul; 1929 yılında Gazi Orta Muallim Mektebi ve Terbiye Enstitüsü adını almış, 1982 yılında ise Gazi Üniversitesine bağlanmıştır. Mimar Kemaleddin Bey'in yaptığı Gazi Eğitim Fakültesinin ana binası; bugün Gazi Üniversitesi Rektörlüğüne, Gazi Eğitim Fakültesi Dekanlığı ve kütüphanesine, Gazi Eğitim Fakültesi Fen bilimleri Öğretmenliği bölümünün laboratuvarlarına, çeşitli jeolojik taşlar, bitkiler ve doldurulmuş hayvanlardan oluşan fen ve tabiat bilimleri müzesine, Gazi Resim ve Heykel Müzesine ev sahipliği yapmaktadır.

Semahat Geldiay, Türk zoolog.

<span class="mw-page-title-main">Dilhan Eryurt</span> Türk gök fizikçi

Dilhan Eryurt, Türk astrofizikçiydi. Araştırmaları ile Güneş'in ve yıldızların evrimi çalışmalarına katkıda bulunmuş bir bilim insanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türk folkloru</span>

Türk folkloru, Türkçe çevresinde gelenekselleşmiş folklor, halk bilimidir.

İbrahim Nami Çağan, Türk akademisyen ve siyasetçi.

Hatice Nüzhet Gökdoğan, Türk gökbilimci ve akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Karadeniz Teknik Üniversitesi</span> Trabzonda kurulu devlet üniversitesi

Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ),1955 yılında Trabzon'da kurulmuş bir devlet üniversitesidir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi</span> Türkiyenin ilk Fen Fakültesi.

1933 Üniversite reformu ile birlikte kurulan İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi, yurt dışından davet edilen öğretim üyelerinin de katkıları ile Zeynep Hanım Konağı'nda eğitim öğretime başlamış, 1935 yılında Rasathane, 1936 yılında Botanik Enstitüsü binaları tamamlanmış, ancak 28 Şubat 1942 tarihinde çıkan yangın ile Zeynep Hanım Konağı tamamen yanmıştır. Yeni binanın yapımına başlanmış ve 1952 yılında tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Salih Zeki</span> Osmanlı-Türk matematik bilgini, bilim tarihçisi, astronom (1864 - 1921)

Salih Zeki Bey, Osmanlı-Türk matematik bilgini, bilim tarihçisi ve astronomdur. Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde yaşamış ve yaptığı çalışmalarla çağdaş bilimin Türkiye’de tanıtılmasında ve yayılmasında önemli katkılarda bulunmuştur. Yaşadığı dönemin önde gelen matematik bilginlerinden olmasının yanında; İkdam, Darüşşafaka ve İktisadiyat Gazeteleri ile Darülfünun Dergisi’ne yazdığı makaleler ile bilim hayatına sayısız katkıda bulunmuştur. Bilim tarihi açısından çok değerli konferanslar vermiş ve eserler kaleme almıştır. Bu konuda aldığı ilk çalışması, aynı zamanda bir Türk bilim adamının yurt dışında yayınladığı ilk bilim tarihi makalesi olma özelliği taşımaktadır. Ölümünden sonra da Türkiye’deki matematik araştırmalarına öncülük eden ve bilim tarihi açısından da çok değerli olan eseri Asar-ı Bakiye’yi dört cilt olarak düzenlemiştir, ancak hayattayken ilk iki cildi yayımlanmıştır. Verdiği konferanslarda Türk matematikçilerinin o dönemde henüz bilmediği Öklid dışı geometriler, sanal sayılar, sayılar teorisi gibi alanların ülkede tanıtılması sağlamıştır. Bu alandaki katkıları bununla da sınırlı kalmamış verdiği dersler, yazdığı kitaplar ve kaleme aldığı ders kitapları ile matematik dersinin, eğitimin her seviyesinde yayılmasında büyük katkı sağlamıştır. Bunun yanında astronomi, fizik, geometri, mantık gibi birçok alanda hem ders kitabı hem de özgün çok sayıda yapıt vermiştir.

İstanbul Üniversitesi Jeofizik Mühendisliği Bölümü Istanbul Darülfün’unun Fen Şubesi (Fakültesi) içindeki “Heyet (Astronomi) ve Jeofizik Enstitüsü”nün 1926-1927 öğretim yılında kuruluşuna dayandırılır.

Hikmet Ahmet Birand,, Türk akademisyen, üniversite idarecisi, botanik bilgini ve yazar.

Abdullah Kızılırmak, , Türk gökbilimci ve akademisyen.

Marie Paris Pişmiş de Recillas asıl adıyla Mari Sukiasyan, Türkiye Ermenisi Meksikalı gök bilimci.

Hülya Şenkon, Türk matematikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Nazım Terzioğlu</span> Türk matematikçi

Nazım Terzioğlu, Türk matematikçi.

<span class="mw-page-title-main">Egbert Adriaan Kreiken</span>

Egbert Adriaan Kreiken, Hollandalı astronom, eğitimci.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.