İçeriğe atla

Tempo

Mozart'ın Sonata K. 331 no'lu eserinin ilk iki ölçüsü. Tempo "Andante grazioso"dur. Çağdaş gösterimle ek olarak bpm değeri " = 120" olarak verilmiştir.

Tempo (kökeni Latince: "Tempus") müzikte bir parçanın yorumlanma hızı. Duyumun önemli bileşenlerinden biri olan tempo, bir müzik parçasının icra zorluğunun ve eserle aktarılmak istenilen ruh halinin de belirleyicisidir.

İtalyancada "zaman" anlamına gelen "tempo"nun çoğul hali "tempi"dir.

Tempoyu ölçmek

Bir müzik eserine ait tempo genellikle parçanın başında yer alır. Modern müzikte sıklıkla dakikadaki vuruş sayısı (İngilizcede bpm veya beats per minute) ile belirlenir. Belirli bir nota değerini ve bu değerin bir dakikada kaç kere tekrarlanması gerektiğini gösteren " = 120" veya sadece vuruş sayısını belirten "80 bpm" vb. kullanımlar yaygındır. Bu değer büyüdükçe dakikada çalınması gereken nota sayısı artacağından parçanın hızı da artmış olur.

Mekanik bir metronom

Matematiksel tempo gösterimleri 19. yüzyıl'ın ilk yarısında, Johann Nepomuk Mälzel'in metronomu icat etmesi ile birlikte yaygınlaştı. Ancak ilk metronomlar henüz istikrarlı bir mekanik yapıya sahip değildi. Bazı uzmanlar Beethoven'ın eserlerindeki tempo işaretlerini bu nedenle güvenilmez kabul etmektedir.

Modern elektroniğin gelişmesiyle birlikte "bpm" oldukça güvenilir bir ölçü haline geldi. MIDI dosyaları ve çeşidi müzik editör yazılımları tempo atamalarında bpm sistemini kullanmaktadır.

Metronom işaretlerine alternatif olarak, Béla Bartók ve John Cage gibi bazı 20. yüzyıl bestecileri ise tempo adına tüm eserin çalınma süresini belirtmeyi tercih etmişlerdir. Bu uygulama çalınma hızının belirlenmesi işini zorlaştırmaktaydı.

Tempo terimleri

Matematiksel bir zaman ölçütü olsun veya olmasın, Avrupa klasik batı müziğinde tempoyu birkaç kelime ile ifade etmek gelenek haline gelmiştir. Bu kelimelerin çoğu İtalyancadır; 17. yüzyılda tempo işaretlerinin kullanımının artması ve aynı dönemde önemli bestecilerinin büyük bölümünün İtalyan olması buna neden olarak gösterilebilir.

Metronomdan önce bestecilerin kullandıkları tempoyu diğer müzisyenlere aktarmalarının tek yolu kelimelerdi. Metronomun icadından sonra bile bu kelimeler, eserin ruh halini, atmosferini açıklamak amacıyla kullanılmaya devam etmiş, ancak bu uygulama esere ait matematiksel tempo ile aralarındaki geleneksel ayrımın netliğini kaybetmesine neden olmuştur. Örneğin "presto" ve "allegro" kelimelerinin her ikisi de hızlı bir icrayı vurgularken, "allegro" aynı zamanda keyifli, neşeli bir ruh halini de ifade etmektedir.

İtalyanca tempo terimleri

Temel terimler

Tempo ifadelerinin ve bpm'nin birlikte gösterildiği elektronik bir metronom

Yaygın olarak kullanılan bazı ifadeler (çabuktan yavaşa):

  • Prestissimo - Aşırı hızlı (200 bpm veya daha fazlası)
  • Vivacissimo - Çok hızlı ve canlı
  • Presto - Çok hızlı (168 - 200 bpm)
  • Allegrissimo - Çok hızlı
  • Vivo - Canlı ve hızlı
  • Vivace - Canlı ve hızlı (~140 bpm)
  • Allegro - Hızlı ve net (120 - 168 bpm)
  • Allegro Moderato - Orta derecede neşeli ve çabuk
  • Allegretto - Orta derecede hızlı (Allegro'dan daha yavaş)
  • Moderato - Orta hızda (108 - 120 bpm)
  • Andantino - Andante'den biraz daha hızlı veya biraz daha yavaş
  • Andante - Yürüyüş hızında (76 - 108 bpm)
  • Adagietto - Tercihen yavaş (70-80 bpm)
  • Adagio - Yavaş ve görkemli, kararlı (66 - 76 bpm)
  • Grave - Yavaş ve aklı başında
  • Larghetto - Tercihen genişçe ve kararlı (60 - 66 bpm)
  • Lento - Çok yavaş (45 - 60 bpm)
  • Largamente/Largo - Genişçe, çok yavaş (40 bpm ve altı)
  • Tempo commodo - Rahat bir hızda
  • Tempo giusto - İstikrarlı bir hızda
  • L'istesso tempo - Aynı hızda
  • Non troppo - Fazla değil (örn. allegro ma non troppo; hızlıca ama fazla değil)
  • Assai - Yeterli şekilde (örn. Adagio assai)
  • Con - İle (örn. andante con moto; yürüyüş hızında ve hareketli)
  • Molto - Oldukça, daha fazla (örn. molto allegro)
  • Poco - Biraz (örn. poco allegro)
  • Quasi - Gibi (örn. piu allegro quasi presto; allegro ancak daha hızlı, presto gibi)
  • tempo di... - ...'in hızında (örn. tempo di valse; vals hızında, tempo di marzo/marcia; marş hızında))

İlgili Araştırma Makaleleri

Elektronik müzik veya elektro akustik müzik, elektronik müzik aletleri yardımıyla yapılan müzik türüdür. Elektronik müzik aletleri düşük kuvvetli sistemlerdir. Transistör, tümleşik devre gibi parçalar kullanırlar. Elektromekanik anlamda ses üreten elektronik müzik aletleri elektronik ögeler kullanarak ses üreten enstrümanlar arasında ayrım yapılabilir. Elektromekanik enstrümanlara; Telharmonium, Hammond B3 ve elektro gitar; Elektronik enstrümanlara ise Theremin, synthesizer ve bilgisayar örnekleri verilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Şehrazad (Nikolay Rimski-Korsakov)</span>

Şehrazad, Op.35, Rus müzisyen Nikolay Rimski-Korsakov tarafından 1888 yılında bestelenen senfonik süit.

Senfoni, genellikle orkestralar için bestelenmiş uzun müzik yapıtıdır. "Senfoni" belirli bir biçimi ifade etmez. Her ne kadar çoğu senfoni, ilki sonat biçiminde olan dört bölümden oluşan titremsel (tonal) çalışmalardan olsa ve müzik kuramcıları sıklıkla "klasik" senfoninin yapısını böyle tanımlasa da, bu biçimin klasik ustaları kabul edilen Joseph Haydn, Wolfgang Amadeus Mozart ve Ludwig van Beethoven'ın bestelediği bazı senfoniler bile bu kalıba uymaz.

<span class="mw-page-title-main">Beats per minute</span> ölçü birimi

Beats per minute veya BPM, müzikte tempoyu belirlemek için kullanılan birimdir. Dakika başına düşen vuruş sayısını belirtir.

<span class="mw-page-title-main">Brandenburg Konçertoları</span>

Brandenburg Konçertoları, Johann Sebastian Bach'ın 1721 yılında Brandenburg-Schwedt uçbeyi Christian Ludwig'e sunduğu, 6 konçertodan oluşan enstrümantal eserlerine verilen addır. Bu konçertolar, Barok döneminin en sevilen ve sık seslendirilen orkestra eserleri olarak addedilirler. Bu 6 eser Brandenburg uçbeyi Christian Ludwig için yazıldığı ve 24 Mart 1721 günü imzalanmış sunum yazısıyla ona gönderildiği için sonradan Brandenburg Konçertoları olarak anılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">La minör keman konçertosu (Bach)</span>

Keman, Yaylı Çalgılar ve Sürekli Bas için BWV 1041 eser sayılı la minör Konçerto, Johann Sebastian Bach Köthen'de Prens Leopold'un sarayında müzik yöneticisi iken, keman ve diğer çalgılar için sonat, süit, konçerto ve benzeri birçok çalgısal eser yazmıştır. Keman konçertolarını da 1717-1723 yıllarında yazdığı düşünülmektedir. Eserin orijinal el yazması partitürü kayıptır fakat 1730'lu yıllara ait çalgısal partilerinin besteciye ait el yazmaları günümüze ulaşmıştır. Bu kopyalar eserin yazıldığı gerçek tarih konusunda müzikologları düşündürmüş ve sürekli farklı argümanların ortaya atılmasına neden olmuştur. Bach 1730'lu yıllarda Leipzig'de, Collegium Musicum orkestrasının direktörlüğünü yapmakta iken, eseri solo klavsen ve yaylılar için bir ton aşağı aktararak yeniden düzenlemiştir.

Koladera Cabo Verde kökenli bir müzik türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Dört Mevsim (Vivaldi)</span>

Dört Mevsim, İtalyan besteci Antonio (Lucio) Vivaldi'nin en meşhur ve en sık seslendirilen eseridir. 1720'li yılların başlarında Il cimento dell'Armonia e dell'Inventione (Uyum ve Buluş Arasındaki Çekişme) başlığı ve Op. 8 eser sayısıyla yazılmış olan on iki konçertonun ilk dördünden oluşur. İlk kez 1725 yılında Amsterdam'da Fransız-Hollandalı yayımcı Michel-Charles Le Cène tarafından yayımlanmış ve kendi zamanında da en bilinen eserlerden biri olmuştur. Ayrıca Vivaldi konçertolara eşlik eden soneler yazarak o döneme göre müzikal devrim yapmış, programlı müzik türünün en eski ve en detaylı örneklerinden birini yaratmıştır.

<span class="mw-page-title-main">5. Senfoni (Beethoven)</span>

5. Senfoni, Op. 67, 1804-1808 yıllarında Ludwig van Beethoven tarafından bestelenmiştir. Bu eser klasik müzikte en çok ve en iyi bilinen kompozisyonlardan ve en çok çalınmış senfonilerden biridir. Eser dört bölümden oluşmaktadır: Bir açılış sonatası, bir andante ve finali yapacak attacca'ya götüren hızlı bir scherzo. Eser ilk olarak 1808 yılında Viyana'daki Theater an der Wien'de çalınmış, kısa bir süre sonra da müthiş bir itibar elde etmiştir. E. T. A. Hoffmann senfoniyi "zamanının en önemli çalışması" olarak nitelemektedir. Eser, "kısa-kısa-kısa-uzun" melodisinin iki kere çalınmasıyla başlar. (

<span class="mw-page-title-main">Macar Dansları (Brahms)</span>

Macar Dansları Johannes Brahms tarafından bestelenmiş 21 dans müziğini barındıran eser. Yazımı 1880 yılında tamamlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Koral Fantazi</span>

Piyano, koro ve orkestra için do minör fantezi, Op. 80, 1808 yılında Ludwig van Beethoven tarafından bestelenmiştir. Koro için yazılan kısım Christophe Kuffner'in bir şiiri üzerine yazılmıştır.

8. Piyano Sonatı Do minör, Op.13 veya yaygın olarak bilinen adıyla Fransızca: Sonata Pathétique, Ludwig van Beethoven tarafından bestelenmiş piyano sonatı. 1789 yılında bestelenmiş ve besteci 27 yaşındayken, 1799’da yayımlanmıştır. Dünya genelinde en tanınmış kompozisyonlardan biridir. Beethoven eseri arkadaşı Karl Alois’ya adamıştır. Bestecinin kendisi tarafından isimlendirilmiş nadir eserlerinden biri olduğu düşünülmesine rağmen; parçaya, sonatın trajik sonaritesinden etkilenerek, Fransızca: Grande sonate pathétique ismini veren eserin yayımcısıdır.

<span class="mw-page-title-main">İki Klavsen için Konçerto BWV 1062 do minör (Johann Sebastian Bach)</span>

İki klavsen, Yaylılar ve Sürekli bas için BWV 1062 eser sayılı do minör konçerto, Johann Sebastian Bach'ın 1735-1736 yıllarında Leipzig'de yazdığı bir eseridir. Bestecinin Köthen yıllarında yazdığı BWV 1043 eser sayılı re minör iki keman için konçertosunun Leipzig yıllarında bir ton aşağı aktarılıp iki klavsen için yeniden düzenlemiş versiyonudur. İki klavsen ve yaylılar için yazdığı üç konçertonun sonuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">La stravaganza</span>

La stravaganza (Aşırılık), 1712-1713'te Antonio Vivaldi tarafından yazılmış Op. 4 eser sayılı bir dizi konçertodan oluşan setin adıdır. İlk olarak 1716'da Amsterdam'da Estienne Roger & Le Cene yayın evi tarafından basılmış ve Vivaldi'nin keman öğrencisi olan Venedikli asil Vettor Delfino'ya adanmıştır. Tüm konçertolar solo keman, yaylılar ve sürekli bas için yazılmış; ancak, bazı bölümlerde ekstra solistler gerekmektedir.

<span class="mw-page-title-main">L'estro armonico</span>

L'estro armonico, Op. 3, İtalyan besteci Antonio Vivaldi'nin ilk olarak 1711'de Amsterdam'da yayınlanan yaylı çalgılar için 12 konçertodan oluşan setin adıdır. Vivaldi'nin Op. 1 on iki trio sonatı ve Op. 2 on iki keman sonatı, sadece sonat biçimde eserler içeriyordu, bu yüzden L'estro Armonico bestecinin yayımlanan ilk konçerto derlemesi olma özelliğini de taşımaktadır. Ayrıca ilk kez bir İtalyan yayın evi yerine yabancı bir yayın evi olan Estienne Roger'ı seçti. Her konçerto sekiz partili şekilde basılmıştır: 4 keman, 2 viyola, viyolonsel ve sürekli bas.

<span class="mw-page-title-main">Solo Keman için Sonat ve Partitalar (Bach)</span>

Solo keman için sonat ve partitalar Johann Sebastian Bach'ın 1720'li yıllarda Köthen'de yazdığı düşünülen, altı başlıktan oluşan eserdir. Bazen, Bach imzalı el yazmasındaki başlıklarına uygun olarak, İngilizcede solo keman için sonatlar ve partiler olarak anılırlar: Bach zamanında Almanca konuşulan bölgelerde "Partia" yaygın olarak kullanılırken, 1879 Bach Gesellschaft baskısında o zamana kadar standart hale gelen bu sete İtalyanca "partita" olarak tanıtılmıştır. Eser üç kilise sonatı ve dans bölümlerinden oluşan üç partitadan oluşur. İkinci partita, son bölümü solo keman için yazılmış en ustalıklı ve duygulu bölüm olan Chacone ile bilinir.

Klasik Müziğin En Büyük 50 Parçası, Londra Filarmoni Orkestrası tarafından şef David Parry ile kaydedilen klasik eserlerden bir seçkidir. Londra'daki Abbey Road Studios, Royal Festival Hall ve Henry Wood Hall'da kaydedilen albüm, Kasım 2009'da dijital formatta ve 2011'de 4'lü CD set olarak yayınlandı. Klasik Müziğin En Büyük 50 Parçası 200.000'den fazla kopya sattı ve üç yılı aşkın süredir iTunes'daki en iyi 10 klasik albümden biri olarak geçirdi.

Arpejyon ve La minör Piyano için Sonat, D. 821, Kasım 1824 tarihinde, Viyana'da Franz Schubert tarafından yazılmıştır. Sonat, arpejyon için günümüze ulaşmış olan tek önemli kompozisyon olma özelliğindedir. Sonat, Zseliz'deki ikinci kalışından Viyana'ya döndükten yaklaşık bir ay sonrasında, Kasım 1824'te bestelendi. Sonat, başta çello olmak üzere diğer yaylı çalgılara uyarlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Viyolonsel Konçertosu (Elgar)</span>

Edward Elgar'ın Mi minör Viyolonsel Konçertosu, Op. 85, son önemli eseri olmakla birlikte, solo çello repertuarının temel taşı olan bir eserdir. Elgar, bu eseri Birinci Dünya Savaşı'nın ardından, konserlere gitmeye başlamış halkla birlikte müziğinin modasının geçtiği dönemde bestelemiştir. Elgar'ın lirik ve tutkulu olan Keman Konçertosu'nun aksine, Çello Konçertosu genellikle derin düşüncelere dalmış ve ağıtlı bir şekildedir.

<span class="mw-page-title-main">Senfoni No. 1 (Şostakoviç)</span>

Senfoni No.1, Fa Minör, Op. 10,, Dmitri Şostakoviç tarafından 1924-1925 yıllarında bestelenmiş ve ilk olarak Mayıs 1926'da Leningrad Filarmoni Orkestrası tarafından Nicolai Malko yönetiminde Leningrad'da çalınmıştır Şostakoviç bu eseri Petrograd Konservatuvarı'ndan mezuniyet eseri olarak yazdı ve 19 yaşındayken tamamladı.