İçeriğe atla

Tenrekgiller

Tenrekgiller
Küçük kirpi tenreği (Echinops telfairi)
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia (Hayvanlar)
Şube: Chordata (Kordalılar)
Sınıf: Mammalia (Memeliler)
Üst takım: Afrotheria
Takım: Afrosoricida
(Tenreksiler)
Familya: Tenrecidae (Tenrekgiller)
Gray, 1821
Alt familyalar
  • Kirpi tenrekleri (Tenrecinae)
  • Pirinç tenrekleri (Oryzorictinae)
  • Yer tenrekleri (Geogalinae)
  • Samur sivrifareleri (Potamogalinae)

Tenrekgiller (Tenrecidae) Madagaskar'da ve Afrika'nın orta kısmında yaşayan bir memeli familyası. Familyanın üyeleri dış görünüşleri ile birbirinden farklıdır. Örneğin kirpi, sivrifare veya su samuruna benzeyenleri vardır. Uzun zaman Böcekçillere ait oldukları kabul edilmiş ama molekülergenetik araştırmalardan sonra bugün ayrı bir familyaya koyulmuşlardır. Altın köstebek (Chrysochloridae) familyası ile birlikte Tenreksiler (Afrosoricida) takımını oluştururlar.

Özellikleri

Birbirinden çok farklı yaşam alanlarını feth etmiş olan Tenrekler vücut ölçüleri açısından da gayet farklıdır. Uzunlukları 4 cm - 40 cm arası ve ağırlıkları 5 gram ile 2,4 kg arası değişir. Kuyruk bazı türlerde çok kısa diğerlerinde ise vücut uzunlukları kadardır. Renkleri gri, kahverengi veya siyahımsı olur. Kirpi tenrekleri (Tenrecinae) cinsine ait iki türün üst ve yan tarafında bulunan dikenleri ile Kirpilere benzerliği bulunur. Aynı Kirpilerde olduğu gibi tehdit anında dikenli top şekline girip korunurlar.

Ayaklarında daima beş parmakları vardır. Kafatasları uzun ve yassı olur. Kulaklar büyük, gözler ise küçük olur.

Yayılım ve yaşam alanı

Büyük tenrek (Tenrec ecaudatus)

Türlerin çoğu Madagaskar ve daha küçük olan komşu adalarda endemiktir, sadece Potamogalinae alt ailesine ait olanlar batı ve orta Afrika'da (Gine ve Kongo'dan Angola ve Zambiyaya kadar) bulunur. Yaşam alanlarında çok sayıda birey bulunurken öncelikle ormanlarda görülürler. Bazen çalılık alanlar ve hatta yarı çöllerde de bulunurlar

Yaşam şekli ve beslenme

Tenrekler genelde yerde yaşar, ama ara sıra ağaçlara tırmanan birkaç türlerde vardır. Samur sivrifaresi ve Su tenrekleri gibi bazı türler suda yaşar. Bazı Pirinç tenrekleri kısmen yeraltında yaşarlar. Tenrekler daima gece aktif olur ve yalnız yaşarlar. Gündüzleri kendi kazdıkları bir deliğin içinde uyurlar.

Tenrekler genelde böcek ile beslenir, Solucan ve bazı diğer omurgasız hayvanlarıda yerler. Suda yaşayan türler yengeç gibi sucul eklembacaklılar ile de beslenir. Bazıları küçük omurgalıları da avlar veya leş yer. Seyrek olarak meyve gibi bitkisel gıda da alırlar.

Sınıflandırma

Dış sınıflandırma

Tenrekgiller birçok benzerliklerinden dolayı uzun zaman Böcekçillere mensub sayılmış ve ancak molekülergenetik araştırmalardan sonra bunlarla akrabalıkları olmadığı ortaya çıkarılıp Afrotheria üst takımına koyulmuştur. Afrotheria, Afrika kıtasının diğer kıtalardan kopuk olduğu bir dönemde diğer memelilerden uzun süre ayrı kalmış ve gelişmiş olan bir memeli grubudur. Tenreklerin en yakın akrabası, yine uzun süre Böcekçil sanılan diğer bir tür olan Altın köstebek'tir. Tenrekgiller, Altın köstebek familyası ile birlikte Tenreksiler (Afrosoricida) takımını oluşturur.

İç sınıflandırma

Tenrekgiller 4 alt familyaya bölünür:

  • Kirpi tenrekleri (Tenrecinae) Familyanın en büyük temsilcileridir. Dikenleri ile Kirpilere benzerler.
    • Büyük tenrek (Tenrec ecaudatus)
    • Çizgili tenrekler (Hemicentetes), 2 tür
    • Büyük kirpi tenreği (Setifer setosus)
    • Küçük kirpi tenreği (Echinops telfairi)
  • Pirinç tenrekleri (Oryzorictinae) Görünüşleri ile Sivrifareler'e benzerler.
    • Oryzorictes, 2 tür
    • Küçük tenrekler (Microgale), yaklaşık 20 tür
    • Su tenrekleri (Limnogale mergulus)
  • Yer tenreği (Geogale aurita)
  • Samur sivrifareleri (Potamogalinae) Su samuruna benzerler..
    • Büyük samur sivrifaresi (Potamogale velox)
    • Küçük samur sivrifareleri (Micropotamogale), 2 tür

Kitaplar

  • Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 1999, ISBN 0-8018-5789-9.
  • Don E. Wilson, DeeAnn M. Reeder (Hrsg.): Mammal Species of the World. 3. Ausgabe. The Johns Hopkins University Press, Baltimore 2005, ISBN 0-8018-8221-4.
  • Christophe Douady et al.: Molecular Evidence for the Monophyly of Tenrecidae (Mammalia) and the Timing of the Colonization of Madagascar by Malagasy Tenrecs. In: Molecular Phylogenetics and Evolution Vol. 22 (2002) S. 357–363 PDF

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Tenreks ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Memeliler</span> kara omurgalıları sınıfı

Memeliler, hayvanlar aleminin insanların da dâhil olduğu, dişilerinde bulunan meme bezleri ve hem dişi hem erkek bireylerinde bulunan ter bezleri, kıl, işitmede kullanılan üç orta kulak kemiği ve beyinde yer alan neokorteks bölgesi ile ayrılan bir omurgalı sınıfıdır.

<span class="mw-page-title-main">Böcekçiller</span> memeli takımı

Böcekçiller, böcekler ve diğer küçük hayvanlarla beslenen memeli takımı. Bazıları toprak altında eşerek, bazıları sularda yüzerek, bazıları da ağaçlara tırmanarak yaşar. Başlarının ön kısımları sivridir. Tabanlarına basarak yürürler. Çoğu gececidir. Koklama ve işitme duyuları oldukça iyi gelişmiştir. Gözler ise küçülmüş ve önemli ölçüde körelmiştir. Burun, ağız ve göz çevresinde, hareketli dokunma kılları bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Uzun kulaklı çöl kirpisi</span>

Uzun kulaklı çöl kirpisi, Uzun kulaklı kirpi olarak da bilinir, kirpigiller (Erinaceidae) familyasından böcekçil bir memeli türü.

<span class="mw-page-title-main">Sivri faregiller</span> böcekçiller takımına ait bir memeli familyası

Sivri faregiller veya Sivri fareler (Soricidae), tür bakımından zengin bir memeli familyasıdır. fareler ile benzerliklerine rağmen, Böcekçiller (Eulipotyphla) takımında sınıflandırılırlar. Dünya çapında, yaklaşık 10'u Orta Avrupa'da da yaşayan 350'den fazla tür tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kemiriciler</span> memeli takımı

Kemiriciler, yaşadıkları çevreye uyum bakımından çok başarılı olan bir memeli takımıdır.

<span class="mw-page-title-main">Tetraodontiformes</span>

Tetraodontiformes, kemikli balıklar sınıfına ait olan ve aralarında ilginç yeteneklere sahip 500 balık türünü içeren bir takımdır.

<span class="mw-page-title-main">Köstebekgiller</span>

Köstebekgiller (Talpidae), memeliler aleminde böcekçiller takımına ait, yeraltında, kazdıkları tünellerde yaşayan memeli grubunu kapsayan bir familyadır. Bazı türleri tamamen suda yaşarken bazıları yarı su yarı kara ortamında yaşar. Tamamen kürkle kaplı silindirik vücut yapıları ve küçük gözleri vardır. Ayrıca genellikle kullakları görünmeyecek şekildedir. Yer altında yaşayan omurgasız canlılarla beslenirler. Kuzey Amerika, Avrupa ve Asya'da yaşarlar.

<span class="mw-page-title-main">Sansargiller</span>

Sansargiller (Mustelidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir Caniiformes (köpeğimsi) familyasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Oklu kirpigiller</span>

Hystricidae, Hystricognathi infratakımına bağlı bir hayvan familyasıdır. Bu familyayı Amerika'da bulunan ağaç oklu kirpilerinden daha rahat ayırt edebilmek için Eski Dünya oklukirpileri de denilir. Dikenlerinden dolayı "kirpi" olarak adlandırılsalar da, asıl kirpigiller ile akrabalıkları yoktur. Familyanın Türkiye'de bulunan tek temsilcisi Hystrix indicadır.

<span class="mw-page-title-main">Misk kedisigiller</span>

Misk kedisigiller (Viverridae), etçiller (Carnivora) takımına ait, Afrika ve Avrasya'da yaygın olan, 30 orta büyüklükte türden oluşan bir familya.

<span class="mw-page-title-main">Kuyruksürengiller</span> kedimsi memeli familyası

Kuyruksürengiller (Herpestidae), etçiller takımından bir kedimsi familyası.

<span class="mw-page-title-main">Tachyglossidae</span>

Tachyglossidae, dikenli karıncayiyengiller veya ekidneler, yumurtlayan bir memeli familyası. Ornitorenk ile birlikte tek delikliler (Monotremata) takımını oluştururlar. Familya 2 cinse bölünen 4 türden oluşmaktadır: Kısa gagalı karıncayiyen (Tachyglossus) ve 3 türe bölünen Uzun gagalı karıncayiyen (Zaglossus) cinsi. Yayılımları sadece Avustralya ile Yeni Gine ile kısıtlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Memeli sınıflandırması</span>

Mammalia (Memeliler), Chordata (Omurgalılar) şubesi içinde yer alan bir hayvan sınıfıdır. Carl Linnaeus'un ilk olarak bu sınıfı tanımlamasından beri memeli sınıflandırması çeşitli gözden geçirmeden geçmiştir. Evrensel olarak kabul edilen bir sınıflandırma sistemi yoktur; McKenna & Bell (1997) ile Wilson & Reader (2005) son zamanlarda yararlı özetle sunmuşlardır. Linnaeus ve diğerlerinin öne sürdüğü fikirlerin çoğu artık günümüz taksonomistleri tarafından tamamen terkedilmiştir; bunların arasında yarasaların kuşlarla akraba oldukları ya da insanların diğer yaşayan varlıklardan farklı bir grup oluşturduğu fikirleri de bulunmaktadır. Memeli takımları arasındaki ilişkileri tanımlayan birbirinden farklı fikirler çatışmaya devam etmekte ve bu konuda yeni çalışmalar sürmektedir. Son zamanların en önemli gelişmesi kladistik düşüncenin tüm taksonomik tanımlamaların monofiletik grupları tanımlamasını sağlamak olmuştur. Moleküler filojeninin sonuçları neticesinde bu alan son zamanlarda ilgi çekmiş ve değişikliğe uğramaya başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Afrotheria</span> memeli kladı

Afrotheria eteneliler alt sınıfının bir üst takımı. Bu molekülergenetik araştırmalar sonucu ortaya konulan taxon birbirlerinden çok farklı görünüşlü 80 civarında türü içermektedir. Takımın tüm türleri Afrika'dan türemiştir ve Asya fili, bir Kır sıçanımsı türü ve Deniz inekleri haricinde bütün türler hala Afrika'da yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tenreksiler</span>

Tenreksiler molekülergenetik araştırmalar sonucu ortaya konulan bir memeli takımı. Takım Tenrekgiller (Tenrecidae) ile Altın köstebek (Chrysochloridae) familyalarını kapsar. Bu Afrika ve Madagaskar'da yaygın olan familyalar toplam 45 türden oluşmaktadır.

<i>Plesiorycteropus</i>

Plesiorycteropus 1000 yıl önceye kadar Madagaskar adasında yaşamış bir memeli cinsi. Başka familyalar ile yakın akrabalığı olmadığı için Plesiorycteropodidae adında ayrı bir familya içerisinde, Bibymalagasia adında ayrı bir takıma koyulur. Bu cinse ait olduğu bilinen tek iki tür P. madagascariensis ve P. germainepetterae türleridir.

<span class="mw-page-title-main">Daman (hayvan)</span> Hyracoidea takımından küçük, tıknaz ve otçul memeliler.

Daman, kırsıçanı veya hiraks olarak da bilinir, yaklaşık tavşan büyüklüğünde otçul hayvanlardan oluşan memeli familyası Procaviidae üyelerine verilen genel ad. Procaviidae, birbirinden çok farklı vücut yapısına sahip hayvanlardan oluşan Afrotheria üst takımına ait Hyracoidea takımının tek familyasıdır. Bazı sınıflandırmalarda yaşayan en yakın akrabaları filler (Proboscidea) ve deniz inekleri (Sirenia) ile Paenungulata adlı grupta toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Afroinsectiphilia</span> memeli kladı

Afroinsectiphilia son moleküler filogenetik çalışmalar sonuçlarına göre önerilmiş bir afrotheria kladıdır. Grupatki taksonların çoğu, bir zamanlar Insectivora takımının bir parçası olarak kabul edildi, ancak Insectivora artık polifiletik ve modası geçmiş olarak kabul ediliyor. Önerilen bu sınıflandırma sadece moleküler çalışmalara dayanmaktadır ve bu grubun monofilisini doğrulayan hiçbir morfolojik kanıt yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Potamogalidae</span>

Potamogalidae, Sahraaltı Afrika'da ırmak kenarlarında kısmen suda yaşayan hayvanlardan oluşan ve Afrosoricida takımında sınıflandırılan bir memeli familyasıdır. En yakın akraba oldukları Madagaskar'da yaşayan Tenrecidae familyasından soylanın yaklaşık 47 ila 53 milyon yıl önce ayrıldığı düşünülmektedir. Daha önceleri Potamogalinae adıyla Tenrecidae familyasının alt familyası olarak kabul edilmekteydiler.

<span class="mw-page-title-main">Tenrecomorpha</span>

Tenrecomorpha, Afrika'nın ekvator kuşağına ve Madagaskar'a endemik hayvanların oluşturduğu ve Afrosoricida takımında sınıflandırılan bir memeli alt takımıdır. Yaklaşık 47 ila 53 milyon yıl önce soylarının ayrıldığı düşünülen ve günümüzde de yaşayan Potamogalidae ve Tenrecidae familyalarını içerir. Potamogalidae familyası önceleri Tenrecidae'nin alt familyası olarak kabul ediliyordu. Aynı zamanda bu alt takımın içinde aardvarka benzeyen böcekçil, soyu tükenmiş Plesiorycteropus cinsinin de yer aldığı düşünülmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.