Tercüman Binası
Tercüman Gazetesi Matbaa ve Yönetim Tesisleri | |
 Yıkılmadan önceki görünümü | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Toya Plaza |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Durum | Yıkıldı |
| Konum | Merkezefendi, Zeytinburnu, İstanbul, Türkiye |
| Koordinatlar | 41°00′53″K 28°54′36″D / 41.01472°K 28.91000°D |
| Tamamlanma | 1974 |
| Yıkılma | 4 Aralık 2023 |
| Tasarım ve inşaat | |
| Mimar(lar) |
|
| Diğer bilgiler | |
| Otopark | Evet |
Tercüman Binası (Tercüman Gazetesi Matbaa ve Yönetim Tesisleri), 1974 yılında İstanbul'un Zeytinburnu ilçesinde D100 karayolu üzerinde Tercüman gazetesi tarafından inşa edilmiş bina.
Alışılmışın dışındaki formu ile 20. yüzyıl Türk mimarlığı anlatılarında yer almış ikonik bir binadır.[1] Günay Çilingiroğlu ve Muhlis Tunca tarafından tasarlanmış, statik projesi Rasin Etiman tarafından hazırlanmıştır. Pek çok kez el değiştiren bina, deprem riskinden dolayı mülk sahiplerinin kararı ile 4 Aralık 2023'te yıkılmıştır.[2]
Tarihçe
Tercüman Gazete ve Matbaacılık'ın 1972 yılında açtığı davetli bir yarışma sonucu projesi elde edildi. Binanın, gazetenin gelişiminde lokomotif rolü üstlenecek iddialı ve dikkat çekici bir tasarımının olması amaçlandı.[3] Zeytinburnu ilçesine bağlı Cevizlibağ semtinde E5 karayolu üstünde konumlanacak bina için etrafının tamamın açık olmasından da yararlanılarak zihinden silinmeyen net bir görünüme sahip, konumuna ve dönemine göre "cesur" olarak değerlendirilen bir tasarım hedeflendi.[3] Üst katlarda yatay olarak gelişen havada asılı duran konsollar sayesinde bu etki yaratılmaya çalışıldı.
İnşaat, 1974 yılında tamamlandı. Binaya taşınma süreci 1976 yılının ortalarına kadar devam etti.[1]
Pek çok kez el değiştiren yapı, Anadolu Ajansı ve Basın İlan Kurumu gibi kurumlar tarafından kullanıldı.[4] Son olarak Toya Plaza adını aldı.
Tercüman gazetesi binası, mimari değeri nedeniyle İstanbul 4 numaralı Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Bölge Kurulunun kararıyla 2010 yılında tescillendi. Hakkında tescilden düşme talebi gelmesi üzerine 2012'de "tarihî, arkeolojik, çevresel ve diğer önem ve özellikleri bakımından önem arz etmediği" gerekçesiyle koruma kaldırıldı. Mülk sahiplerinin kararı ile 4 Aralık 2023'te yıkıldı.
Mimari özellikleri
Üç bloktan oluşan, kare şeklinde bir yapıdır.[5] Binanın dört tarafında 15x15metrelik konsol bloklar, kenar kısımlarında 15x5 metrelik yan konsollar bulunur. Konsollar, çeşitli hizmet birimlerini de içeren sekiz perde kule tarafından taşınır.
Yapının ilk bloku en alttaki üç kattan oluşur; sığınak, santral, bodrum, matbaa, giriş fonksiyonlarını barındırır. İkinci blok, yazı işleri ve gazeteye ait yönetim ve sosyal birimleri barındıran üç ara kattır. Konsollardan meydana gelen son iki kat ise üst yönetim, şirketler ve kafeterya fonksiyonlarına ayrılmıştır.
Ana girişi, D 100 karayoluna bakan kuzey batı cephesindedir. Gümüşsuyu Davutpaşa Caddesi’ne bakan güneydoğu cephesinde bir servis girişi bulunur. Ayrıca bodrum katında kağıtların getirilip gazetelerin çıkarıldığı rampa girişler vardır.
Yıkılmasına tepkiler
TMMOB Mimarlar Odası'nda eskiden İstanbul Büyükkent Şubesi Başkanı olan Esin Köymen, Tercüman Binası'nın döneminin en özel yapılarından olduğunu, yeni yapılacak binanın yüksek bir bina olacağını tahmin ettiğini ifade etmiş, "Gayrimenkul ve rant uğruna değerlerimizi kaybettik." demiştir.[2]
Kaynakça
- ^ a b Kaymak, Sümeyye (2020). "Türkiye'de avangart modernizmin bir örneği olarakTercüman Gazetesi binası /". İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans tezi.
- ^ a b "Tercüman binası yıkıldı... 'Rant uğruna kaybettik'". Cumhuriyet. 12 Temmuz 2023. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ a b "Türk mimarlık tarihinin en ikonik binalarından Tercüman Binası..." Arkitektcom instagram hesabı. 9 Aralık 2023. Erişim tarihi: 10 Aralık 2023.
- ^ "Mimarlık Robotu | Tercüman Binası Rant Uğruna Yıkıldı". 7 Aralık 2023. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
- ^ Arkitera.com (5 Aralık 2023). "Muhlis Tunca ve Günay Çilingiroğlu Tasarımı Tercüman Binası Yıkıldı". Arkitera. 8 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2023.
