Tetri (Gürcüce: თეთრი). Gürcistan’ın en küçük para birimi. “Beyaz” anlamına gelir. 1995 yılında tedavüle girdi.
Eski Gürcü altın, gümüş ve bakır sikkeleri de aynı adla adlandırılıyordu. Bu adlandırma, Türkçedeki ak (beyaz) kelimesinden türetilmiş akçe (sikke) sözcüğüne benzetilebilir.
Tedavülde 5, 10, 20, 50 tetri bulunmaktadır. 100 Tetri 1 Lari eder.
|
|
Para, mal ve hizmetlerin değiş-tokuşu için kullanılan araçlardan en yaygın olanı. Para sözcüğü ile genellikle madenî para ve banknotlar kastedilmekle birlikte; ekonomide, vadesiz mevduatlar ve kredi kartları da parayı meydana getiren unsurlardan sayılır. Vadeli mevduat, devlet tahvili gibi değişim araçları ise para benzeri olarak değerlendirilir.
Drahmi, Grekçe avuç dolusu anlamına gelen Draks kelimesinden gelir. 1 Drahmi=6 obol. 6 obol avuç dolusu olduğundan bu isim verilmiştir. Drahmi, 6 obol değerindeki gümüş sikkeye ve birimine verilen isimdir. Antik dönemden son döneme kullanılma biçimi ve bazı değerler söyledir:
Nümismatik veya meskûkât, sikke veya kâğıt para koleksiyonculuğu ve paraları inceleyen çalışma sahası. Sikkecilik olarak da adlandırılır. Bu alanda uzman kişilere "nümismat" adı verilir. Nümismatik; kaybolmuş uygarlıkların, kentlerin ve yerleşim yerlerinin kesin olarak belirlenmesine katkı sağlar, tarihsel süreç içinde yok olmuş anıt ve yapılara ilişkin kanıtları bizlere anlatır. İmparatorların saltanatlarının başlangıç tarihlerinin, almış oldukları unvanların, imparatorluk dönemleri boyunca yaptıkları işlerin, kazandıkları zaferlerin ya da yenilgilerin kesin biçimde belirlenmesine yardımcı olur. Aynı zamanda nümizmatik Antik Sikke darbında kullanılan madenin türüne göre o toplumun, o dönemdeki ekonomik durumu konusunda ciddi ipuçları sağlamaktadır. Bir arkeoloğun kazı çalışmasında bulabileceği en iyi şeylerden biri Antik Sikkedir. Bulunmuş olan bir Antik Sikke yapılan arkeolojik çalışma katmanı için anında bir tarih sağlayabilir. Ek olarak Antik Sikkeler ticaret, ekonomi, sosyal organizasyon, mitoloji, ideolojiler, şahsiyetler, liderlik, askeri, önemli olayları anlatmaktadır. Antik Sikkelerin hangi devlet döneminde, hangi yıllarda, hangi İmparator adına darb edildiği gibi bulgular tarihsel gerçeklerin ortaya çıkarılmasında önemli rol oynamaktadır.
Akçe, Osmanlı Devleti'nin ilk zamanlarından itibaren bastırılan ve kullanılan gümüş para birimidir. İlk akçe Bursa'da Orhan Gazi tarafından 1327 yılında bastırılmıştır. Akçe Osmanlı Devleti'nin temel para birimiydi. Bu para biriminde ilk dönemlerde üzerine basılı bir tarih bulunmamasıyla birlikte, padişah I. Bayezid ile birlikte akçeler üzerine tarih basılma uygulamasına geçilmiştir.
Banknot ya da kâğıt para; taşıyana üzerinde yazan miktarın ödenmesi basan kurum tarafından garanti edilen, faiz taşımayan, yasal bir ödeme aracı. İngilizcedeki bank ve note yani banka ve not kavramlarının birleşiminden gelir. Banknotun, altın, gümüş, döviz gibi menkul kıymetlerden teşekkül eden bir karşılığı bulunmayabilir. Eskiyen para tedavülden çekilerek imha edilir.
Lari, Gürcistan'ın millî para birimidir. Gürcistan'da Abhazya ve Güney Osetya dışındaki bölgelerde kullanılır. 2006 yılındaki verilere göre enflasyon oranı %9.2'dir. Gürcistan Merkez Bankası (NBG) tarafından 25 Aralık 1995'te tedavüle çıkarılmıştır. 1 lari, 100 tetriye eşittir.
Dram Ermenistan'ın millî para birimidir. Dramın alt birimi "luma" (լումա)dır. "Dram" kelimesi Ermenicede para demektir, Yunanca drahmi (δραχμή) kelimesinden gelmektedir. Ermenistan Merkez Bankası tarafından tedavüle sürülmüştür. Ermeni dramının uluslararası numarası 051'dir.
Çift metal para sistemi, tedavülde altın ve gümüş olmak üzere iki ayrı madenden basılmış paranın, -sikkenin- işlem gördüğü bir para sistemidir. Bu sistem esas olarak 18. Yüzyıl başlarında, Avrupa ve Amerika'da uygulamaya konulmuş olup 1820'li yıllara kadar yürürlülükte kalmıştır.
MÖ 211'den itibaren Roma Para sistemine dahil olan denarius, küçük Gümüş Sikke'lerdir ve yavaşça itibarı azaldığı için yerine çıkarılan antoninianus'lara kadar tedavüle çıkan en yaygın para olarak kalmıştır.
Semis (yarım) bir as'ın yarısı değerinde küçük bir bronz sikkedir. Roma Cumhuriyeti'nde, semis, kısaltması S olarak ya da uncia sikkesinin teorik değeri olan 6 yı ifade den 6 nokta ile gösterilirdi. Sikke'nin ön yüzünde Saturn'ün büstü arka yüzünde ise bir gemi pruvası bulunur.
Quadrans 1/4 as değerinde düşük kıymetli, bronz bir Roma sikkesidir. Quadrans'lar bronz döküm sikkeler olarak Roma Cumhuriyeti tarihi boyunca değerlerini belirten 3 nokta ile basılmışlardır. Ön yüz figürü başlangıçtaki birkaç farklı varyasyondan sonra herkül başına dönüşmüş arka yüze ise gemi pruvası işlenmiştir. Bu sikkeler döküm tekniği kullanılarak Orta İtalya'nın diğer şehirlerinde aynı değerle basılmışlardır.
Quinarius yarım denarius değerinde bir gümüş Roma sikkesidir.
Uncia, Latince herhangi bir şeyin "onikincisi" anlamında kullanılan bir uzunluk ve ağirlık birimi.
Part İmparatorluğu, Arsakes İmparatorluğu olarak da bilinen, eski İran'da önemli bir siyasi ve kültürel güç olup Medler'den ve Ahamenişler'den sonra gelen üçüncü yerel hanedanlıktır. Hanedanın adı, MÖ 247 yılında, Helenistik krallık Selevkoslar'ın yönetiminde bir satraplık konumunda olan İran'ın kuzeydoğusundaki Parthia bölgesini ele geçirdikten sonra bağımsızlığını ilan eden Parni kabilesi lideri I. Arsakes'tan gelmektedir. Arsakes'in adı onursal bir unvan olarak kendisinden sonra gelen bütün Part kralları tarafından kullanıldı.
İran kaynaklı bu para birimi, Osmanlı İmparatorluğu 'nun Azerbaycan ve güneyindeki topraklarında tedavül edildi. Akçe karşılığı daha değerli ve itibarı daha yüksek olduğundan süratle yaygınlaştı. İran'a komşu Bağdad, Basra, Halep, Amid ve Van darphanelerinde de basımına izin verildi. 1513'te gümüş sikke olarak bir miskal 4,608 gr ağırlığında yaklaşık 6.5 akçe değerindeydi. II. Selim Amid darphanesinde şahinin yerine selimî adıyla bir sikke kesilmesini emretti ise de şahinin de basımı sürdü. 1583'te doğu darphanelerinde basılan ayarsız ve bozuk vezinli şahiler toplattırıldı. 1588/89'da İstanbul'da 1 şahi'nin değeri 8 akçe olarak belirlendi.
Aureus, 25 gümüş denarii değerindeki Antik Roma altın sikkesi. Aureus, MÖ 1. yüzyıldan solidus ile yer değiştirdiği MS 4. yüzyıla kadar düzenli olarak basılmış bir sikkedir. Aureus, gümüş bir denarius'la aşağı yukarı aynı ebatlarda olmasına rağmen altının yoğunluğu nedeniyle daha ağırdır.
Şili Pesosu, Şili'nin resmi para biriminin adıdır ve $ işareti ile gösterilir. Bir Şili Pesosu, alt birimi olan 100 Centavos'a eşittir.
Mangır Osmanlılarda küçük alışverişler için kullanılan bakırdan bir sikkeydi.
Erythrae, Erythrai veya Litri 12 İyon şehrinden biridir. İzmir ili 60 km, Çeşme'nin 22 km doğusunda Ildırı Köyü’nde yer almaktadır.
Tetri Giorgi, Gürcü Hristiyan azizi Giorgi’nin özellikle Gürcistan’ın kuzeydoğunun yüksek bölgelerindeki yerel isimlerinden biridir. 1918-1921 ve 1991-2004 arasında Gürcistan armasının bir parçası olarak kullanılmıştır. Tetri Giorgi'nin adı ayrıca, Avrupa'daki Sovyet karşıtı siyasi ve siyasi olmayan Gürcü birçok göçmen örgüt ile 1990'ların paramiliter grupları tarafından da benimsenmiştir.
