İçeriğe atla

Tenzin Gyatso

Tenzin Gyatso, 2012

Tenzin Gyatso (Tibet dilinde: བསྟན་འཛིན་རྒྱ་མཚོ་; Bstan-'dzin Rgya-mtsho; d. 6 Temmuz 1935), 1950'den beri görevde bulunan 14. Dalay Lama'dır.

Tibet'in Amdo ilinde çiftçilikle geçinen bir ailenin 16 çocuğundan 5.si olarak dünyaya gelmiştir. 2 yaşındayken tulku, 13. Dalay Lama'nın yeniden dünyaya gelmişi olarak kabul edilmiştir. 17 Kasım 1950'de, 15 yaşında, Tibet'in devlet başkanı ve en önemli politik yöneticisi olarak atanmıştır. O zamanlar Tibet, Çin'in kuşatması altındaydı.[1]

1949'da yeni kurulan Çin hükûmeti (Mao Zedong'un önderliğindeki Çin Halk Cumhuriyeti) Tibet'i işgal etmeye başlayınca genç yaşına rağmen ulusal kabine başkanlığı görevini de üstlenmek durumunda kalan Kutsal Dalai Lama dokuz yıl boyunca Çinli işgalcilere karşı barışçıl, şiddet karşıtı bir politika izlemiş, fakat Çin hükûmeti giderek artan bir şiddetle kendilerine direnen savunmasız onbinlerce Tibet'liyi katletmiştir. Çinlilerin kutsal şehir Lhasa'yı kuşatmaya almaya başlamasıyla, Hindistan başbakanı Nehru'nun daveti üzerine Kutsal Dalai Lama barışçıl mücadeleyi sürdürmek üzere Himalayaları aşarak 31 Mart 1959'da Hindistan'a geçmiştir. Orada "Sürgündeki Tibet Hükümeti" adıyla Tibet'i idare eden yönetim birimini kurdu ve kendisine eşlik eden binlerce Tibetli mülteci ile birlikte Tibet kültürünü ve eğitimini korumaya çalıştı.[2]

Kutsal Dalai Lama ile birlikte yaklaşık 80.000 Tibetli Hindistan'a geçiş yapmış ve buradan Hindistan'ın değişik yerlerine, Nepal, Bhutan ve dünyanın değişik yerlerine mülteci olarak yerleşmiştir (Çin yönetiminden kaçabilenler bugün hala geçiş yapmaktadır).

Kutsal Dalai Lama, barışçıl politikaları ve Tibet'in özgürlüğü için şiddet karşıtı mücadelesi nedeniyle 10 Aralık 1989'da Nobel Barış Ödülü almıştır.[3] Kutsal Dalai Lama'nın Sonsuz Şefkat Bodhisatvası'nın bedenli bir ifadesi olduğuna inanılır.

WikiLeaks

Ana madde: Amerika Birleşik Devletleri diplomatik belge sızıntısı

WikiLeaks internet sitesi tarafından ortaya çıkartılan ve Amerika Birleşik Devletleri diplomatik belge sızıntısı olarak adlandırılan belgelere göre ABD'nin Hindistan Elçisine açıklamalarda bulunan Tibet ruhanî lideri Dalay Lama, küresel ısınmanın daha acil ve önemli bir sorun olduğunu belirterek Tibet'teki siyasi çözüm için beş ila on yıl beklenebileceğini dile getirmiştir.[4]

Öğretim faaliyetleri, halka açık konuşmalar

Gyatso 1997'de Washington, D.C. ziyareti sırasında
Kutsal Hazretleri Sissu, Lahaul'da öğretiler veriyor

2015'te 80 yaşında olmasına rağmen, yoğun bir uluslararası konferans ve öğretim programı sürdürür.[5] Kendisinin kamu konuşmaları ve öğretimleri genellikle davetkar bir kuruluşun web sitesi veya Dalai Lama'nın kendi web sitesi aracılığıyla birden çok dilde web yayını canlı yayınlanır. Geçmiş öğretim videolarının yanı sıra kamuya açık konuşmaları, konferansları, görüşmeleri, diyalogları ve panel tartışmaları da orada izlenebilir.[6]

Dalai Lama'nın en iyi bilinen öğretim konusu, 2014 itibarıyla,[7] en sık Hindistan'ın üst Himalaya bölgelerinde ve aynı zamanda Batı dünyası'nda olmak üzere toplam 33 kez verdiği Kalachakra tantra'dır.[8] Kalachakra (Zaman Çarkı) Budizmin en karmaşık öğretilerinden biridir, bazen konuşması iki hafta sürer ve genellikle bir seferde 200,000'e kadar öğrenci ve müritten oluşan çok geniş bir kitleye sunar.[8][9]

Wikimedia Commons'ta Tenzin Gyatso ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Kaynakça

  1. ^ "Dalay Lama'nın biyografisi". 25 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2007. 
  2. ^ Tenzin Gyatso, the Fourteenth Dalai Lama (1990). Freedom in Exile: The Autobiography of the Dalai Lama. HarperCollins. ISBN 0-06-039116-2. 20 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2007. 
  3. ^ Craig, Mary (1997). Kundun: A Biography of the Family of the Dalai Lama. Counterpoint. ISBN 1-887178-91-0. 
  4. ^ 16 Aralık 2010 tarihli 12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Guardian haberi (İngilizce) 17 Aralık 2010 tarihinde erişilmiştir
  5. ^ "Schedule". Office of the Dalai Lama. 13 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2015. 
  6. ^ "Browse webcasts – Teachings". Office of the Dalai Lama. 9 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2015. 
  7. ^ Kshipra Simon (21 Temmuz 2014). "His Holiness Dalai Lama leading the 33rd Kalachakra World Peace Prayer in Ladakh". New Delhi, India: Demotix. 3 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından (Photojournalism) arşivlendi. 
  8. ^ a b "Kalachakra Initiations by His Holiness the Dalai Lama". Office of Dalai Lama. 14 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2015. List of 
  9. ^ Antonia Blumberg (7 Temmuz 2014). "Dalai Lama Delivers Kalachakra Buddhist Teaching To Thousands of Devotees". HuffPost. 9 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Roughly 150,000 devotees reportedly converged for the event 

İlgili Araştırma Makaleleri

<i>Tibette Yedi Yıl</i>

Tibet'te Yedi Yıl gerçek bir hikâyeden yola çıkılarak hazırlanmış, 1997 yılı yapımı ABD filmidir. Film, bir dağcının Tibet’te yedi yıl süren macerası boyunca yaşadıklarını ve geçirdiği değişimi konu ediniyor.

<span class="mw-page-title-main">Tibet Budizmi</span> Budizmin Vajrayana kolundan Budist inanış

Tibet Budizmi. Tibet, Moğolistan ve Bhutan başlıca olmak üzere Nepal, Hindistan, Çin, Rusya ve bazı Orta Asya Türklerinde takip edilen Budizm koludur. Kimi yerlerde Lamacılık olarak da adlandırılmaktadır. Tibetçe Lama den doğan bu kelime, aynı zamanda bir unvan olarak da kullanılmaktadır. Budizmin Vajrayana koluna aittir.

Dalay Lama veya Dalai Lama, Tibet'in ruhani dini lideri. 14. ve şu anki Dalay Lama Tenzin Gyatso'dur ve Hindistan'da mülteci olarak yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tibet</span> Asyada bir yayla bölgesi

Tibet Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.

<span class="mw-page-title-main">Tibet Özerk Bölgesi</span> Çinde özerk bir bölge

Tibet Özerk Bölgesi ya da Çince ismiyle Xizang Özerk Bölgesi, kısaca Tibet veya Xizang, Güneybatı Çin'de, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC)'ne bağlı eyalet düzeyinde bir özerk bölgedir. Toprakları, geleneksel Tibet bölgesine ait Ü-Tsang ile Kham bölgeleriyle örtüşür.

<span class="mw-page-title-main">Lhasa</span>

Lhasa, Çin'in Tibet Özerk Bölgesi'nin başkenti ve en büyük şehridir. Lhasa kutsal bir şehir olup eskiden Tibetli Budistlerin ruhsal başkanı ve Tibet hükümdarı olan Dalay Lama bu şehirde otururdu. Lhasa "yasak kent" diye tanınır çünkü burası tarihte çok uzun bir süre yabancılara kapalı tutulmuş, 1904 yılına kadar Tibetlilerden başka kimse bu kente girememiştir.

Vajrayana Budizmi, farklı kaynaklarda Tantrik Budizm, Tantrayāna, Mantrayana, Mantranaya, Gizli Mantra, Ezoterik Budizm ve Elmas Taşıt adlarıyla da tanınır. Vajrayana Mahayana Budizminin bir uzantısıdır; felsefesinden çok benimsediği uygulamalarla ayrılır. Mahayana'da uygulamalar kabaca iki yola ayrılır: iyi niteliklerin mükemmelleştirilmesi metodu olan Sutrayana ve nihai Budalık hedefini yol olarak benimseyen Vajrayāna metodu. Vajrayana tam aydınlanmaya ulaşılmadan önce Buda-doğasının mistik tecrübe ile deneyimlenmesini gerektirir. Bu tecrübelerin aktarılması için, bir ezoterik bilgi kümesinin Budist tantrik yogiler tarafından toplanmış ve nesilden nesile aktarılmış olması gerekir. Uygulayıcı öncelikle yetkin bir ruhani öğretmen ya da guru tarafından kabul edilmelidir.

<i>Songs for Tibet</i>

Songs for Tibet: The Art of Peace, tüm dünyadan müzisyenlerin katılımıyla derlenmiş bir müzik albümüdür. Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, Güney Afrika ve Kanadalı sanatçıların bir araya geldiği albümde Sting, Garbage, Rush, Suzanne Vega, Jonatha Brooke ve Alanis Morissette gibi isimler yer aldı. Albüm Tibet'e, barışa, temel insan haklarına, konuşma ve inanç özgürlüğü ile Dalai Lama Tenzin Gyatso'ya bir destek ifadesidir. Songs for Tibet, Washington temelli Art of Peace Foundation'ın bir projesidir. Vakfın baş yöneticisi Michael Wohl, albümün de yönetici yapımcısı oldu. Yapımcı Rupert Hine, albüm ünmüzik direktörlüğünü üstlendi.

<span class="mw-page-title-main">Gelug</span> Tibet Budizminin bir mezhebi

The Gelug veya Gelug-pa. Sarı Başlıklılar mezhebi diye de bilinen Tibetli budist din adamı ve filozof Tsongkhapa (1357–1419) tarafından kurulan Budizm okulu. Tsongkhapa'nın Ganden'de kurduğu ilk manastırı Ganden Tripa günümüzde halen bu okulun merkezidir. Okulun mensupları arasında en önemli kişi Dalai Lama dır.

Kadampa geleneği, Tibet Mahayana Budist okuludur. Hindistan'ın önemli Budist üstadı Atişa'nın (982-1054) önde gelen müridlerinden, din adamı olmayan Tibetli üstad Dromtönpa'nın kurduğu ve üç müridine aktardığı öğretiye dayalı okulun en önemli öğretileri, Atişa tarafından ortaya konulan Bodhicitta ve Lamrim'dir.

<span class="mw-page-title-main">Küresel Barış Endeksi</span>

Küresel Barış Endeksi, ülkelerin ve bölgelerin göreli barışçıl konumunu ölçen bir girişimdir. Sidney, Avustralya merkezli Ekonomi ve Barış Enstitüsü'nün bir çalışması olan Küresel Barış Endeksi, Ekonomist İstihbarat Birimi tarafından derlenen verilerle barış enstitüleri ve düşünce kuruluşlarında görev alan uzmanlardan oluşan uluslararası bir panel ile istişare içinde geliştirilmektedir. Liste ilk olarak Mayıs 2007 yılında yayınlandı ve o zamandan bu yana yıllık olarak güncellemeler yapılmaktadır. Dünyanın dört bir yanındaki ülkeleri sükunetlerine göre derecelendiren ilk çalışma olduğu iddia edilmektedir. Bu çalışma Entegre Araştırma'nın kurucusu Avustralyalı teknoloji girişimcisi Steve Killelea'nın buluşudur ve Kofi Annan, 14. Dalay Lama Tenzin Gyatso, Başpiskopos Desmond Tutu, eski Finlandiya Cumhurbaşkanı Martti Ahtisaari, Nobel ödüllü Muhammed Yunus, ekonomist Jeffrey Sachs, eski İrlanda başkanı Mary Robinson ve eski ABD Başkanı Jimmy Carter tarafından desteklenmektedir.

Tenzin Gyatso 14. Dalai Lama 1949'da yeni kurulan Çin Halk Cumhuriyeti hükûmeti Tibet'i işgal etmeye başlayınca genç yaşına rağmen ulusal kabine başkanlığı görevini de üstlenmek durumunda kalan Kutsal Dalai Lama dokuz yıl boyunca Çinli işgalcilere karşı barışçıl, şiddet karşıtı bir politika izlemiş, fakat Çin hükûmeti giderek artan bir şiddetle kendilerine direnen savunmasız onbinlerce Tibet'liyi katletmiştir. Çinlilerin kutsal şehir Lhasa'yı kuşatmaya almaya başlamasıyla, Hindistan başbakanı Nehru'nun daveti üzerine Kutsal Dalai Lama barışçıl mücadeleyi sürdürmek üzere Himalayaları aşarak 31 Mart 1959'da Hindistan'a geçiş yapmıştır.. Orada "Sürgündeki Tibet Hükümeti" adıyla Tibet'i idare eden yönetim birimini kurdu ve kendisine eşlik eden binlerce Tibetli mülteci ile birlikte Tibet kültürünü ve eğitimini korumaya çalıştı.2011 yılında Tibet'in ruhani lideri Dalay Lama, Tibet hareketinin liderliğini yeni kuşaklara devretmek istediğini açıklaması ile birlikte, dünyanın çeşitli yerlerinde bulunan binlerce Tibetlinin oylarının çoğunluğu alan Lobsang Sangay sürgündeki Tibet hükûmetinin yeni başbakanı seçildi, Lobsang Sangay Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Harvard Üniversitesinde öğretim görevlisidir ve aslında Tibet'te hiç bulunmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Palden Gyatso</span> Tibetli Budist keşiş, yazar ve hak savunucusu

Palden Gyatso, Tibetli Budist keşiş, aktivist ve yazardır. Kendisi 1933'te Panam, Tibet'te doğdu.

<span class="mw-page-title-main">Yeshi Donden</span> Tibetli hekim

Yeshi Dhonden, Hint-Tibetli hekim, keşiş ve insani yardım gönüllüsü.

<span class="mw-page-title-main">Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tibet'i ilhakı</span>

Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tibet'i ilhakı, Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) devletinin Tibet bölgesi üzerindeki kontrolü kazandığı süreçtir. Bu süreç, Çin Hükûmeti tarafından "Tibet'in barışçıl kurtuluşu", Sürgündeki Tibet Hükümeti tarafından ise "Tibet'in Çin tarafından istilası" olarak anılır. Tibet Hükûmeti'nin uluslararası tanınma kazanma girişimleri, kendi ordusunu modernleştirme çabaları, ÇHC Hükûmeti ile müzakerelerde bulunması ve Ekim 1950'de Batı Kham'a bağlı Qamdo bölgesinde bir askeri çatışmaya katılmasından sonra Tibet Hükûmeti, Ekim 1951'de Çin baskısı altında On Yedi Noktalı Anlaşma'yı en sonunda kabul etti. Tibet'in Çin'e dahil edilme süreci, bazı Batılı gözlemciler tarafından bir ilhak olarak görülür. Çin otoritesine yeni girmiş Tibet'te Tibet Hükûmeti ve Tibet'in toplumsal yapıları başlangıçta muhafaza edildi, ancak 1959 Tibet isyanının sonucu olarak 14. Dalay Lama Tenzin Gyatso sürgüne kaçtı ve Tibet'in hükûmeti ve toplumsal yapıları çözüldü.

Tendol Gyalzur, Tibetli-İsviçreli, Tibet'te ilk özel yetimhaneyi kurmasıyla tanınan hümanist.

<span class="mw-page-title-main">Tenzin Delek Rinpoche</span>

Lithang Tulku Tenzin Delek Rinpoche veya Tenzing Deleg Garze, Sichuan'dan bir Tibet Budist lideriydi. Ayrıca Doğu Tibet'teki Tibet göçebeleri için sosyal, tıbbi, eğitimsel ve dini kurumlar geliştirmek için çalıştığı, ayrım gözetmeyen ağaç kesme ve madencilik projeleri karşısında çevrenin korunmasının savunucusu ve Tibetliler ile Çinliler arasında arabuluculuk yaptığı bilinmekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Çin-Estonya ilişkileri</span>

Çin-Estonya ilişkileri, Çin ile Estonya arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri kapsar. Günümüzde bu ilişkilerin taraflarını Çin Halk Cumhuriyeti (ÇHC) ve Estonya Cumhuriyeti devletleri oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Thubten Gyatso</span>

Ngawang Lobsang Thupten Gyatso Jigdral Chokley Namgyal, kısaltılmış olarak Thubten Gyatso Tibet'in dini önderi 13. Dalay Lama'dır. Qing Hanedanlığının çöküşü sırasında çalkantılı bir dönemde Dalay Lama oldu. Onüçüncü büyük olarak anıldı ve Tibet'in ulusal bağımsızlığını ilan etmesi, reform ve modernleşme girişimleriyle tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Karmamudra</span>

Karmamudrā, fiziksel veya görselleştirilmiş bir eşle cinsel birlikteliği içsel ısı (tummo) uygulaması ile birlikte kullanan ve bu yolla ikili olmayan bir mutluluk durumuna ve boşluğa dair içgörüye ulaşmaya çabalayan bir Vajrayana Budist tekniğidir. Tibet Budizminde, tummo yoga tekniğinde yeterlilik genellikle karmamudrā uygulaması için bir ön koşul olarak görülür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.