İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.
Windows Vista, kişisel bilgisayarlar için geliştirilen Microsoft Windows işletim sistemleri ailesinin sürüm olarak altıncı üyesidir. 22 Temmuz 2005'te gerçek adı duyurulmadan önce Longhorn kod adıyla tanınıyordu. Windows Vista, 30 Ocak 2007'de dünya çapında piyasaya sürülmüştür. Microsoft Türkiye, 24 Ocak 2007 tarihindeki tanıtımıyla Vista'nın resmî lansmanını yapan ilk Microsoft şubesi olmuştur. Windows Vista eski sürümle oranla birçok yeni özellik ve değişikliğe sahiptir. Bu değişim geliştirilmiş grafiksel kullanıcı arayüzü, görsel stil, yeniden tasarlanmış arama fonksiyonları, multimedya araçları, yeniden tasarlanmış ağ iletişimi, görüntü ve yazıcı gibi çeşitli fonksiyonları kapsamaktadır.
Telnet, Internet ağı üzerindeki çok kullanıcılı bir makineye uzaktaki başka bir makineden bağlanmak için geliştirilen bir TCP/IP protokolü ve bu işi yapan programlara verilen genel isimdir. Telnet iki bileşenden oluşur: (1) iki tarafın nasıl iletişim kuracağını belirleyen protokolün kendisi ve (2) hizmeti sağlayan yazılım uygulaması.Kullanıcı verileri, İletim Kontrol Protokolü (TCP) üzerinden 8 bitlik bayt yönlendirmeli bir veri bağlantısında Telnet kontrol bilgisi ile bant içi serpiştirilir. Telnet, 1969'da RFC 15 ile başlayarak geliştirildi, RFC 855'te genişletildi ve ilk İnternet standartlarından biri olan İnternet Mühendisliği Görev Gücü (IETF) İnternet Standardı STD 8 olarak standartlaştırıldı. encryption sağlayan bazı Telnet eklentileri geliştirilmiştir. Bağlanılan makineye girebilmek (login) için orada bir kullanıcı isminizin (İng:username) ve bağlantının gerçekleşebilmesi için bir telnet erişim programınızın olması gereklidir. Fakat bazı kütüphane ve herkese açık telnet bazlı web servisleri, bağlantı sırasında kullanıcı ismi (numarası) istemeyebilirler; ya da, kullanıcı isim ve parola olarak ne yazmanız gerektiği bağlandığınızda otomatik olarak karşınıza çıkar. Telnet, BBS sistemlere İnternet üzerinden erişimde günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Telnet erişim programları, günümüzdeki işletim sistemlerinin çoğunda işletim sistemi ile birlikte gelmektedir. Çok kullanıcılı işletim sistemleri genellikle kullanıcılara metin tabanlı bir arayüz sunar ve bu sistemlerde tüm işlemler klavye vasıtası ile komut isteminden gerçekleştirilir.
Komut satırı, bir bilgisayar kullanıcısının, belirli metinleri (komutları) girerek, bilgisayarla iletişime geçmesini sağlar. Komut satırı arayüzleri; konsol, kabuk, terminal veya uçbirim diye de adlandırılır.
Bilgisayarların grafiksel arayüzle kullanılmasını sağlayan bilgisayar yazılımlarına verilen addır. Komut satırında kullanılan kodların ezberlenmesi ortalama bir bilgisayar kullanıcısı için zor olduğudan, masaüstü ortamları kullanıcıların rahatça bilgisayarları kullanmasını sağlar. Masaüstü ortamları genelde şu görünüm bileşenlerini sunar; simgeler, araç çubukları, dizinler, pencereler, duvar kâğıtları ve sürükle bırak gibi kolaylaştırıcı yetenekler.
Microsoft Management Console, sistem ayarlarını istediğinize göre şekillendirmeyi sağlayan yazılımdır. Türkçeye Microsoft Yönetim Konsolu olarak çevirilir. Microsoft Management Konsol sayesinde, uzak lokasyondaki bilgisayarlar arasında, iletişim sağlayarak, bu bilgisayarlar üzerindeki servisleri kullanabilir ve bu konsol sayesinde yönetimsel işlemleri gerçekleştirebiliriz. Microsoft Management Console sadece Microsoft Windows için tasarlanmıştır. Windows işletim sistemi kurulumu sonrasında otomatik olarak kurulan yönetimsel araçlardan bir tanesidir. MMC'de, Microsoft ve diğer yazılım sağlayıcıları tarafından üretilmiş olan yönetim araçları bulunur ve görüntülenir. Bu araçlara "Ek bileşen" adı verilir ve donanımları, yazılımları ve Windows'un ağ bileşenlerini yönetmek için kullanılırlar. Örnek olarak Remote Desktop eklentisi ekleyerek başka bir bilgisayarın masaüstü görüntüsünü alıp kullanabiliriz. MMC, kurulumu sonrasında varsayılan olarak gelen yönetim konsollarının yanında kendimizin de tasarlayabileceği bir MMC konsolu desteği sunmuştur. En son sürümü MMC 3.0'dır. Dosya uzantısı ise .msc'dir.
Windows 8, Microsoft tarafından üretilen ve Windows NT işletim sistemleri ailesinin bir parçası olarak yayımlanan bir işletim sistemidir. Ürün 1 Ağustos 2012'de üretime ve genellikle aynı yılın 26 Ekim'inde perakende satışa sunuldu. Windows 8, Kasım 2012'de Windows 7'nin yerini aldı.
Bilgi işlem platformu, bir uygulama yazılımı çalıştırmak için donanım mimarisi ve bir yazılım çerçevesi, yazılım, çeşitli bazı kombinasyon veya sıralamalarını içermektedir. Tipik platformlarda bir bilgisayar mimari, işletim sistemi, programlama dilleri ve ilgili kullanıcı arabirimi içerir.
MATE, GNU/Linux gibi UNIX benzeri işletim sistemleri için GTK+3 araç takımını kullanan özgür bir masaüstü ortamıdır. GNOME 2'den çatallanmıştır ve ismini Latin Amerika'da kafein oranı yüksek olan mate çayının hazırlanmasında kullanılan yerba mate çobanpüskülü bitkisinden alır. İsim değişikliği, GNOME ile çakışmaları önlemek için gerekli olduğundan yapılmıştır.
gedit, GNOME masaüstünün varsayılan metin düzenleyicisidir ve GNOME Çekirdek Uygulamalarının bir parçasıdır. Her amaca uygun, sade ve kolay kullanım için tasarlanmıştır. Kaynak kodu düzenleme ve işaretleme dilleri gibi biçimlendirilmiş metin araçlarını içerir.
Microsoft Windows için önceki arayüz için Windows Aero, sonraki arayüz için Akıcı Tasarım Sistemi sayfasına bakın.
Windows Takvim Microsoft tarafından yapılan kişisel bir takvim uygulamasıdır. Microsoft Exchange Server, Outlook.com, Apple'ın iCloud takvim hizmeti ve Google Takvim'i kullanarak takvimin senkronizasyonunu sunar. Popüler iCalendar biçimini destekler. Microsoft, Windows 3.1'e bir Takvim uygulaması ekledi; Windows Vista'ya kadar bir sonraki Windows sürümüne geçemedi. Takvim, Windows Vista'nın Beta 2 tarafından oluşturuldu.
Finder Tüm Macintosh işletim sistemlerinde kullanılan varsayılan dosya yöneticisi ve grafik kullanıcı arabirimi kabuğudur. "Hakkında" penceresinde "Macintosh Masaüstü Deneyimi" olarak tanımlanır.Bu, diğer uygulamaların başlatılmasından ve dosyaların, disklerin ve ağ birimlerinin genel kullanıcı yönetimi için sorumludur.
.NET Compact Framework .NET Framework'ün bir versiyonudur. Kişisel dijital yardımcılar (PDA'lar), cep telefonları, fabrika denetleyicileri, alıcı kutuları gibi kaynak kısıtlı mobil ve gömülü cihazlarda çalışacak şekilde tasarlanmıştır. .NET Compact Framework, .NET Framework ile aynı sınıf kitaplıklarından bazılarını ve ayrıca .NET Compact Framework denetimleri gibi mobil aygıtlar için özel olarak tasarlanmış birkaç kitaplığı kullanır. Ancak, kitaplıklar, .NET Framework'ün tam kopyaları değildir.
HIG uygulama geliştiricilerine bir dizi öneriler sunan yazılım geliştirme belgeleridir. Amaç, uygulama arayüzlerini daha sezgisel, öğrenilebilir ve tutarlı hale getirerek kullanıcıların deneyimini iyileştirmektir. Kılavuzların çoğu, belirli bir masaüstü ortamında uygulamalar için ortak bir görünüm ve his tanımlamakla sınırlanır. Kılavuzlar belirli politikaları numaralandırır. Politikalar bazen insan-bilgisayar etkileşimi çalışmalarına dayanmaktadır, ancak çoğu platform geliştiricileri tarafından seçilen keyfi sözleşmelere dayanmaktadır.
Uzak Masaüstü Hizmetleri (RDS) ya da Terminal Hizmetleri Windows Server 2008 ve önceki sürümlerinde, kullanıcının bir uzak bilgisayar veya sanal makinenin bir bilgisayar ağı bağlantısı üzerinden kontrolünü ele geçirmesine olanak sağlayan Microsoft Windows bileşenlerinden biridir. Uzak masaüstü yazılımıdır. RDS, Microsoft'un Windows istemci yazılımı ve RDS çalıştıran bilgisayarın tüm masaüstünün Uzak Masaüstü Protokolü'nü (RDP) destekleyen bir uzak sanal makinesine erişebildiği ince istemci uygulamasıdır. RDS ile, yalnızca yazılım kullanıcı arayüzleri istemci sistemine aktarılır. İstemci sistemindeki tüm girdiler, yazılımın gerçekleştirildiği sunucuya iletilir. Bu, Microsoft App-V gibi, bilgisayar programlarının istemciye istek üzerine aktarıldığı ve istemci makinede yürütüldüğü uygulama akış sistemlerinden farklıdır.
Metin tabanlı kullanıcı arayüzü, metinsel kullanıcı arayüzü veya terminal kullanıcı arabirimi olarak da adlandırılır, grafik kullanıcı arayüzlerinin (GUI) icadından bir süre sonra ortaya çıkan ve onu grafik kullanıcı arayüzünden ayırt etmek için türetilen yeni bir terimdir. TUI'de bilgisayar grafikleri metin kipinde görüntülenir. Gelişmiş bir TUI, GUI'ler gibi tüm ekran alanını kullanabilir ve fare ve diğer girişleri kabul edebilir.
Terminal, Apple tarafından macOS işletim sistemine dahil edilen terminal emülatörüdür. Terminal, macOS'un önceki işletim sistemleri olan NextStep ve OPENSTEP'ten uyarlandı.
Terminal, Microsoft'un Windows 10 ve sonrası için geliştirdiği çok sekmeli bir terminal uygulaması'dır. Şubat 2022'ye kadar adı Windows Terminal'di. Terminal tüm Windows Alt Sistemleri ve herhangi bir komut satırı uygulamasını ayrı bir sekmede çalıştırabilir. Windows Komut İstemi, PowerShell, WSL, SSH ve Azure Bulut Kabuğu Bağlayıcısını çalıştırmak için önceden yapılandırılmıştır. Terminal, kendi işleme arka ucuyla birlikte gelir; Windows 11 üzerinde 1.11 sürümünden başlayarak, komut satırı uygulamaları Eski Windows Konsolu yerine bu yeni arka uç kullanılarak çalışabilir.
Windows Konsolu, Microsoft Windows'daki konsol uygulamaları için altyapıdır. Bir Windows Konsolu örneğinin bir ekran arabelleği ve bir giriş arabelleği vardır. Konsol uygulamalarının bir pencere içinde veya donanım metin modunda çalışmasına olanak tanır. Kullanıcı, Şablon:Keypress tuş kombinasyonunu kullanarak ikisi arasında geçiş yapabilir. Metin modu Windows Vista ve sonraki sürümlerde kullanılamaz. Ancak Windows 10'dan başlayarak yerel tam ekran modu kullanılabilir.
