Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ), Türkiye sınırları içindeki havalimanlarının işletilmesi ve Türk hava sahasındaki trafiğin düzenlenmesi ve denetimiyle görevli kamu iktisadi kuruluşu.
Havaalanı, hava meydanı veya havalimanı; hava araçlarının kalkması ve inmesi için özel olarak hazırlanmış, hava araçlarının bakım ve diğer ihtiyaçlarının karşılanmasına, yolcu ve yük alınmasına ve verilmesine ilişkin tesisleri bünyesinde bulunduran yerlerdir.
Hava trafik kontrol hizmeti (ATC), hava araçlarının manevra sahasında, apronda veya uçuşun herhangi bir safhasında birbirleriyle ve manialarla çarpışmalarını önlemek; emniyetli, verimli ve düzenli hava trafik akışını sağlamak amacıyla verilen hava trafik hizmeti (ATS) türü. ATC kısaltması İngilizce Air Traffic Control kavramının akronimidir. ATC hizmeti veren görevlilere hava trafik kontrolörü (ATCO) denir.
İrtifa, havacılık ve astronomide bir cisim ile referans alınan nokta arasındaki dikey mesafeyi ifade eden bir yükseklik kavramı. Coğrafi şekillerin ortalama deniz seviyesinden yüksekliğini belirten rakım kavramından farklı olarak, hava taşıtlarının ortalama deniz seviyesinden yüksekliği ile astronomide gök cisimlerinin ufuk hattından açısal yüksekliğini ifade etmede kullanılır.
Uçuş seviyesi (FL), herhangi bir hava taşıtının standart atmosfer basıncı hattına göre irtifası. FL, İngilizce flight level kavramının kısaltmasıdır.
RVSM, hava taşıtlarının 290 uçuş seviyesi (FL) ile 410 uçuş seviyeleri arasında standart dikey ayırmanın 2.000 feetden, 1.000'e indirilmesini sağlayan prosedürleri tanımlayan havacılık terimidir. Metrik cinsten ifade edilirse yaklaşık olarak RVSM hava sahalarında 8.900 ile 12.500 metre arasında yine yaklaşık olarak 600 metre yerine 300 metrelik ayırma yapılmaktadır. Bu sayede RVSM hava sahalarında uçabilen hava taşıtı sayısı güvenli bir şekilde arttırılabilir.
Görerek uçuş veya VFR uçuş, bir pilotun uçağın durum (attitude) kontrolünü ve seyrüseferini uçak dışındaki görsel referanslara göre gerçekleştirdiği uçuş. VFR kısaltması, İngilizce visual flight rules kavramının akronimidir. Görerek uçuş yapılmasını mümkün kılan meteorolojik koşullara VMC denir. Şartların görerek uçuşa müsait olmadığı durumlarda -pilotun lisans ve dereceleri (rating) ve uçaktaki cihazlar müsaade ediyorsa- alet uçuşu gerçekleştirilir.
Hava sahası, herhangi bir kara parçası veya su kütlesi üzerindeki boyutları çeşitli kanun, kural ve antlaşmalarla belirlenmiş atmosfer kütlesi. Günümüzde kullanılan -kapsadığı alan olarak açısından- en büyük hava sahası birimi uçuş bilgi bölgesidir (FIR). Her ülkenin hava sahası bir veya daha fazla uçuş bilgi bölgesine bölünür.
Kontrollü hava sahaları veya CAS, içerisinde gerçekleşen tüm uçuşlara hava trafik kontrol (ATC) hizmeti verilen hava sahalarıdır. Kontrollü hava sahaları özellikle hava trafiğinin yoğun olduğu bölgelerde oluşturulur. Kontrollü hava sahası dışında kalan hava sahaları kontrolsüz hava sahalarıdır.
Alet uçuşu, aletli uçuş veya IFR uçuş; uçak dışındaki (haricî) görsel referanslarla uçuşun tehlikeli olduğu durumlarda; uçak içindeki cihazları, göstergeleri ve seyrüsefer yardımcılarını kullanarak gerçekleştirilen uçuş. IFR, İngilizce instrument flight rules kavramının akronimidir. Alet uçuşu, havacılıkta kullanılan iki uçuş kategorisinden biridir. Bir pilotun alet uçuşu yapabilmesi için uygun lisans ve derecelere (rating) sahip olması gerekir.
Kontrolsüz hava sahaları, kontrollü hava sahaları dışında kalan sahalardır. ICAO'ya göre F ve G sınıfı hava sahaları kontrolsüzdür. Kontrolsüz hava sahalarında mümkün olduğu müddetçe ATC hizmeti verilmeye çalışılır. ATC kleransı almak veya radyo teçhizatı taşımak zorunlu değildir.
Uçuş planı (FPL), uçucuların uçuşa dair niyetlerini ve uçuş hakkındaki çeşitli bilgileri havacılık otoritelerine bildirmek için doldurdukları belgeler. FPL kısaltması, İngilizce flight plan kavramının akronimidir. Uçuş planı kavramıyla genellikle yazılı formlar kastedilmekle birlikte bazı koşullarda uçuş planının pilot tarafından yerde veya uçuş esnasında sözlü olarak bildirilmesi (doldurulması) de mümkündür.
ATSOCAS ; bazı ülkelerde kontrolsüz hava sahalarında verilen hava trafik hizmetlerini (ATS) tanımlamakta kullanılan bir kavram. ATSOCAS şu hizmetleri kapsar:
- Basic Service
- Traffic Service
- Deconfliction Service
- Procedural Service
Uçuş bilgi hizmeti (FIS), herhangi bir uçuş bilgi bölgesi (FIR) içerisinde uçuşların emniyetli ve verimli gerçekleşmesi için sağlanan bir bilgi ve tavsiye hizmeti. FIS kısaltması, İngilizce Flight Information Service kavramının akronimidir. FIS hizmeti havacılık meteorolojisi, tesis kolaylıkları, meydan durumları ve emniyeti etkileyebilecek diğer bilgileri kapsar.
Hava yolu, seyrüsefer yardımcıları arasında oluşturulmuş, koridor şeklinde kontrollü hava sahası. Hava yolları VOR, NDB gibi çeşitli radyo seyrüsefer istasyonları arasında oluşturulurlar. Alet uçuşu yapan uçaklar tarafından kullanırlar. Örneğin şehirlerarası veya ülkeler arası yolcu uçağı seferlerinin önemli bir kısmı havayolları üzerinde gerçekleşir.
Meydan turu, herhangi bir hava meydanında görerek iniş-kalkış yapan hava araçlarının izledikleri dikdörtgen güzergâh. Uçakların inişe yönelik olarak, pist etrafında yerden belirli bir yükseklikte izledikleri trafik desenidir. VFR iniş-kalkış eğitimi yapan uçaklar aynı deseni art arda yinelerler. Meydan turunun her bir aşamasına "bacak" denir.
Kontrol bölgesi (CTR); uçuş emniyetini artırmak ve hava trafiğini düzenlemek için, genellikle işlek havaalanları etrafında oluşturulan bir tür kontrollü hava sahası. Genellikle meydan merkezli 5 NM yarıçapında, yerden belirli bir irtifaya ya da uçuş seviyesine kadar sınırlandırılmış bir sahadır. Üst limiti ulusal AIP'lerde belirtilir.
Meydan trafik bölgesi (ATZ) çeşitli sivil ve askerî hava meydanları çevresinde oluşturulan denetimli bir hava sahası. ATZ, İngilizce aerodrome traffic zone kavramının kısaltmasıdır.
Area Control Centre veya Area Control Center (ACC); belirli bir bölgedeki hava araçlarına çeşitli hava trafik hizmetleri sağlayan bir birim. İngilizce Area Control Centre kavramı "saha kontrol merkezi" anlamına gelir. Bazı kaynaklarda "yol kontrol merkezi" olarak da çevrilir.
Havacılık çizelgesi veya Aeronautical chart, deniz haritaları veya araba sürücüleri için bir yol haritası gibi, uçakların navigasyonuna yardımcı olmak için tasarlanmış kapsamlı haritalardır. Bu çizelgeleri ve diğer araçlar ile pilotlar konumlarını, güvenli irtifalarını, bir hedefe giden en iyi rotayı, yol boyunca seyrüsefer yardımcılarını, telsiz frekansları, uçuş sırasında acil durumlarda alternatif iniş meydanları ve hava sahası sınırları gibi bilgileri öğrenebilir. Dünyadaki tüm kara kütleleri için çizelgeler, okyanuslar arası seyahat için ise uzun mesafe çizelgeleri vardır.
