İçeriğe atla

Teo Grünberg

Teo Grünberg
Doğumu1927 (96-97 yaşında)
Beyoğlu, İstanbul
Evlilik
Raşel Grünberg (e. 1955)
Alma materŞişli Terakki Lisesi
İstanbul Üniversitesi
ÖdüllerTürkiye Bilimler Akademisi Hizmet Ödülü (1998)
ÇağıÇağdaş felsefe
BölgesiBatı felsefesi
OkuluAnalitik
Kurumuİstanbul Üniversitesi
ODTÜ
TezAnlam Kavramı Üzerine Bir Deneme[1] (1964)
İlgi alanları[2]

Teo Grünberg (d. 1927; Beyoğlu, İstanbul), Türk filozof, mantıkçı ve akademisyendir.

Hayatı

Kökleri, Almanya'dan İstanbul'a göç eden Aşkenaz Yahudilerine dayanan[3] Grünberg, 1927 yılında Beyoğlu’nda doğdu. Şişli Terakki Lisesi'nden ve 1950'de İstanbul Üniversitesi Kimya Mühendisliği Bölümünden mezun oldu.[4] Sonrasında on yıl gibi bir süre boyunca tüccar olan babasının yanında çalıştı.[5]

1960 yılında Hüseyin Batuhan'ın teklifi ile İstanbul Üniversitesi'nde mantık dersleri vermeye başladı.[5] 1964'te bu üniversiteden, "Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme" başlıklı tezi ile doktora derecesini aldı.[6] 1966 yılında ODTÜ'ye geçiş yaptı.[6] 1970 yılında doçent, 1979 yılında profesör oldu.[7] Hüseyin Batuhan ile birlikte, liselerde modern mantık okutulması için çalışmalar yaptı, konuyla ilgili kitaplar yazdı ve lise öğretmenlerine dersler verdi.[8] 1982-83 yılları arasında ODTÜ Sosyoloji Bölümünün, 1983-94 yılları arasında ODTÜ Felsefe Bölümünün başkanlığını yaptı.[6] 1994 yılında bu kurumdan emekliye ayrıldı, fakat hala yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak ders vermeye devam etmektedir.[9] Bilkent ve Ankara Üniversitesi'nde de ders vermiştir.[5]

1998'de Türkiye Bilimler Akademisi Hizmet Ödülü'nü alan Grünberg;[6] Türkiye Felsefe Kurumu, Türkiye Felsefe Derneği ve Avrupa Analitik Felsefe Topluluğu asli üyesi,[] Bilim Akademisi onursal üyesidir.[10]

Grünberg, Raşel Grünberg ile evlidir ve çocuklarından biri, kendisi gibi filozof ve akademisyen olan David Grünberg'tir.[8] Dedesi, Musevi Lisesi'nin kurucularından olan[11] filozof, din adamı ve eğitimci David Markus'tur.[4]

20. yüzyılın en önemli bilim felsefecilerinden biri olan Thomas Kuhn, Grünberg'in Irzık ile birlikte yazdığı "Carnap and Kuhn: Arch Enemies or Close Allies?" başlıklı makalesini daha önce okumuş olsaydı "muhtemelen hiçbir zaman Bilimsel Devrimlerin Yapısı'nı yazmayacağını" belirtmiş,[12] her iki yazara da övgü mektubu göndermiştir.[4]

Seçili eserleri

Kitap

  • Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme
  • Anlama, Belirsizlik ve Çok-Anlamlılık
  • Bilim Felsefesi (İskender Taşdelen ve David Grünberg ile birlikte)
  • Epistemik Mantık Üzerine Bir Araştırma
  • Felsefe ve Felsefî Mantık Yazıları
  • Language, Logic, and Empirical Knowledge: Collected Papers 1965-2005
  • Mantık Terimleri Sözlüğü (Adnan Onart, David Grünberg ve Halil Turan ile birlikte)
  • Modern Logic
  • Modern Mantık ve Uygulamaları (Adnan Onart ve Hüseyin Batuhan ile birlikte)
  • Sembolik Mantık El Kitabı 1: Temel Mantık
  • Sembolik Mantık El Kitabı 2: Özel Mantık Sistemleri
  • Sembolik Mantık El Kitabı 3: Sembolik Mantığın Uygulamaları

Makale

  • "A Tableau System of Proof for Predicate-Functor Logic and Identity", 1983
  • "Predicate-Functor Logic with Operation Symbols", 1986
  • "Carnap and Kuhn: Arch Enemies or Close Allies?", 1995 (Gürol Irzık ile birlikte)
  • "Long Run Consistency of Beliefs as Criterion of Empirical Knowledge", 1995
  • "Two-Dimensional Semantics forPredicate-Functor Languages with Operation Symbols", 2022 (David Grünberg ve Oğuz Akçelik ile birlikte)
  • "On the Fundamental Role of ‘Means That’ in Semantic Theorizing", 2023 (David Grünberg ve Oğuz Akçelik ile birlikte)

Kaynakça

  1. ^ "Anlam kavramı üzerine bir deneme". İstanbul Üniversitesi Kütüphane ve Dökümantasyon Daire Başkanlığı. 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  2. ^ Aytekin Özel. "Necati Öner Mantıkta Hangi Çizginin Devamında Yer Alır?", 69. Felsefe Dünyası. s. 162. 7 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022. 
  3. ^ "Bir göç serüveni". Şalom. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2013. 
  4. ^ a b c "Teo Grünberg'le Söyleşi (Raşel ve David Grünberg'le Birlikte)" (PDF). METU. 6 Nisan 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022. 
  5. ^ a b c "Karamsarlık korkaklıktır". Hürriyet. 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  6. ^ a b c d "Department of Philosophy | Faculty of Arts and Science". fef.metu.edu.tr. 22 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  7. ^ "Teo Grünberg'in Kaleminden Dünya Mantık Günü Bildirisi". İstanbul Üniversitesi Mantık Uygulama ve Araştırma Merkezi. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  8. ^ a b Rahel Grünberg. "Sevgili ve Çok Değerli Eşim Teo Grünberg'e". Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  9. ^ "Teo Grünberg | DEPARTMENT OF PHILOSOPHY". phil.metu.edu.tr. 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  10. ^ "Onursal Üyeler". Bilim Akademisi. 16 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2022. 
  11. ^ "Vizyon / Misyon / Tarihçe". Ulus Özel Musevi Okulları. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 
  12. ^ Thomas S. Kuhn (2000). James Conant, John Haugeland (Ed.). The Road Since Structure (İngilizce). The University of Chicago Press. s. 306. 9 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi, "Teo Grünberg"

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Epistemoloji</span> bilginin doğası, kapsamı ve kaynağı ile ilgilenen felsefe dalı

Epistemoloji ya da bilgi felsefesi, bilgiyle ilgilenen bir felsefe dalıdır. Epistemologlar, bilginin doğası, kaynağı ve kapsamı, epistemolojik gerekçelendirme, inancın rasyonelliğini ve diğer çeşitli konuları incelemektedir. Epistemoloji, felsefenin etik, mantık ve metafizikle birlikte dört ana dalından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Mantık</span> bilginin yapısını inceleyen, doğru ile yanlış arasındaki akıl yürütmenin ayrımını yapan disiplin

Mantık ya da eseme, bilginin yapısını inceleyen, doğru ile yanlış arasındaki akıl yürütmenin ayrımını yapan disiplindir, doğru düşüncenin aletidir. Önceleri bir felsefe dalıyken daha sonra kendi başına bir ihtisas alanı olmuştur. Matematik ve bilgisayar biliminin de parçası haline gelmiştir. Bir disiplin olarak Aristoteles tarafından kurulmuştur. Aristoteles'den etkilenen Farabi tarafından iki kısımda kategorize edilmiştir. İbn-i Sina geçicilik ve içerme arasındaki ilişkiyi geliştirmiştir. Çağdaş zamanlarda Frege, Russell ve Wittgenstein önemli katkılar yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Arda Denkel</span> Türk filozof

Arda Denkel, Türk filozoftur.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet İnam</span> Türk Yazar ve Akademisyen

Ahmet İnam, Türk felsefeci, eğitimci, yazar, akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Willard Van Orman Quine</span> Amerikalı filozof (1908 – 2000)

Willard Van Orman Quine, analitik felsefe geleneğinden Amerikalı filozof ve mantıkçı. "Yirminci yüzyılın en etkili filozoflarından biri" sayılır. 1930'dan 70 yıl sonraki ölümüne kadar Quine sürekli olarak Harvard Üniversitesi ile öyle ya da böyle yakından ilgiliydi, önce bir öğrenci; sonra da bir profesör olarak. 1956-78 yıllarında Harvard Edgar Pierce Felsefe Kürsüsünde ders verdi.

<span class="mw-page-title-main">Hans Reichenbach</span> Alman–Amerikan filozof

Hans Reichenbach, Alman düşünür.

Rudolf Carnap 1935'ten önce Avrupa'da, sonrasında Amerika'da etkin olan Alman filozof. Viyana Çevresinin önemli bir üyesi ve mantıksal olguculuğun bir destekçisiydi. "Yirminci yüzyıl filozofları arasında bir dev" sayılmaktadır.

Alonzo Church, matematiksel mantığa ve teorik bilgisayar biliminin temellerine büyük katkılarda bulunan Amerikalı bir matematikçi ve mantıkçıydı. En çok, Entscheidungsproblem, Frege-Church ontolojisi ve Church-Rosser teoreminin çözülemezliğini kanıtlayan lambda kalkülüs, Church-Turing tezi ile tanınır. Ayrıca dil felsefesi üzerinde çalıştı.

<span class="mw-page-title-main">Bilim felsefesi</span>

Bilim felsefesi, epistemoloji, ontoloji, etik ve estetik gibi felsefenin temel alt bölümlerinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Analitik felsefe</span> felsefenin ana işlevinin analiz olması gerektiğini öne süren felsefe geleneği

Analitik felsefe, felsefenin ana işlevinin analiz olması gerektiğini öne süren felsefe geleneğidir. Ezici çoğunlukla Anglosfer ve İskandinav dünyasında yaygındır. Kıta felsefesi ile birlikte, çağdaş felsefede ön planda olan iki gelenekten biridir. Nadir bir kullanım olsa da, çözümleyici felsefe ismiyle de bilinir.

Paul Hoyningen-Huene, dünyaca ünlü fotoğrafçı George Hoyningen-Huene'nin büyük yeğeni olan Alman bir filozoftur.

Doğan Özlem, Türk felsefecidir. Ölümünden önce Yeditepe Üniversitesi'nde öğretim üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">Alfred Tarski</span>

Alfred Tarski, doğduğunda adı Alfred Teitelbaum, olan bir Polonyalı-Amerikalı, mantıkçı ve matematikçi. Model teorisi, metamatematik ve cebirsel mantık konusundaki çalışmaları ile tanınan üretken bir yazar, aynı zamanda soyut cebir, topoloji, geometri, ölçü teorisi, matematiksel mantık, küme teorisi ve analitik felsefeye de katkıda bulundu.

Gürol Irzık, Türk filozof ve akademisyendir.

Hüseyin Batuhan, Türk felsefeci ve akademisyendir. Modern mantık alanında çalışmalarıyla tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Felsefe</span> soyut, genel ve temel birtakım probleme ilişkin yapılan sistematik çalışma

Felsefe veya düşünbilim; varlık, bilgi, değerler, gerçek, doğruluk, zihin ve dil gibi konularla ilgili soyut, genel ve temel problemlere ilişkin yapılan sistematik çalışmalardır. Felsefe ile uğraşan kişilere filozof denir.

İstanbul Üniversitesi Felsefe Bölümü, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi bünyesinde, felsefe eğitimi veren bölümdür. Osmanlı Devleti'nde Batılı anlamda felsefe disiplininin kurulduğu, Türkiye'de ise bu isimle kurulan ilk bölümdür.

<span class="mw-page-title-main">Bilim tarihi ve felsefesi</span> Bir akademik disiplin

Bilim tarihi ve felsefesi, Bilim felsefesi ve Bilim tarihi'ni kapsayan bir akademik disiplin'dir. Alandaki birçok bilim insanı öncelikle tarihçi veya filozof olarak eğitilmiş olsa da, birçok önde gelen üniversitede HPS'nin akademik derece veren bölümleri mevcuttur. Bilim felsefesi ve bilim tarihi'nin kendine ait disiplinleri olsa da Bilim tarihi ve felsefesi başlı başına ayrı bir disiplindir.

<span class="mw-page-title-main">Jaakko Hintikka</span>

Kaarlo Jaakko Juhani Hintikka, Fin filozof ve mantıkçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ian Hacking</span>

Ian MacDougall Hacking, bilim felsefesinde uzmanlaşmış Kanadalı bir filozoftur. Kariyeri boyunca Killam Beşeri Bilimler Ödülü ve Balzan Ödülü de dahil olmak üzere çok sayıda ödül kazandı ve Kanada Nişanı, Kanada Kraliyet Cemiyeti ve İngiliz Akademisi gibi birçok prestijli grubun üyesi oldu.