İçeriğe atla

Terminalia chebula

Terminalia chebula
Yapraksız bir T. chebula ağacı
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Myrtales
Familya:Combretaceae
Cins:Terminalia
Tür:Terminalia chebula
Retz.
Sinonimler [1][2]
  • Buceras chebula (Retz.) Lyons
  • Combretum argyrophyllum K.Schum.
  • Myrobalanus chebula (Retz.) Gaertn.
  • Myrobalanus gangetica (Roxb.) Kostel.
  • Myrobalanus tomentella Kuntze
  • Terminalia acutae Walp.
  • Terminalia argyrophylla King & Prain
  • Terminalia gangetica Roxb.
  • Terminalia glandulipetiolata De Wild.
  • Terminalia parviflora Thwaites
  • Terminalia reticulata Roth
  • Terminalia tomentella Kurz
  • Terminalia zeylanica Van Heurck & Müll. Arg.

Terminalia chebula, Terminalia cinsinin bir türüdür. Yaşam alanı Güney Asya'ya, Pakistan, Hindistan ve Nepal'den doğuya güneybatı Çin'e (Yunnan) ve güneye Sri Lanka, Malezya ve Vietnam'a kadar uzanmaktadır.[3][4]

Taksonomi

İsveçli doğa bilimci Anders Jahan Retzius, türleri 1788'de Observ. Bot. 5: 31'de tanımlamıştır.[1]

Bir çok varyete bilinmektedir.[3] bunlardan bazıları:

T. chebula var. chebula - Yapraklar ve sürgünler tüysüz veya sadece çok gençken tüylüdür.

T. chebula var. tomentella (Kurz) C.B.Clarke - Yapraklar ve sürgünler gümüşi ila turuncu tüylüdür.

Tanım

Haritaki (Terminalia chebula) meyveleri

Terminalia chebula, 30 metreye (98 fit) kadar uzayabilen orta ila büyük boylu bir yaprak döken ağaçtır. Gövdesi ise 1 metre çapa ulaşabilir. Yapraklar oval şekilde olup, dizilişleri dönüşümlü ila alt alta şeklindedir. 7–8 cm uzunluğunda ve 4.5–10 cm genişliğinde olan yaprakların, 1–3 cm uzunluğunda yaprak sapı vardır.[3] Ucu sivri, tabanı kalp şeklinde ve kenarları tüm kenarlıdır. Üst yüzeyi tüysüz, alt yüzeyi ise sarımsı tüycüklere sahiptir. Meyvesi drupe benzer, siyahımsı renkte olup, beş tane uzunlamasına çıkıntıya sahiptir. Uzunluğu 2-4.5 cm, genişliği ise 1.2-2.5 cm arasındadır.[3] Soluk beyazdan sarıya kayan renkteki çiçekleri hermafrodittir ve güçlü, hoş olmayan bir kokuya sahiptir. Çiçekler, terminal başaklarda veya kısa salkımlarda yer alır. Meyveler ise pürüzsüz, elipsoid ila yumurta biçimli olup, rengi sarıdan turuncu-kahverengiye kadar değişir. Bu meyvelerin içinde tek bir tane açılı çekirdek bulunur.[5]

Dağılım ve yaşam alanı

Terminalia chebula, Güney ve Güneydoğu Asya'nın geneline yayılış gösterir. Bu bölgedeki ülkeler arasında Hindistan, Sri Lanka, Bhutan, Nepal, Bangladeş, Myanmar, Kamboçya, Laos, Vietnam, Endonezya, Malezya, Pakistan ve Tayland sayılabilir. Çin'de ise doğal olarak sadece batı Yunnan'da bulunurken, Fujian, Guangdong, Guangxi (Nanning) ve Tayvan'ın (Nantou) bazı bölgelerinde yetiştirilmektedir.[6][7]

T. chebula

Hindistan'da ise Terminalia chebula, Himalaya alt bölgesinde Ravi'den doğuya, Batı Bengal ve Assam'a kadar uzanan ve Himalayalarda 1.500 metre rakıma kadar yükselen bir bölgede bulunur. Bu ağaç, Kuzey Hindistan ormanlarında, orta illerde ve Bengal'de doğal olarak yetişirken Madras, Mysore ve Bombay başkanlığının güney kesiminde yaygındır.[8]

Yaşam alanı, yüksekliği 900 m'ye kadar olan kuru yamaçları içerir.[9]

Yetiştirme ve kullanım alanları

Bu ağaç, henüz yeşilken toplanan kabuklu ve ceviz benzeri küçük meyveler verir. Bu meyveler turşu olarak tüketilebilir, kendi şuruplarında biraz şeker eklenerek kaynatılabilir veya reçellerde kullanılabilir. Eliptik şekilli olan meyve çekirdeği, etli ve sert bir pulpla çevrelenmiş aşındırıcı bir tohumdur. Yetiştirildiği bölgeye, meyvenin rengi ve şekline göre yedi farklı meyve çeşidi (vijaya, rohini, putana, amrita, abhaya, jivanti ve chetaki) tanınır. Geleneksel olarak orta-batı Hindistan'ın Vindhya Dağları'nda yetiştirilen ve daha köşeli bir şekle sahip meyveden ziyade yuvarlak şekilli olan vijaya çeşidi daha çok tercih edilir. Meyve ayrıca deri tabaklama ve kumaş boyama için de malzeme sağlar.[3][9]

Terminalia chebula, Ayurveda tıbbında Triphala formülünün temel bir bileşeni olup [5] Haritaki olarak da adlandırılır.[10]

Kimyasal bileşim

Haritaki olarak da bilinen Terminalia chebula'dan birçok glikozit izole edilmiştir. Bu glikozitler arasında triterpenlerden arjunglukosid I, arjungenin ve chebulosid I ve II bulunur. Diğer bileşenler ise gallik asitlerle konjuge olmuş bir kumarin olan chebulin ve ellagik asit, 2,4-chebulyl-β-D-glukopiranoz, chebulinik asit, gallik asit, etil gallat, punicalagin, terflavin A, terchebin, luteolin ve tanik asit gibi diğer fenolik bileşikleri içerir.[9][11] Meyvenin olgunlaşmış halinden izole edilen fenolik asit bileşiği ise chebulik asittir.[12][13] Kabuk kısmından ise luteik asit izole edilebilir.[14]

Terminalia chebula, meyvelerinde bir diğer tanin türü olan terflavin B içerir.[15]

Terminalia chebula meyve özütlerinin ayrıca antibakteriyel aktiviteye sahip olduğu bilinmektedir.[16]

Galeri

  • Yeşil meyvesi
    Yeşil meyvesi
  • Kurutulmuş meyvesi
    Kurutulmuş meyvesi
  • Çiçekleri
    Çiçekleri
  • Gövdesi
    Gövdesi

Kaynakça

  1. ^ a b "Terminalia chebula Retz. | Plants of the World Online | Kew Science". Plants of the World Online (İngilizce). 14 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2023. 
  2. ^ "The Plant List: A Working List of All Plant Species". 11 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2015. 
  3. ^ a b c d e "Terminalia chebula". Flora of China. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024. 
  4. ^ "Terminalia chebula Retz". Germplazm Kaynakları Bilgi Ağı (GRIN). Tarım Araştırma Merkezi (ARS), Amerika Birleşik Devletleri Tarım Bakanlığı (USDA). 
  5. ^ a b M, Dr (2023). "Ayurvedic model of Salutogenesis- From 'Health for all' to 'Health Intelligence for all'". Annals of Ayurvedic Medicine (0): 1. doi:10.5455/aam.115710. ISSN 2277-4092. 
  6. ^ ""Terminalia chebula"". 9 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024. 
  7. ^ ""Terminalia chebula"". efloras.org. 7 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024. 
  8. ^ Bag, Anwesa; Bhattacharyya, Subir Kumar; Chattopadhyay, Rabi Ranjan (Mart 2013). "The development of Terminalia chebula Retz. (Combretaceae) in clinical research". Asian Pacific Journal of Tropical Biomedicine (İngilizce). 3 (3): 244-252. doi:10.1016/S2221-1691(13)60059-3. 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024. 
  9. ^ a b c Coe, Nicola L. (2013). "Validating "announcer" and "confessor" styles of mental health self-disclosure through use of archived qualitative data". Health. 05 (03): 512-520. doi:10.4236/health.2013.53a070. ISSN 1949-4998. 
  10. ^ Tewari, Devesh; Mocan, Andrei; Parvanov, Emil D.; Sah, Archana N.; Nabavi, Seyed M.; Huminiecki, Lukasz; Ma, Zheng Feei; Lee, Yeong Yeh; Horbańczuk, Jarosław O.; Atanasov, Atanas G. (10 Ağustos 2017). "Ethnopharmacological Approaches for Therapy of Jaundice: Part II. Highly Used Plant Species from Acanthaceae, Euphorbiaceae, Asteraceae, Combretaceae, and Fabaceae Families". Frontiers in Pharmacology. 8. doi:10.3389/fphar.2017.00519. ISSN 1663-9812. 
  11. ^ Saleem, Ammar; Husheem, Michael; Härkönen, Pirkko; Pihlaja, Kalevi (Ağustos 2002). "Inhibition of cancer cell growth by crude extract and the phenolics of Terminalia chebula retz. fruit". Journal of Ethnopharmacology (İngilizce). 81 (3): 327-336. doi:10.1016/S0378-8741(02)00099-5. 26 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024. 
  12. ^ Lee, Hyun-Sun; Jung, Sung-Hoon; Yun, Bong-Sik; Lee, Kwang-Won (Mart 2007). "Isolation of chebulic acid from Terminalia chebula Retz. and its antioxidant effect in isolated rat hepatocytes". Archives of Toxicology (İngilizce). 81 (3): 211-218. doi:10.1007/s00204-006-0139-4. ISSN 0340-5761. 
  13. ^ Lee, Hyun-Sun; Koo, Yoon-Chang; Suh, Hyung Joo; Kim, Kyung-Yong; Lee, Kwang-Won (Ekim 2010). "Preventive effects of chebulic acid isolated from Terminalia chebula on advanced glycation endproduct-induced endothelial cell dysfunction". Journal of Ethnopharmacology (İngilizce). 131 (3): 567-574. doi:10.1016/j.jep.2010.07.039. 
  14. ^ Nierenstein, M.; Potter, J. (1 Ocak 1945). "The distribution of myrobalanitannin". Biochemical Journal (İngilizce). 39 (5): 390-392. doi:10.1042/bj0390390. ISSN 0306-3283. 23 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2024. 
  15. ^ Han, Quanbin; Song, Jingzheng; Qiao, Chunfeng; Wong, Lina; Xu, Hongxi (Temmuz 2006). "Preparative isolation of hydrolysable tannins chebulagic acid and chebulinic acid fromTerminalia chebula by high-speed counter-current chromatography". Journal of Separation Science (İngilizce). 29 (11): 1653-1657. doi:10.1002/jssc.200600089. ISSN 1615-9306. 
  16. ^ Munusamy, Tharani; Shanmugam, Rajeshkumar (7 Aralık 2023). "Green Synthesis of Copper Oxide Nanoparticles Synthesized by Terminalia chebula Dried Fruit Extract: Characterization and Antibacterial Action". Cureus. doi:10.7759/cureus.50142. ISSN 2168-8184. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Vitamin</span> canlıların az oranda gereksinim duyduğu besin

Vitamin, bir canlının metabolizmasının düzgün çalışması için küçük miktarlarda ihtiyaç duyduğu temel bir mikro besin olan organik bir moleküldür. Esansiyel besinler canlıda ya hiç sentezlenemez ya da yeterli miktarlarda sentezlenemez ve bu nedenle beslenme yoluyla alınması gerekir. C vitamini bazı türler tarafından sentezlenebilirken diğerleri tarafından sentezlenemez; ilk etapta bir vitamin değildir, ikinci sıradadır. Vitamin terimi diğer üç temel besin grubunu içermez: mineraller, esansiyel yağ asitleri ve esansiyel amino asitler. Çoğu vitamin tek bir molekül değil, vitaminler adı verilen ilgili molekül gruplarıdır. Örneğin, sekiz E vitamini vardır: dört tokoferol ve dört tokotrienol. Bazı kaynaklar kolin de dahil olmak üzere on dört vitamini listeler, ancak büyük sağlık kuruluşları on üç vitamini listeler: A vitamini, B1 vitamini (tiamin), B2 vitamini (riboflavin), B3 vitamini (niasin), B5 vitamini, B6 vitamini (piridoksin), B7 vitamini (biyotin), B9 vitamini, B12 vitamini (kobalaminler), C vitamini, D vitamini (kalsiferoller), E vitamini ve K vitamini.

<span class="mw-page-title-main">Laktik asit</span> Stereoizomer grubu

Laktik asit, kimyasal formülü C₃H₆O₃ olan organik bir asittir. İzomerik iki formu vardır: L(+) laktik asit ve D(-) laktik asit. Laktik asit, birçok doğal süreçte ve mikroorganizmalar tarafından fermantasyon sırasında üretilir. Bu asit, sütte de doğal olarak bulunur ve bu nedenle "laktik" adını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Folik asit</span> kimyasal bileşik

Folik asit (Folat-polisin, C19H19N7O6) B grubundan bir vitamindir (B9). Yeşil yapraklarda yaygın olarak bulunduğundan bu ad verilmiştir. Çünkü Latincede folium yaprak manasındadır. Herschel K. Mitchell ve arkadaşları bu vitamini, 1941 yılında ıspanak yapraklarında keşfettiler.

<span class="mw-page-title-main">Limon</span> turunçgillerden bir meyve

Limon, yıl boyunca büyümeyi sürdüren, küçük bir ağaç türü ve bu ağacın meyvesidir. Halk dilinde suluzırtlak, cıcık ve zıvrak da denilmektedir.

Salisilik asit, karboksil grubunun fenoldeki OH grubuna orto pozisyonunda olduğu bir bileşiktir. C6H4 (OH)CO2H kimyasal formülüne sahiptir. Salisilik asit renksiz ve kristal yapıda olan bir beta hidroksi asittir (BHA). Bu asit "2-hidroksibenzoik asit" olarak da bilinir ve suda çok az çözünmektedir. Beyaz söğüt ve keklik üzümü yapraklarının kabuğundan elde edilir. Bir anti-enflamatuar ajan olarak doğrudan aktiviteye sahip olmakla birlikte pul pul dökülmeyi teşvik etme yeteneği nedeniyle topikal bir antibakteriyel ajan görevi görmektedir. Organik yapıdaki bu asit, organik asit sentezinde kullanılmasının yanı sıra bitkisel hormon olarak da kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hünnap</span> Bitki türü

Hünnap, cehrigiller (Rhamnaceae) ailesinden bahar aylarında hoş kokulu sarı renkli çiçekler açan, dikenli bir ağaç türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Elma</span> gülgillerden bir meyve

Elma, gülgiller (Rosaceae) familyasından kültürü yapılan bir meyve türü.

<span class="mw-page-title-main">Kişniş</span> yaprak ve tohumları yenilen, hudayınabit (doğada yetişen) ve maydanoza benzer ot

Kişniş, kinzi ya da aşotu, maydanozgiller (Apiaceae) familyasından, yaprakları maydanozu andıran, 20-60 santimetre yüksekliğinde, tüysüz, bir yıllık ve otsu bir bitkidir. Bu bitkinin baharat olarak kullanılan kurutulmuş meyvesi veya tohumuna da kişniş adı verilir. Kişniş sözcüğü Türkçeye Farsçadan geçmiştir. Anavatanı Akdeniz ülkeleridir. Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika'da yetişir.

<span class="mw-page-title-main">Karabiber</span>

Karabiber, çiçekli bitkilerden Piperaceae familyasına ait Piper nigrum bitkisinin meyvelerinin kurutulup, baharat şeklinde kullanılmasıyla elde edilen toz şeklidir. Beyaz biber, yeşil biber gibi çeşitleri de vardır. Kökeni Hindistan olmasına karşılık, tüm sıcak iklimlerde yetiştirilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kuşburnu</span>

Kuşburnu Avrupa, kuzeybatı Afrika ve Batı Asya'da yetişen bir tür bitki. İçi tüylüdür ve çok sayıda tohumu vardır. Sonbaharda olgunlaşır. C vitamini açısından dünyanın en zengin meyvesidir. Limondan 60 kat daha fazla C vitamini içerir. Taze olarak tüketildiği gibi kurutularak da kullanılır. Çayı ve marmelatı yapılır. Yabangülü, itburnu, itgülü, gülelması, yiric gibi adlarla da bilinir. İnsanların geçimini sağlamak için kullandıkları bir ticaret metasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Meyan</span>

Meyan, yaklaşık 120–150 cm'e kadar boylanabilen, Baklagiller ailesinden çok yıllık bir çalımsı bitkidir. Anavatanı Rusya ve Çin'dir.

<span class="mw-page-title-main">Bergamot</span> Sedef otugiller familyasından bir bitki türü

Bergamot, sedef otugiller (Rutaceae) ortalama 4 m boyunda bir ağaç türü. Esas vatanı Batı Hindistan'dır. Yaprakları uzun ve koyu yeşildir. Çiçekleri beyaz renkli ve küçük olup, meyveleri küre veya armut biçiminde, 5–7 cm çapında etli kısmı ekşi lezzetli, kabuk kısmı limon sarısı renklidir.

<span class="mw-page-title-main">Şeftali</span> meyve ağacı türü

Şeftali, ilk evcilleştirildiği ve ekildiği Kunlun Dağları'nın kuzey yamaçları ve Tarim Havzası arasındaki Kuzeybatı Çin bölgesine has, yerli yaprak döken bir ağaçtır.

<span class="mw-page-title-main">Mesir macunu</span>

Mesir Macunu, Manisa şehriyle ilişkilendirilen geleneksel bir Türk tatlısıdır. Mesir macununun önceki versiyonları tatlı değil baharatlıydı

<span class="mw-page-title-main">Mango</span>

Mango, kapalı tohumlulardan Anacardiaceae familyasının Mangifera cinsine ait tropik, astropik ağaçlarının verdiği etli meyveye denir. Bu meyve, anavatanı olan Hindistan'dan dünyaya yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İzosiyanik asit</span> kimyasal birleşik

İzosiyanik asit, 1830'da Liebig ve Wöhler tarafından keşfedilen HNCO formülüne sahip bir kimyasal bileşiktir. Kaynama noktası 23.5 °C olan uçucu ve zehirli renksiz bir maddedir. İzosiyanik asit, organik kimya ve biyolojide en yaygın olarak bulunan dört element olan karbon, hidrojen, azot ve oksijen içeren en basit kararlı kimyasal bileşiktir.

<span class="mw-page-title-main">Myrtales</span>

Myrtales, Rosanae üsttakımına bağlı bir bitki takımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Arek cevizi</span>

Arek cevizi, Arek palmiyesi, Betel cevizi, Betel palmiyesi, Betel ağacı, Pinang palmiyesi veya bilimsel adıyla Areca catechu; tropikal Pasifik, Asya ve Doğu Afrika'nın bazı bölgelerinde yetişen bir palmiye türüdür. Bu palmiyenin Filipinler'den geldiğine inanılmaktadır ancak tüm dünyada yaygın şekilde yetiştirilmektedir ve Güney Çin, Tayvan, Hindistan, Bangladeş, Maldivler, Sri Lanka, Kamboçya, Laos, Tayland, Vietnam, Malezya, Endonezya, Yeni Gine'de, Pasifik Okyanusu'ndaki adaların çoğunda ve ayrıca Batı Hint Adaları'nda natüralize olmuş kabul edilir.

Linoleik asit formülü COOH(CH2)7CH=CHCH2CH= CH(CH2)4CH3. olan bir organik bileşiktir. Her iki alken grubu da cis'tir. Bazen 18:2 (n-6) veya 18:2 cis-9,12 olarak da ifade edilir. Linoleat, bu yağ asidinin tuzları veya esterleri'ne verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Viburnum tinus</span>

Viburnum tinus, aynı zamanda laurustinus veya laurestine olarak da bilinen, Akdeniz bölgesi, Avrupa ve Kuzey Afrika'ya özgü çiçekli bir bitki türüdür. Latince "Laurus" adı, yapraklarının defne yapraklarına benzerliğinden dolayı gelir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.