İçeriğe atla

Temporal lob

temporal lob
Beyin lobları
Latince isimlobus temporalis
Sistemserebral hemisfer
Tanımlayıcılar
JSTORtemporal-lobe
Microsoft Academic2781099131
MeSHD013702
TA5488
FMA61825

Temporal lob, memelilerin beynindeki serebral korteksin dört ana lobundan biridir. Temporal lob, memeli beyninin her iki serebral hemisferindeki lateral fissürün altındadır.[1]

Temporal lob, görsel hafızanın, dilin anlaşılmasının ve duygu çağrışımının uygun şekilde tutulması için duyusal girdinin türetilmiş anlamlara dönüştürülmesinde rol oynar.[2]:21 Temporal, başın şakaklarını ifade eder.

Konuşma, hafıza ve işitmenin de dahil olduğu birçok görevi bulunmaktadır.

Yapı

Temporal lob, bildirimsel veya uzun süreli hafıza için hayati önem taşıyan yapılardan oluşur. Bildirimsel (anlamsal) veya açık bellek, anlamsal belleğe (gerçekler) ve olaysal belleğe (olaylar) bölünmüş bilinçli bellektir.[2]:194

Uzun süreli hafıza için kritik olan medial temporal lob yapıları arasında Hipokampusun yanı sıra peririnal, parahipokampal ve entorinal neokortikal bölgelerden oluşan hipokampal bölge yer alır.[2]:196 Hipokampus hafıza oluşumu için kritik öneme sahiptir ve çevresindeki medial temporal korteksin halen hafıza depolaması için kritik olduğu teorileştirilmektedir.[2]:21 Prefrontal ve görsel korteksler de açık hafızada rol oynar.[2]:21 Araştırmalar, maymunların hipokampüsündeki lezyonların sınırlı fonksiyon bozukluğuna yol açtığını, hipokampus ve medial temporal korteksi içeren geniş lezyonların ise ciddi hasara yol açtığını göstermiştir.[3]

İşlev

Görsel anılar

Temporal lob hipokampus ile iletişim kurar ve amigdala tarafından modüle edilen açık uzun süreli hafızanın oluşumunda anahtar rol oynar.[2]:349

Duyusal girdinin işlenmesi

İşitsel
Temporal lobların üst, arka ve yan kısımlarındaki bitişik alanlar, yüksek düzeyde işitsel işlemeyle ilgilidir. Temporal lob, işitme gibi birincil işitsel algıyla ilgilidir ve birincil işitsel korteksi barındırır.[4] Birincil işitsel korteks kulaklardan duyusal bilgileri alır ve ikincil alanlar bu bilgiyi konuşma ve kelimeler gibi anlamlı birimlere dönüştürür.[4] Superior temporal girus, kokleadan gelen işitsel sinyallerin ilk olarak serebral kortekse ulaştığı ve sol temporal lobdaki birincil işitsel korteks tarafından işlendiği bir alanı (yanal fissür içinde) içerir.
Görsel
Temporal lobdaki görme ile ilgili alanlar, görsel uyaranların anlamını yorumlar ve nesne tanımayı sağlar.[5] Temporal kortekslerin ventral kısmının, yüzler (fusiform girus)[6] ve sahneler (parahipokampal girus) gibi karmaşık uyaranların yüksek düzeyde görsel işlenmesinde rol oynadığı görülmektedir.[7] Görsel işlemeye yönelik bu ventral akışın ön kısımları, nesne algısı ve tanınmasında rol oynar.[4]
İnsanın sol temporal lob konumunu gösteren animasyon

Dil tanıma

Temporal lob, insanlarda hem konuşmada hem de görmede anlamın işlenmesi için önemli olan birincil işitsel korteksi barındırır. Temporal ve parietal loblar arasındaki bölgeyi kapsayan Wernicke alanı, ister konuşma dili ister işaret dili olsun, dilin anlaşılmasında[8] (frontal lobdaki Broca alanıyla birlikte) önemli rol oynar. Fonksiyonel manyetik rezonans görüntüleme (FMRI), beynin bu bölümlerinin işaret veya konuşma dilleri tarafından etkinleştirildiğini gösterir.[9][10] Beynin bu bölgeleri, ister konuşulan dili duyarak, ister işaret dilini izleyerek, ister işaret dilinin elden ele dokunsal versiyonlarıyla erişilsin, çocukların dil ediniminde[11] aktiftir.[12]

Sol temporal lobun işlevleri alt düzey algılamayla sınırlı olmayıp kavrama, adlandırma ve sözel belleğe kadar uzanır.[13]

Yeni anılar

Medial temporal lobların (sagital düzleme yakın) bildirimsel uzun süreli belleğin kodlanmasında rol oynadığı düşünülmektedir.[2]:194–199 Medial temporal loblar, hafızanın depolanması için gerekli olan hipokampusları içerir, bu nedenle bu alanın hasar görmesi, yeni hafıza oluşumunda bozulmaya yol açarak kalıcı veya geçici ileriye dönük amneziye yol açabilir.[2]:194–199

Ek resimler

  • Hipokampusun 3 boyutlu çizimi
    Hipokampusun 3 boyutlu çizimi
  • İnsan beynindeki 4 beyin lobunun görünümü.
    İnsan beynindeki 4 beyin lobunun görünümü.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Temporal Lobe". Langbrain. Rice University. 29 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2011. 
  2. ^ a b c d e f g h Smith EE, Kosslyn SM (2007). Cognitive Psychology: Mind and Brain. New Jersey: Prentice Hall. ss. 21, 194-199, 349. ISBN 978-0-13-182508-6. 
  3. ^ Squire LR, Stark CE, Clark RE (2004). "The medial temporal lobe". Annual Review of Neuroscience. Cilt 27. ss. 279-306. doi:10.1146/annurev.neuro.27.070203.144130. PMID 15217334. 
  4. ^ a b c Schacter DL, Gilbert DT, Wegner DM (2010). Psychology (2. bas.). New York: Worth Publishers. ISBN 9781429237192. |tarih=Aralık 2012}}
  5. ^ Okamoto N, Seiyama A, Hori S, Takahashi S (3 Mayıs 2024). "Role of the left posterior middle temporal gyrus in shape recognition and its reconstruction during drawing: A study combining transcranial magnetic stimulation and functional near infrared spectroscopy". PLOS ONE. 19 (5). ss. e0302375. doi:10.1371/journal.pone.0302375. PMC 11068196 $2. PMID 38701103. 
  6. ^ Volfart A, Jonas J, Maillard L, Colnat-Coulbois S, Rossion B (Nisan 2020). Freiwald WA (Ed.). "Neurophysiological evidence for crossmodal (face-name) person-identity representation in the human left ventral temporal cortex". PLOS Biology. 18 (4). ss. e3000659. doi:10.1371/journal.pbio.3000659. PMC 7159237 $2. PMID 32243450. 
  7. ^ Bastin J, Committeri G, Kahane P, Galati G, Minotti L, Lachaux JP, Berthoz A (Haziran 2013). "Timing of posterior parahippocampal gyrus activity reveals multiple scene processing stages". Human Brain Mapping. 34 (6). ss. 1357-1370. doi:10.1002/hbm.21515. PMC 6870532 $2. PMID 22287281. 
  8. ^ Hickok G, Poeppel D (Mayıs 2007). "The cortical organization of speech processing". Nature Reviews. Neuroscience. 8 (5). ss. 393-402. doi:10.1038/nrn2113. PMID 17431404. 
  9. ^ Richardson MW. "Does the Brain Process Sign Language and Spoken Language Differently?". www.brainfacts.org (İngilizce). 19 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2020. 
  10. ^ Campbell R, MacSweeney M, Waters D (29 Haziran 2007). "Sign language and the brain: a review". Journal of Deaf Studies and Deaf Education. 13 (1). ss. 3-20. doi:10.1093/deafed/enm035. PMID 17602162. 
  11. ^ "Language Learning Through the Eye and Ear Webcast". clerccenter.gallaudet.edu. 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
  12. ^ Humphries T, Kushalnagar P, Mathur G, Napoli DJ, Padden C, Rathmann C, Smith SR (Nisan 2012). "Language acquisition for deaf children: Reducing the harms of zero tolerance to the use of alternative approaches". Harm Reduction Journal. Cilt 9. s. 16. doi:10.1186/1477-7517-9-16. PMC 3384464 $2. PMID 22472091. 
  13. ^ Mitjana LR (6 Eylül 2019). "Lóbulo temporal: anatomía, funciones y características" [Temporal lobe: anatomy, functions and characteristics]. MedSalud (İspanyolca). []

İlgili Araştırma Makaleleri

İnsan beyninde beş lob bulunur. Bunlar:

  1. Frontal lob—Akıl yürütme, problem çözme, karar verme, plan yapma, davranış ketleme, dikkati yönlendirme, kendini izleme, duyguları kontrol etme, motor beceriler; zarar görmesi durumunda ruh hali, hissiyat değişikliği olabilir.
  2. Parietal lob—Duyuları işleme, şekil ve renkleri algılama, uzaysal algı, görme algısı ve aritmetik yetenekleri kontrol eder.
  3. Oksipital lob—Görsel bilgiyi işleyen lobdur. Ayrıca okuma da bu lob kontrolü altında gerçekleşir. Hafif zarar görmesi halüsinasyonlara sebep olur.
  4. Temporal lob—Ses ve kokunun algılanması, aynı zamanda da yüzler, mekanlar gibi karmaşık uyaranların işlenmesi bu lob tarafından sağlanır. Uzun süreli bellek, işitsel öğrenme, müzik farkındalığı, konuşma ve duyma, kelimeleri yeniden düzenleme ve dili anlama burada kontrol edilir.
  5. Limbik lob—Limbik lob bir dizi karmaşık duygusal tepkide rol oynar. Adrenalin temelli savaş ya da kaç tepkisinin oluşmasında görev aldığı bilinmektedir.

Uzun süreli bellek ya da Uzun dönemli hafıza, iki depolama hafıza modeli teorisinin bir parçası olarak, öğeler arasındaki ilişkilerin depolandığı bellektir. Teoriye göre uzun süreli bellek, kısa süreli bellekten farklı işlevlere sahiptir. Bu da kısa süreli belleğin 20 ila 30 saniye içerisindeki bilgileri çağırmasından farklı olarak, depolanmış bilgileri uzun sürelerde tekrar, tekrar çağırabilmesidir. Bu iki bellek arasında bir fark görünmüyor gibi olsa da, her ikisi bilgiyi farklı yer ve alanlarda depolamaları bağlamında modelleri farklıdır.

<span class="mw-page-title-main">İnsan beyni</span> insan sinir sisteminin ana organı

İnsan beyni, insan sinir sisteminin merkezi organıdır ve omurilikle birlikte merkezi sinir sistemini oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Serebral korteks</span> kafada bir bölüm

Serebral korteks veya beyin korteksi, insan ve diğer memeli beyinlerindeki serebrumun sinir dokusundan oluşan dış tabakasıdır. Beynin diğer kısımlarının çoğunun beyaz renkte olmasını sağlayan yalıtımın kortekste bulunmamasından dolayı rengi gridir. Korteks serebrum ve serebellumun dış kısımlarını örter ve kalınlığı 1,5-5,0 mm arasında değişir. Korteksin serebrumu örten kısımı serebral korteks olarak adlandırılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Entorhinal korteks</span>

Entorhinal korteks, Temporal lob üzerinde, hafıza oluşumunda önemli bir rol oynayan beyin bölümü.

<span class="mw-page-title-main">Perirhinal korteks</span>

Perirhinal korteks, Medial temporal lob üzerinde, bilgi depolanmasında önemli bir rol oynayan beyin bölümü.

Yankı belleği duyusal bellek kayıtlarından biridir; işitsel bilgiyi tutmaya özgü duyusal belleğin bir bileşenidir. Seslere yönelik duyusal bellek yalnızca insanların algıladıkları yankı belleğinin bir formudur. İçinde gözlerimizin uyarıları tekrar tekrar tarayabildiği görsel bellekten farklı olarak, işitsel uyarı tekrar tekrar taranamaz. Genel olarak, yankı bellekleri görüntüsel belleklerden biraz daha uzun zaman devreleri olarak depolanır. İşitsel uyarılar, işlenebilmeden ve anlaşılabilmeden önce kulak tarafından teker teker alınır/duyulur. Söz gelimi, radyoyu dinlemek bir dergi okumaktan çok daha farklıdır. Bir dergi tekrar tekrar okunabilirken, bir kişi belirli bir zamanda radyoya yalnızca bir seferlik kulak verebilir. Denilebilir ki yankı belleği bir bekleme tankı kavramı gibidir. Çünkü bir ses, takip eden ses duyulana kadar işlenmez (tutulur) ve ancak ondan sonra anlamlandırılabilir. Bu özel duyusal deponun büyük miktarlarda işitsel bilgiyi depolaması çok kısa bir zaman devresinde olabilmektedir. Bu yankısal ses zihinde yankılanır ve işitsel uyarının verilmesinden sonra çok bir kısa zamanda tekrarlanır (replay). Yankı belleği uyarıyı yalnızca bir dereceye kadar kabaca, primitif yönlerden şifreler, mesela ses perdesi (pitch), bağlantısız beyin bölgelerine yerleşimini belirler.

Retrograd amnezi (RA), bir hastalık ya da yaralanma öncesi yaşanan olayların ve öğrenilen bilgilerin hafızadan silinmesidir. Retrograd amnezi Ribot Kanunu ile bağlantılı görülmektedir. Buna göre hastaların travmaya yakın olayları hafızadan silmeleri eski anılara oranla daha muhtemeldir.

Limbik sistem, talamusun her iki yanında, serebrum'un sağ altında bulunan beyin yapılarının tümü. Nörologlar arasında 21.yüzyılda bu sistem pek benimsenmemesine rağmen "paleomammalian beyin" olarak da bilinmektedir. Aynı zamanda telensefal (üstbeyin), diensefalon (arabeyin), mezensefalon (ortabeyin) bölümlerinin bütününü oluşturur. Bu bölümler; hipokampus, hipotalamus, amigdala, ön talamik nükleus, forniks, forniks kolonu, mammiller cisim, septum pellusidiyum, habenular komissür, singular girus, parahipokampal girüs, limbik korteks ve limbik orta beyin alanlarını içerir.

<span class="mw-page-title-main">Oksipital lob</span> Serebrum (Beyin) Lobu

Oksipital lob memelilerin beyninin serabral korteksini oluşturan altı önemli lobdan birisidir. Oksipital lob görsel uyaranları yorumlama sorumlu anatomik bölge olan görsel korteksin çoğunluğunu içermektedir ve işlevi Retinadan gelen uyarıyı algılama ve yorumlamaktır.

<span class="mw-page-title-main">Brodmann alanı</span> serebral korteksinin bölümleri

Brodmann alanları, insan ve diğer primat beynlerindeki histolojik yapısı ve hücrelerin organizasyonu ile tanımlanan serebral korteksinin bölümleridir.

Hafıza güçlendirme ilk ediniminden sonra bazı bilgilerin hafızaya yerleşmesi için sürdürülen sürecin bütünüdür. Hafıza izi, bir şeyin ezberlenmesi sonucu sinir sisteminde meydana gelen değişikliktir. Hafızanın sağlamlaşması iki özel sürece ayrılır. Geç faz uzun vadeli güçlenmeye karşılık geldiği düşünülen ilk sinaptik güçlendirme, öğrenmeden sonraki ilk birkaç saatte sinaptik bağlantılarda ve sinir devrelerinde küçük ölçekte olur.

<span class="mw-page-title-main">Posterior serebral arter</span>

Posterior Serebral Arter (PCA) ya da arka beyin atardamarı insan beyninin arka kısmı olan oksipital lobu ve bazı beyin sapı alanlarını besleyen bir çift arterdir. Baziler arterin terminal kısmının çatallanması ile her iki yana doğru uzanır. Posterior komünikan arter ile internal karotid arter ve orta serebral arter ile bağlantı kurar.

Wernicke alanı, Wernike'nin konuşma alanı olarak da adlandırılır, serebral korteksin konuşmaya bağlı olan iki bölümünden biridir, diğeri Broca'nın alanıdır. Dilin üretiminde yer alan Broca'nın aksine, yazılı ve sözlü dilin anlaşılmasında rol oynar. Geleneksel olarak, sağ elini kullananların yaklaşık% 95'inde ve sol elini kullananların %60'ında sol yarıküre olan baskın serebral yarımkürede üstün temporal girusta yer alan Brodmann bölgesi 22'de bulunduğu düşünülmektedir.

Epizodik bellek, açıkça belirtilebilen veya bir araya getirilebilen günlük olayların hafızasıdır. Belirli zamanlarda ve yerlerde meydana gelen geçmiş kişisel deneyimlerin toplanmasıdır; örneğin, kişinin 7. doğum günündeki parti gibi. Semantik bellek ile birlikte, uzun süreli hafızanın iki ana bölümünden biri olan açık belleği oluşturur(diğeri örtük bellek).

Henry Gustav Molaison, yaygın adıyla H.M., epilepsisinin tedavisi için beyninin iki yarımküresinden medial temporal lobektomi geçiren; bu operasyonla ön hipokampüslerinin üçte ikisi, parahipokampal korteksleri, entorhinal korteksleri, piriform korteksleri ve amigdalaları alınan Amerikalı hasta. Ameliyatın, Molaison'un epilepsisini kontrol altına almakta kısmi bir başarısı olsa da, hastaya yeni bellek edinme yetisini kaybettirmesi gibi büyük bir yan etkisi vardı.

Geçmişe dönüş ya da istemsiz tekrar eden bellek, bireylerin eski deneyimleri ya da eski deneyimlerin ögelerini ani ve genellikle güçlü bir şekilde yeniden deneyimlediği psikolojik fenomendir. Bu deneyimler sevindirici, üzgün, heyecan verici veya herhangi başka bir duygu olabilir. Geçmişe dönüş terimi, özellikle, anı istemsiz hatırlandığında ve/veya bu anı insanın tekrar yaşayabileceği kadar yoğun olduğunda, bunun gerçek zamanda yaşanmadığını, sadece bir anı olduğunu fark edemeyeceği durumlarda kullanılır.

Biçim algısı, nesnelerin görsel öğelerinin, özellikle şekiller, desenler ve önceden tanımlanmış önemli özelliklerle ilgili olanların tanınmasıdır. Bir nesne retina tarafından iki boyutlu bir görüntü olarak algılanır, ancak görüntü aynı nesne için görüntülendiği bağlam, nesnenin görünen boyutu, bulunduğu açı açısından farklılık gösterebilir. Görüntülendiğinde ne kadar aydınlandığını ve görüş alanının neresinde bulunduğunu gösterir. Bir nesneyi gözlemlemenin her örneğinin benzersiz bir retina tepki modeline yol açmasına rağmen, beyindeki görsel işleme, bu deneyimleri benzer olarak tanıyabilir ve değişmez nesne tanımaya izin verir. Görsel işleme, en düşük seviyelerin çizgileri ve konturları tanıdığı ve biraz daha yüksek seviyelerin sınırları tamamlama ve kontur kombinasyonlarını tanıma gibi görevleri yerine getirdiği bir hiyerarşide gerçekleşir. En yüksek seviyeler, tüm bir nesneyi tanımak için algılanan bilgiyi bütünleştirir. Esasen nesne tanıma, onları kategorize etmek ve tanımlamak için nesnelere etiketler atama, böylece bir nesneyi diğerinden ayırt etme yeteneğidir. Görsel işleme sırasında bilgi oluşturulmaz, bunun yerine uyarıcının en ayrıntılı bilgisini ortaya çıkaracak şekilde yeniden biçimlendirilir.

Üst temporal sulkus (STS), beynin temporal lobundaki superior temporal girusu orta temporal girustan ayıran sulkustur. Bir sulkus, beynin en büyük kısmına, serebruma doğru kıvrılan derin bir oluktur ve bir girus, beynin dışına doğru kıvrılan bir sırttır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.