Teotig
| Teotoros Lapçinciyan | |
|---|---|
 | |
| Kendi dilinde adı | Ամէնուն Տարեցոյցը |
| Doğum | 5 Mart 1873 |
| Ölüm | 24 Mayıs 1928 (55 yaşında) |
| Mahlas | Teotig |
| Meslek | Yazar, salnameci |
| Milliyet | Ermeni |
| Vatandaşlık | Osmanlı İmparatorluğu Fransa |
| Eğitim | Robert Kolej |
| Önemli eser | Amenun Daretsuytsı (Umumi Salname ya da Herkesin Yıllığı) Dib u Dar (Baskı ve Harf) |
| Evlilik | Arşaguhi Teotig |
Teotoros Lapçinciyan veya Teotig adıyla bilinir, (d. 5 Mart 1873, İstanbul - ö. 24 Mayıs 1928, Paris), Osmanlı Ermenisi yazar ve salnameci.
1907'den 1929'a kadar Amenun Daretsuytsı ("Umumi Salname" ya da "Herkesin Yıllığı") adlı yıllıkları yayımlamıştır. Ermeni matbaacılık tarihinin başyapıtı kabul edilen Dib u Dar (Baskı ve Harf) adlı eserin yazarıdır.[1]
Yaşamı
5 Mart 1873'te Üsküdar'da doğdu. bir süre Cemran ve Berberyan okullarına, ardından Robert Kolej'e devam etti. Manzume-i Efkâr, Ceride-i Şarkiye, Dzgig, Püzantiyın gazetelerinde yazdı.
1902 yılında 19. yüzyılın önemli matbaacı ve yayıncılarından Bedros Cezveciyan'ın kızı Arşaguhi Teotig ile evlendi.[2] Eşinin de yardımıyla 1907’den 1929’a kadar Amenun Daretsuytsı ("Umumi Salname" ya da "Herkesin Yıllığı") adlı yıllıkları yayımladı. 1912 yılında Ermenice harflerinin bulunuşunun 1500. ve Ermeni matbaacılığının 400. yılı vesilesiyle Dib u Dar (Baskı ve Harf) adlı 23 ciltlik eseri (1916-1920 yıllarını kapsayan 10.-14. ciltler aslında tek kitap olduğu için 19 cilt olarak kabul edilebilir) hazırladı.[3] Eserde Venedik’ten İstanbul'a, Boston'dan Van'a, Kahire'den Stockholm'e, 17 ülkenin 95 şehrinde kurulmuş 462 matbaa hakkında tek tek bilgi verdi.[1]
I. Dünya Savaşı'nın başlangıcında Amenun Daretsuytsı'da yer alan bir yazı nedeniyle bir yıl hapis cezasına çarptırıldı.[3] 1916 Nisan'ında hapisten çıkınca tekrar tutuklanıp sürgüne yollandı. Başka bir isim altında Toros Dağları'ndaki tünellerde işçilik yaparak ölümden kurtuldu.[2]
Savaştan sonra İstanbul'a döndü ancak değişen siyasi koşullar nedeniyle 1923'te ülkeden ayrılmak zorunda kaldı.[3] Sırayla Yunanistan, Kıbrıs ve ardından Paris'e yerleşti. Yıllıklarını yayımlamaya devam etti. Yıllıkların 18. cildi basılmakta iken 24 Mayıs 1928'de Paris'te öldü.
Eserleri
- Bolso Hayevarı (İstanbul Ermenicesi, 1905)
- Gağant (Yılbaşı, 1912)
- Dib u Dar (Baskı ve Harf)
- Huşartsan Abril 11 (11 Nisan Abidesi, 1919)
- Zulumi yev mer Vorperi (Zulüm ve Yetimlerimiz, 1920)
- Koğkota Hay Hıkevooraganutyan (Ermeni Din Adamlarının Golgothası, 1920)
Kaynakça
- ^ a b Ertani, Emre (4 Ocak 2013). "Ermeni matbaacılık tarihinin başyapıtı Türkçede Ermeni matbaacılık tarihinin başyapıtı Türkçede". Agos gazetesi. 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2018.
- ^ a b "Arşaguhi Teotig". Türkiyeli Kadın Yazarlar. 26 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2018.
- ^ a b c "Ermeni matbaacılığının en önemli kitabı Türkçede". Gazeteciler.com. 26 Aralık 2012. 27 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2018.
