İçeriğe atla

Terken Hatun (Ahmed Sencer'in eşi)

Büyük Selçuklu Sultanı Ahmed Sencer'in eşi ve çocuklarının annesidir. Selçuklu tarihinde iz bırakan kadınlardan biridir.[1][2] Bazı kaynaklarda Türkan Hatun olarak geçmektedir.

Terken/Türkan Hatun
DoğumKarahanlı Devleti
ÖlümMerv, Büyük Selçuklu İmparatorluğu
DefinMerv, Büyük Selçuklu İmparatorluğu
Eş(ler)iAhmed Sencer
Çocuk(lar)ıGevher Neseb Hatun

Mahmelek Hatun

Emire Hatun

Melike Hatun

Melik Melikşah

Melik Tuğrulşah
HanedanKarahanlı
DiniSünni İslam

Hayatı

Terken veya Türkan Hatun'un Karahanlı Hanedanı'ndan olduğu bilinmektedir.[1][2][3] Batı Karahanlı Hükümdarı Kadir Han Cibril, Melikşah'ın oğulları arasında yaşanan taht kavgalarından istifade ederek Horasan'ı ele geçirmek için harekete geçti. Ancak Horasan emiri Melik Sencer ile yaptığı savaşı kaybetti ve esir alınıp öldürüldü. Bu olaylar sonrasında iki devlet arasındaki ilişkileri kuvvetlendirmek maksadıyla Sultan Ahmed Sencer ve Terken Hatun evlendirilmiştir.[1] Dönem kaynaklarında ikisinin birbirlerini çok sevdiği bilgisi yer almaktadır. Bu yüzden Sultan Sencer diğer Selçuklu Sultanları'ndan farklı olarak Terken Hatun hayattayken ikinci bir evlilik yapmamış, eşinin ölümünden sonra da siyasi amaçlı Gürcistan Kralı I. Demetre'nin kızı Rusudan ile evlilik yaptı[4][5] ama bu evlilik Sultan Sencer'in ölümü sebebiyle çok kısa sürdü.[5]

'Yeryüzü Melikesi' unvanına sahip Terken Hatun Selçuklu Devleti'nde öne çıkan kadınlardan biridir.[2] Kendisine ait büyük iktalara, divan teşkilatına ve askerlere sahip olduğu bilinir. Aynı zamanda Sultan Sencer üzerinde etkisi büyüktür.[1][2] Terken Hatun eşi Sultan Sencer ile birlikte seferlere katılmıştır. 1141 yılında Karahitaylar üzerine yapılan ve Selçuklu'nun kaybettiği Katvan Savaşı'nda[6] Terken Hatun'un esir düştüğü bilinmektedir.[1] Sultan Sencer çok sevdiği eşini kurtarmak için Karahitay'lara 500 bin dinarı fidye olarak vermiştir.[1][2][3]

Daha sonra Oğuz İsyanı yaşanmış ve Sultan Ahmed Sencer Oğuz'lar tarafından esir alınmıştır.[3][6] Bu esaret sırasında kimi kaynaklara göre devleti Terken Hatun eşi Sultan Sencer adına idare etmiş[4] kimi kaynaklarda ise Sultan Sencer ile birlikte esir düşmüştür.[3] Terken Hatun 1156'da Sultan Sencer'in esaretten kurtulmasından hemen önce hayatını kaybetmiştir.[3] Merv şehrine defnedilmiştir. Sultan Sencer ise bir yıl sonra 1157'de ölmüş ve Merv'deki türbesine defnedilmiştir.[3][6]

Çocukları

Sultan Sencer ile Türkan Hatun'un iki oğlu ve dört kızı toplamda altı çocuğu bulunmaktaydı. Oğulları Melikşah ve Tuğrulşah çocuk yaşlarda ölmüştü. Kızları Gevher Neseb Hatun'u Sultan Sencer, yeğeni Sultan Mahmud’a vererek yeğenini damadı yaptı ve veliahdı ilan etti. Gevher Neseb Hatun ölünce de, yeğeni Sultan Mahmud’a diğer kızı Mahmelek Hatun’u verdi. Kızlarından Emire Hatun, Halife (1118 -1135) Müsterşid Billah ile evlendi. Bu suretle Halife de Sultan Sencer'in damadı oldu. Kızı Melike Hatun’u ise Karahanlı Büyük Kağanı (1102– 1130) Arslan Muhammed Han’a verdi (bundan doğan II. Mahmud Han, sonradan altı yıl büyük babası Sultan Sencer’e saltanat naibi olacaktır)[3][7]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f author., Kaçın, Bülent, 1978-. Selçuklu hatunları : Büyük Selçuklu Devleti hanedan üyelerinin siyasî evlilikleri. ISBN 978-605-9521-07-9. OCLC 999552274. 
  2. ^ a b c d e Osman., Turan, (1965). Selçuklular tarihi ve türk-islâm medeniyeti. OCLC 755293565. 
  3. ^ a b c d e f g "Türk Tarihinde Terkenler" (PDF). Pınar Sertkaya. Selçuk Üniversitesi. 2011. 4 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Eylül 2022. 
  4. ^ a b "Sencer'in kaç çocuğu var? Sultan Ahmet Sencer'in çocukları - Yeni Akit". www.yeniakit.com.tr. 31 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022. 
  5. ^ a b "Sultan Sencer kimdir, nasıl öldü?". hthayat.haberturk.com. 16 Kasım 2020. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2022. 
  6. ^ a b c Altay, Köymen, Mehmet (1984). İkinci imparatorluk devri. Türk Tarih Kurumu. OCLC 957264308. 
  7. ^ Sancar, Türk Ansiklopedisi. Reşat İzbırak. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı. 1980. s. 132. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Melikşah</span> 3. Büyük Selçuklu Devleti Sultanı

I. Melikşah, Türk, Büyük Selçuklu İmparatorluğu hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">I. Mahmud (Büyük Selçuklu sultanı)</span> Büyük Selçuklu Sultanı

I. Mahmud, beş yaşında iken 1092-1093 döneminde Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı ve 1093-1094'te İsfahan ve Fars bölgesi tâbî hükümdarı ilân edildi.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Karahanlılar</span>

Doğu Karahanlı Devleti ya da kısaca Doğu Karahanlılar, Karahanlı Devleti ikiye ayrılınca; Büyük Kağan unvanıyla, Şerefüddevle lâkaplı Ebû Şüca Süleyman bin Yusuf, merkezi Balasagun ve Kaşgar'ı kendine bırakıp, kardeşlerinden Buğra Han Muhammed'e, Taraz ile İsficab'ı, Mahmud'a ise Arslan Tigin unvanıyla ülkenin doğusunu verdi.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed Sencer</span> Büyük Selçuklu Devleti ve Horasan Selçuklularının 9. ve son sultanı

Ahmed Sencer veya Sultan Sencer ya da Muizzeddin Ahmed Sencer, 1097-1118 tarihleri arası Horasan Selçuklu Sultanı, 1118-1157 döneminde Büyük Selçuklu Sultanı.

<span class="mw-page-title-main">Irak Selçukluları</span>

Irak Selçukluları, Büyük Selçuklu Devleti'nin sekizinci sultanı Sencer'in Oğuzlar tarafından yenilerek esaretinde hastalanarak öldükten sonra İki Irak 'ı yöneten Selçuklular.

Batı Karahanlı Devleti, Karahanlılar'ın bölünmesiyle Maveraünnehir çevresini yöneten ülke.

<span class="mw-page-title-main">Berkyaruk</span> Büyük Selçuklu Devleti sultanı

Berkyaruk (Temmuz 1081 - 22 Aralık 1104), Büyük Selçuklu hükümdarı I. Melikşah'ın oğlu ve 1092-1104 yılları arasında Büyük Selçuklu Devleti'nin hükümdarıdır.

II. Mahmud Büyük Selçuklu Sultanı ve Muhammed Tapar'ın oğlu.

<span class="mw-page-title-main">Katvan Muharebesi</span> 1141 yılında Karahitayların zaferiyle sonuçlanan Karahitay-Büyük Selçuklu savaşı.

Katvan Muharebesi, 1141 yılında Karahitay ile Büyük Selçuklu Devleti arasında yapılan muharebedir.

Atsız, "Harezm şahı" unvanı ile Harezmşahlar Devleti hükümdarıydı.

<span class="mw-page-title-main">İlarslan</span> Harzemşahlar devletinin 1156-1172 arasındaki hükümdarı

İlarslan, 22 Ağustos 1156 ile 7 Mart 1172 tarihleri arasında Harezmşahlar devletinin hükümdarlığını yapmıştır.

Aksungur El-Hacib, tam adıyla Kasım ad-Davla Ebu Said Aksunkur el-Hacib, Aq Sunqur al-Hajib ya da Aksungur el-Hacip, Büyük Selçuklu Devleti altında, Sultan Melikşah saltanat dönemi'nde, 1086 - 1094 arasında, Selçuklu Halep Emirliği yapan yönetici.

Irak ve Horasan Selçukluları (1092-1194), Irak ve Horasan, Büyük Selçuklu Devleti'nin merkezi durumundaydı. Sultan Muhammed Tapar'dan sonra Selçuklu tahtına geçen oğlu Mahmud tahta geçtiği sırada amcası Ahmed Sencer, Horasan meliki idi. Sencer, Mahmud'u tahtan indirdi ve himayesine aldı. Mahmud, merkezi Hemedan olan Irak Selçuklu Devleti sultanlığına getirilirken, Sencer büyük sultan sıfatıyla Horasan'daki Merv'de tahta oturdu (1119).

Gıyaseddin Mesud Büyük Selçuklu Devleti hükümdarı olan amcası Sultan Ahmed Sencer'e bağımlı olarak Irak ve batı İran'da hüküm süren Irak Selçuklu Devleti sultanlığı yaptı.

Terken Hatun veya Celâliye Hatun, Selçuklu hükümdarı I. Melikşah'ın eşi ve I. Mahmud'un annesi.

Alp Arslan'ın oğlu ve I. Melikşah ve Suriye Selçuklu Meliki I. Tutuş'un kardeşidir. Berkyaruk, I. Mahmud, Muhammed Tapar, Sultan Ahmed Sencer, Dukak, Sultan Melikşah ile taht kavgasına girişti gözlerine mil çekildi. Rıdvan'ın amcasıdır.

Melik/Sultan I. Turanşah ibn Kavurd Bey, Kirman Selçuklu Devleti'nin hükümdarı.

Tâceddîn Seferiyye ya da Seferiyye Hâtun olarak bilinen Tâceddîn Hâtun, Büyük Selçuklu Devleti'nin 3. hükümdarı Melikşah'ın eşi, Sultan Muhammed Tapar ve Sultan Ahmed Sencer'in annesidir.

Arslan Argun'un Babası Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan'dır. Ahbârüd Devleti's Selçukıyye'de 1066 yılında Büyük Selçuklu Sultanı Alparslan'ın Cend'deki dedesi Selçuk Bey'in mezarını ziyarete gittiğinde oğlu Arslan Argun'a Harezm melikliğini verdiğini anlatılır. Lakin Arslan Argun'un 1097 yılında 26 yaşında öldüğünü düşünürsek Arslan Argun 1071 yılında doğmuştur. Bu yoldan gidersek 1066 yılında Alparslan'ın Harezm melik olarak atadığı evladı en büyük oğlu Ayaz'dır. Çünkü Ayaz 1066 yılında yapılan sefere refakat etmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.