İçeriğe atla

Ters şapka imi

Haçek, karon veya ters şapka işareti (ˇ), Latin alfabesi kullanan bazı dillerde bulunan bir ayırıcı imdir. Üzerine eklendiği harfin okunuşunu değiştirmek amacıyla kullanılır.

Ǧǧ Čč Šš Žž Ňň Ťť Ďď Řř

Ünsüz harflerde

Harflerin ses değerini değiştirerek yeni harfler oluşturur. Örneğin:

Ünlü harflerde

  • Ǎ, Ě, Ǐ, Ǒ, Ǔ, Ǚ harfleri Çincenin Pinyin romanizasyonunda dalgalı tonu belirtmek için kullanılır.
  • Ǎ: Bulgarcanın romanizasyonunda Ъ harfinin karşılığı olarak, orta arka düz ünlüyü (/ɤ̞/) ifade etmekte kullanılır.
  • Ě: Çekçede kullanılır. Önceki ünsüzün damaksıllaştığını ifade eder.
  • Uluslararası Fonetik Alfabede haçek işareti yükselen tonu belirtir.

Kaynakça

  • Kuhn, Markus (7 May 2001). "Apostrophe and acute accent confusion". Computer Laboratory, University of Cambridge. Retrieved 4 June 2012.

İlgili Araştırma Makaleleri

Ж, ж, Türk alfabesindeki J'ye eşdeğer Kiril Alfabesi harfi. Çoğunlukla ötümlü artdişyuvasıl sürtünmeli ünsüz (dinle) veya ötümlü üstdamaksıl sürtünmeli ünsüz (dinle) seslerini göstermek için kullanılır. Ancak Kırgız Türkleri bunu "c" olarak telaffuz ederler.

Çe, Kiril alfabesi harfidir. Ötümsüz artdişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüz (dinle) sesini göstermek için kullanılır.

Şa, Kiril alfabesi harfidir. Ötümsüz artdişyuvasıl sürtünmeli ünsüz (dinle) ve ötümsüz üstdamaksıl sürtünmeli ünsüz (dinle) seslerini göstermek için kullanılır.

Ç, Latin alfabesini temel alan sistemlerde kullanılan bir harftir. Arnavutça, Azerice, Kurmançça, Tatarca, Türkçe, Türkmence ve Zazaca gibi dillerin alfabelerinde yer alır. Bunun dışında Fransızca, Katalanca ve Portekizce gibi dillerde C harfinin değişkesi olarak da kullanılır.

Ş, ş, başta Türk dilleri olmak üzere çeşitli dillerin alfabelerinde yer alan bir harftir. Türkçeden başka Azeri, Brohi, Çeçen, Gagavuz, Kırım Tatar, Kürt, Tatar ve Türkmen dillerinin Latin alfabelerinde de kullanılır. Ötümsüz artdişyuvasıl sürtünmeli ünsüz sesini göstermek için kullanılır. Türkçe olmayan Q klavyede tuş vuruşu çoğu zaman alt+0222'dir. Türkçe klavyede <y> ve <x> harflerinin arasında yer alır. Diğer dillerde denkleri, 'sch', 'sh', 'sz' ve 'ch' gibi birleşik harflerdir. Kiril alfabesinde de aynı sesi veren "Ш" harfi mevcuttur.

Vita ya da beta, Yunan alfabesinin ikinci harfi. Harf, Fenike alfabesinin bet harfinden gelmektedir. Harfin adı Modern Yunancada "vita" olarak okunur. Harfin ses değeri günümüz Yunancasında Uluslararası Fonetik Alfabe'ye göre ötümlü dişsil-dudaksıl sürtünmeli ünsüze ([v]) tekabül eder ve çevrildiğinde Türk alfabesindeki v harfinin verdiği sese denk gelmektedir. Antik Yunancadan yapılan çevirilerde ise bu dilde ötümlü çiftdudaksıl patlamalı ünsüz ([b]) olarak okunmuş olduğundan ötürü b harfiyle transkribe edilir.

Tse, Rus Kiril Alfabesi'nin yirmidördüncü harfidir. Ötümsüz dişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüz (dinle) sesini göstermek için kullanılır.

Х Kiril alfabesinin 23. harfidir. Türkçedeki normal H sesinden biraz farklıdır. Ötümsüz artdamaksıl sürtünmeli ünsüz (dinle) sesini göstermek için kullanılır. Normal H sesinden biraz daha sert ve hırıltılıdır. H sesi hiçbir engele takılmadan çıkarken, bu ses boğazın üst kısmında titreşir.

(Š: Büyük harf, š: Küçük harf) Latin Alfabesi'ndeki S harfinin haçek ile birleşmesiyle oluşan bir harftir. Genellikle Türkçedeki Ş gibi okunur. Š harfi içeren diller şunlardır:

Ӡ (büyük) ӡ (küçük), Abhazcanın yazımında kullanılan Kiril alfabesinde yer alan bir harftir. Bu dilde ötümlü dişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü temsil etmektedir.

Ǧ, G harfine haçek işaretinin eklenmesiyle oluşturulmuş bir Latin harfidir. Berbericede, Skolt Samicede ve Arapçanın DIN 31635 sistemiyle romanizasyonunda kullanılır. 19. yüzyıla kadar Çekçe ve Slovakçada da kullanılırdı.

Ӝ, Kiril alfabesinin bir harfidir. Udmurtçada kullanılan bu harf ötümlü artdişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü ifade eder.

Җ, Kiril alfabesinin bir harfidir. Dunganca, Kalmukça ve Tatarcada kullanılan bu harf Dungancada ötümsüz dişyuvasıl-damaksıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü, Kalmukçada ötümlü artdişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü, Tatarcada ötümlü dişyuvasıl-damaksıl sürtünmeli ünsüzü ifade eder.

Ӌ, Kiril alfabesinin bir harfidir. Hakasçada kullanılan bu harf ötümlü artdişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü ifade eder.

Ҹ, Kiril alfabesinin bir harfidir. Latin alfabesine geçişten önce Azericede kullanılan bu harf ötümlü artdişyuvasıl patlamalı sürtünmeli ünsüzü ifade eder. Latin alfabesinde karşılığı C harfidir.

Ötümlü damaksıl patlamalı ünsüz sesi bazı konuşulan dillerde kullanılan bir ünsüz sestir. Türkçede ince ünlülerden önce veya sonra gelen g sesini ifade eder. Aynı zamanda â harfinden önce gelen g harfi de bu sesi ifade eder. Mesela gel, git, geç, gâvur... IPA’da bu ses olarak gösterilir.

Ötümsüz dişyuvasıl-damaksıl patlamalı sürtünmeli ünsüz sesi bazı konuşulan dillerde kullanılan bir ünsüz sestir. IPA’da bu ses olarak gösterilir.

Ötümlü dişyuvasıl-damaksıl patlamalı sürtünmeli ünsüz sesi bazı konuşulan dillerde kullanılan bir ünsüz sestir. IPA’da bu ses olarak gösterilir.

Sürtünmeli ünsüzler, birbirine çok yakın konulmuş iki farklı eklemleyicinin arasındaki dar aralıktan havanın geçmesiyle üretilen ünsüz sesleridir. Eklemleyicilerin arasındaki darlık, aralıktan geçen hava akımının çalkıntılı olmasına ve bir sürtünme etkisinin oluşmasına neden olur.

Artdişyuvasıl ünsüzler veya post-alveolar ünsüzler, dilin diş yuvası sırtının arkasına yakın bir şekilde durarak veya ona dokunarak çıkardığı ünsüzlerdir. Mafsal yeri, sırtın kendisinde bulunan dişyuvasıl ünsüzlerden daha geridedir, ancak damak ünsüzlerinin mafsal yeri olan sert damak kadar geride değildir. Türkçedeki örnekleri: ç, c, ş, j, l.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.