Tetrtsihe Kilisesi
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Konum | Akçakale, Çıldır |
| Koordinatlar | 41°04′44″K 43°17′07″D / 41.07889°K 43.28528°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Yıkılmış |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | 10. yüzyıl |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Kesme taş, yontu taş |
Tetrtsihe Kilisesi (Gürcüce: თეთრციხის ეკლესია), tarihsel Palakatsio bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Çıldır ilçesine bağlı ve eski adı Tetrtsihe olan Akçakale köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1][2]
Tarihçe
Tetrtsihe köyünün ve kilisesinin bulunduğu Palakatsio bölgesi tarihsel Gürcistan'ın bir parçasıydı. Nitekim Osmanlılar bu bu bölge ve köyü 1572 yılında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterine göre bir Gürcü köyü olan yerleşim 6 Hristiyan haneden oluşuyordu.[3][4] Tetrtsihe Kilisesi bu dönemden birkaç yüzyıl önce, 10. yüzyılın ikinci yarısında, Akçakale Adası'ndaki yerleşimin bir parçası olarak inşa edilmiştir.[1] 1894 yılında Ağca Kala köyünü ziyaret eden Gürcü gazeteci V. Koptonaşvili, Akçakale Adası'nda yıkık halde iki kilisenin olduğunu, birinin görece daha iyi durumda olduğunu yazmıştır.[5]
Mimari
Tetrtsihe Kilisesi, Akçakale Adası'ndaki kalenin 20 metre doğusunda, dikdörtgen planlı (8,5x5,1 m) ve tek nefli bir yapıdır. Şapel olarak da nitelenen kilise, dolgu duvar tekniğinde inşa edilmiştir. Kilisenin çatısı çökmüş ve büyük ölçüde duvarları yıkılmış olan kilisenin kalan duvarlarının yüksekliği 4 metreyi bulur. Kilisenin apsisinin yarısı, kuzey pilaster başlığının yarısı, kuzey duvarı, güney ve batı duvarlarının yarısı günümüze ulaşmıştır. İçten kısımda yarım yuvarlak profile sahip olan apsis, dıştan düz duvarla sınırlandırılmıştır. Pilaster başlığı palmetle süslenmiştir. Batı ve güney duvarlarında iç ve dış yüzey taşları kısmen korunmuştur. Kuzey duvarında da kaba yonu birkaç gri yüzey taşı bulunmaktadır. Yapının duvar yüzeylerinde kullanılan bu taşlar, Artvin ve Ardahan’daki diğer Gürcü şapelleri gibi düzgün kesilmiş taşlardan oluşmaktadır. Kilisenin 20–25 m kadar güneyinde, yapı ile ilişkili olabilecek toprak seviyesine kadar yıkılmış yapı kalıntılar bulunmaktadır.[1][2]
Kaynakça
- ^ a b c 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 71. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ a b Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 38. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 392". 22 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 265". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2023.
- ^ "V. Koptonaşvili, "Bir Yolcunun Notlarından - Ardahan "Sancağı"nda Gürcü Gezgin" (ვ. კოპტონაშვილი, "მგზავრის დღიურიდან" - ქართველი მგზავრი ადრაჰანის "სანჯახში", İveria, 21 Temmuz 1894, sayı: 155" (PDF). 19 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Kasım 2023.
