Ternate dili
| Ternate dili | |
|---|---|
| Ana dili olanlar | Endonezya |
| Bölge | North Maluku (Ternate, Hiri, Kayoa, Bacan adaları, Halmahera) |
| Konuşan sayısı | 42,000[1] |
| Dil ailesi | Batı Papua dilleri
|
| Yazı sistemi | Latin alfabesi (Rumi) Tarihsel olarak Arap alfabesi (Jawi alfabesi) |
| Dil kodları | |
| ISO 639-3 | tft |
| Glottolog | tern1247[2] |
 | |
Ternate veya Ternatese (bahasa Ternate, bahasa Tarnate [Not 1]) Doğu Endonezya'nın bir Kuzey Halmahera dilidir. Ternate Adası'nda ve Halmahera, Hiri, Kayoa ve Bacan Adaları dâhil olmak üzere Kuzey Maluku'daki bazı komşu bölgelerde konuşulmaktadır. Tarihsel olarak, baharat ticaretindeki rolüyle ünlü Ternate Sultanlığı'nın dilidir. Bir Kuzey Halmahera dili, Endonezya'nın Avustronezya dil ailesine ait çoğu dilinden farklıdır.[4]
Bu dil, büyük ölçüde etkilemiş olduğu yerel Malayca kökenli bir kreol olan Ternate Malaycasıyla karıştırılmamalıdır. Ternate dili, özellikle kırsal alanlarda etnik Ternateanların ana dili olarak konuşulurken, Ternate Malay ise özellikle adanın kentsel kesimindeki etnik gruplar arasında konuşulur ve ticari iletişim aracı olarak kullanılır.[5] Yakın zamanlarda Ternate dilinden Malaycaya doğru bir dil değişimi olmuştur.[6]
Dil, Malaycanın yerel varyantı olan ve Manado Malaycası gibi Malaycanın diğer Doğu Endonezya dallarına yol açan Kuzey Malakan Malaycası için sözcüksel ve dilbilgisel bir kaynak olmuştur.[7][8]
Yazılı kayıtlar
Ternate ve Tidore dilleri, bölgenin Avrupa'yla temasından önce edebi gelenekler kurmuş olan Papua dilleri oldukları için dikkate değerdir.[9][10] Ternate dili, 15. yüzyıldan beri Arap alfabesi ile yazılmıştır. Latin alfabesi ise modern yazımda kullanılır.[11][12] Hıristiyan misyonerlerin geldiği zamana kadar yazıya geçirilmemiş olan Kuzey Halmahera Bölgesi'nin diğer dilleri, Ternate dilinden önemli ölçüde sözcük almıştır.[13]
Ternate, Kuzey Halmahera dil ailesinin bir üyesidir.[14] Güney komşu adaya özgü olan Tidore dili ile yakından ilişkilidir.[15] Ternate ve Tidore dilleri arasındaki ayrım, dilsel farklılıklardan ziyade sosyo-politik faktörlere dayanıyor gibi görünmektedir.[16][17] Birçok yazar, bunları ayrı diller olarak tanımlamış olsa da[18] bazı sınıflandırmalar onları toplu olarak "Ternate" veya "Ternate-Tidore" olarak adlandırılan tek bir dilin lehçeleri olarak tanımlar.[19][19][20]
Fonoloji
Ternate dili, diğer Kuzey Halmahera dilleri gibi tonal bir dil değildir.
Ünsüzler
| Dudaksılünsüz | Dişyuvasıl ünsüz | Palato-alveolar | damaksalünsüz | Artdamaksılünsüz | gırtlaksılünsüz | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nazal | m | n | ɲ | ŋ | |||
| Patlayıcı / yarı kapantılı ünsüz | sessiz | p | t | tʃ | k | ||
| sesli | b | d | dʒ | ɡ | |||
| Sürtünmeliünsüz | sessiz | f | s | ||||
| yaklaşıkünsüz | merkezi | w | j | h | |||
| yanal | l | ||||||
| Kanat ünsüz | ɾ | ||||||
Sesli harfler
| İnce | Düz | Kalın | ||
|---|---|---|---|---|
| Yüksek | i | u | ||
| Orta | e | o | ||
| Düşük | a | |||
Notlar
Kaynakça
- ^ Şablon:E14
- ^ Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, (Ed.) (2017). "Ternate". Glottolog 3.0. Jena, Germany: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ^ Litamahuputty, Betty (2012). "A description of Ternate Malay". Wacana (İngilizce). 14 (2): 335. 27 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022.
- ^ "Ternate - A language of Indonesia (Maluku)". Ethnologue: Languages of the World. 16th. SIL International. 2009. 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Description of Ternate Malay". Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology, Jakarta station. 10 Mart 2007. 10 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Mahdi Ahmad (13 Ağustos 2016). "Pemertahanan bahasa Ternate pada masyarakat multilingual". Prasasti: Conference Series (Endonezce): 466-473. doi:10.20961/pras.v0i0.1574. 2 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022. Bilinmeyen parametre
|doikırık=görmezden gelindi (yardım) - ^ "Introduction" (PDF). F.S.A. de Clercq's Ternate: The Residency and its Sultanate. Smithsonian Institution Libraries digital (İngilizce). Smithsonian Institution Libraries. 1999. s. 7. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "Orientation in the Spice Islands" (PDF), Papers from the Tenth Annual Meeting of the Southeast Asian Linguistics Society, Arizona State University, Program for Southeast Asian Studies, 2002, s. 21, 2 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF), erişim tarihi: 2 Eylül 2022 Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "The coming of Islam and Moluccan-Malay culture to New Guinea c.1500–1920". Indonesia and the Malay World (İngilizce). 38 (110): 109–134. 2010. doi:10.1080/13639811003665454. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ "From mantra to mataráa: Opacity and transparency in the language of Tobelo magic and medicine (Halmahera Island, Indonesia)". Social Science & Medicine (İngilizce). 27 (5): 430. 1988. doi:10.1016/0277-9536(88)90365-6. PMID 3067356. Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Frederik Sigismund Alexander de Clercq (1890). Bijdragen tot de kennis der residentie Ternate (in Dutch). E.J. Brill. p. 193.
- ^ A Descriptive Study of the Language of Ternate, the Northern Moluccas, Indonesia (İngilizce). University of Pittsburgh. 2001. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Dictionary of Languages: The Definitive Reference to More than 400 Languages (İngilizce). Bloomsbury Publishing. 2015. s. 620. ISBN 978-1-4081-0214-5. Yazar
|ad1=eksik|soyadı1=(yardım) - ^ Lewis, M. Paul (2009). "Ternate - A language of Indonesia (Maluku)". Ethnologue: Languages of the World (16. bas.). SIL International. 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Enfield, Nick; Comrie, Bernard, (Ed.) (2015). Languages of Mainland Southeast Asia: The State of the Art. Walter de Gruyter. s. 269. ISBN 9781501501685.
- ^ Bowden, John, Emic and Etic Classifications of Languages in the North Maluku Region (PDF), 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 1 Ağustos 2022 – Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology vasıtasıyla
- ^ Bowden, John, Emic and Etic Classifications of Languages in the North Maluku Region (PDF), 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 1 Ağustos 2022 – Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology vasıtasıyla
- ^ Bowden, John (2005). "Language Contact and Metatypic Restructuring in the Directional System of North Maluku Malay" (PDF). Concentric: Studies in Linguistics. 31 (2): 139. 6 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 2 Eylül 2022.
- ^ a b "Ternate - Peta Bahasa" (Endonezce). 18 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2022.
- ^ Palmer, Bill (2017). The Languages and Linguistics of the New Guinea Area: A Comprehensive Guide. Walter de Gruyter. s. 577. ISBN 9783110295252.
