İçeriğe atla

Temple Grandin

Temple Grandin

Temple Grandin (d. 29 Ağustos 1947), ABD'li hayvan bilimi uzmanı ve Colorado Devlet Üniversitesinde profesör, yazar, otizm aktivisti ve hayvancılık sektöründe hayvan davranışları alanında danışman.[1] Hug box ("sarılma kutusu") ismi verilen, otistik çocukları sakinleştirmek için kullanılan bir cihaz geliştirmiştir. Yaşamı Temple Grandin isimli ödüllü biyografik filmin konusunu oluşturur. Time 100 listesinde 2010 yılında "Kahramanlar" kategorisinde dünyanın en etkili 100 kişisi arasında yer almıştır..[2]

Gençliği ve eğitimi

Grandin, Boston, Massachusetts'te doğdu. Annesi Eustacia Cutler, babası Richard Grandin'dir. İki yaşındayken otizm yerine "beyin hasarı" tanısı konması yüzünden büyük sorunlar yaşadı. Fakat ailesinin çok zengin olması sayesinde iyi öğretmenleri olan bir anaokuluna yerleştirildi ve ayrıca konuşma terapisi gördü.

Anaokulu ve ilkokuldan itibaren kendisine destek olunan bir ortamda olduğu için kendini şanslı görmekle birlikte, Grandin özellikle ortaokul ve lise yıllarının hayatının en kötü zamanları olduğunu söyler. O zamanlar herkesin alay ettiği "inek öğrenci" sayılıyordu. Yeni öğrendiği şeyleri sürekli tekrar ettiği için, okul koridorunda yürürken diğer öğrenciler "kasetçalar" diye seslenerek onunla alay ederlerdi. Grandin bununla ilgili şöyle der: "Şimdi bu konuda gülebilirim fakat o zaman gerçekten canımı yakıyordu."

Üstün yetenekli çocuklar için olan bir yatılı okul olan Hampshire Country lisesinden (Rindge, New Hampshire) 1966'da mezun oldu. Ardından Franklin Pierce üniversitesine devam ederek 1970 yılında insan psikolojisi bölümünde lisans eğitimini tamamladı. 1975 yılında Arizona Devlet Üniversitesinden hayvan bilimi alanında yüksek lisans ve 1989'da İllinois Urbana-Champaign Üniversitesinde yine hayvan bilimi alanında doktora yaptı.

Kişisel hayatı

16 Mayıs 2010 tarihinde Grandin, Duke Üniversitesinden İnsani Edebiyat fahri doktorası aldı.

Grandin, diğer insanların duygusal ilişkileri olduğunu fakat kendisinin buna dahil olmadığını ifade etmiştir. Grandin bu yüzden ne evli, ne de çocuk sahibidir.

Hayvan bilimi ve refahı ve otizm hakları çalışmaları ötesinde, binicilik, bilimkurgu, film ve biyokimya ile de ilgilenir. Başkaları ile sosyalleşmeyi "sıkıcı" olarak açıklar ve duygusal sorunlar ve ilişkilerle ilgilenmez. Otizmin hayatının her yönünü etkilediğini söyler. Otobiyografisi de dikkat çekmiştir. Duyusal entegrasyon bozukluğunu ortadan kaldırmak için rahat giysiler giymesi gerekmekte olup ve aşırı duyusallığını önlemek için bunu bir yaşam tarzı yapmıştır. Düzenli olarak anti-depresanlar alan Grandin, 18 yaşındayken icat ettiği sıkma kutusu (kucaklama makinesi) 2008 yılında bozulduktan sonra onu onarma yoluna gitmeyip artık insanlara sarılmaya ihtiyacı olduğunu söylemiştir.

Kariyeri, şöhreti, savunuculuğu

İlk kez 1980'li yılların ortalarında, Amerika Otizm Derneği kurucularından Ruth C. Sullivan'ın talebiyle, otizm hakkında bir konuşma yaptı. 1995'te Oliver Sacks'ın An Anthropologist on Mars kitabında kendisinden bahsetmesi üzerine tanınmaya başladı. Ayrıca, büyük medya programlarında yer aldı. It's Your Health, Primetime Live, Today Show, Larry King Live gibi televizyon programlarının yanı sıra, Time, People ve Discover dergilerinde, Forbes ve The New York Times gibi gazetelerde yazıları yayımlandı. Horizon adlı belgesel programında İnek Gibi Düşünen Kadın adlı belgesele konu oldu.

Grandin'ın hayatı Temple Grandin adlı yarı-biyografik bir filme de konu oldu. Film, 2010 yılında gösterime girdi, 15 Emmy ödülüne aday gösterildi. Tesadüfen doğum gününe denk gelen 2010 Emmy ödül gecesinde Grandin sahneye çakıp ödülleri aldı ve kısa bir konuşma yaptı.

Kişisel deneyimlerine dayanarak Grandin otizmde erken müdahaleyi savunmaktadır. Onun aşırı duyarlı olduğu şeyler, gürültü ve diğer duyusal uyaranlardır. Grandin öncelikle görsel bir düşünür olduğunu iddia ediyor ve kelimelerin onun ikinci dili olduğunu söylüyor.

2009 yılında American Society of Agricultural and Biological Engineers üyeliğine seçilen Grandin, insani bir hayvancılık tesisi tasarımında elde ettiği başarıyı görsel bellek yeteneğine bağlıyor.

Grandin, hayvan refahı ve otizm savunuculuk hareketleri için felsefi bir lider olarak kabul edilmektedir. Yönettiği web sitesinde bitki ve hayvan çiftlikleri standartlarının nasıl geliştirileceği hakkında tüm bölümler bulunmaktadır. 2004 yılında People for the Ethical Treatment of Animals (PETA) adlı kuruluştan "Vizyoner" kategorisinde, "Proggy" ödülünü kazanmıştır.

Önemli yayınları

  • Emergence: Labeled Autistic (Margaret Scariano ile birlikte, 1986, güncelleme; 1991), ISBN 0-446-67182-7
  • The Learning Style of People with Autism: An Autobiography (1995). In Teaching Children with Autism : Strategies to Enhance Communication and Socializaion, Kathleen Ann Quill, ISBN 0-8273-6269-2
  • Thinking in Pictures: Other Reports from My Life with Autism (1996) ISBN 0-679-77289-8
  • Developing Talents: Careers for Individuals with Asperger sendromu and High-Functioning Autism (2004). ISBN 1-931282-56-0
  • Animals in Translation : Using the Mysteries of Autism to Decode Animal Behavior (with Catherine Johnson, 2005), ISBN 0-7432-4769-8
  • The Unwritten Rules of Social Relationships: Decoding Social Mysteries Through the Unique Perspectives of Autism (with Sean Barron, 2005), ISBN 1-932565-06-X
  • The Way I See It: A Personal Look At Autism And Aspergers (2009)
  • Animals Make Us Human: Creating the Best life for Animals (with Catherine Johnson, 2009) ISBN 978-0-15-101489-7

Ödülleri ve adaylıkları

Double Helix Medal

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2013. 
  2. ^ Marc Hauser (29 Nisan 2010). "The 2010 TIME 100. In our annual TIME 100 issue, we name the people who most affect our world: Temple Grandin". TIME. 29 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2010. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Otizm</span> Bilinçsel ve zihinsel rahatsızlık

Otizm, üç yaşından önce başlayan ve ömür boyu süren, sosyal etkileşime ve iletişime zarar veren, sınırlı ve tekrarlanan davranışlara yol açan beynin gelişimini engelleyen bir rahatsızlıktır. Bu belirtiler otizmi, Asperger sendromu gibi daha hafif seyreden otistik spektrum bozukluğundan (OSB) ayırır. Otizm kalıtımsal kökenlidir ancak kalıtsallığı oldukça karmaşıktır ve OSB'nin kökeninin çoklu gen etkileşimlerinden mi yoksa ender görülen mutasyonlardan mı kaynaklandığı çok açık değildir. Nadir vakalarda, doğum sakatlıklarına neden olan etmenlerle yakından bağlantılıdır. Diğer görüşlere göre ise çocuklukta yapılan aşılar gibi nedenler tartışmalıdır ve aşı kökenli varsayımların ikna edici bilimsel kanıtları yoktur. 2007 yılında yapılan araştırmalara göre otizmin prevalansını 1.000 kişiye bir ya da iki vaka olarak tahmin eder, aynı araştırmalardaki tahminlere göre OSB yaklaşık 1.000 kişide altı vakadır ve erkeklerde rastlanma oranı kadınlara göre 4,3 kat daha fazladır. 2022 yılı CDC verilerine göre otizmin görülme sıklığı 44 çocuktan 1'e yükselmiştir. Otizm vakalarının sayısı 1980'lerden beri oldukça fazla oranda artmıştır. Bunun nedeni kısmen tanı koyma yöntemlerindeki değişikliklerdir; gerçek prevalansın artıp artmadığı anlaşılamamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Marlon Brando</span> Amerikalı sinema oyuncusu (1924 – 2004)

Marlon Brando, 20. yüzyılın en etkili aktörlerinden biri olarak kabul edilen, altmış yıla yayılan kariyeri boyunca iki Akademi Ödülü, iki Altın Küre Ödülü, bir Cannes Film Festivali Ödülü ve üç İngiliz Akademisi Film Ödülü dahil olmak üzere sayısız ödül aldı.

<span class="mw-page-title-main">Sheldon Glashow</span> Amerikalı teorik fizikçi

Sheldon Lee Glashow "temel parçacıklar arasındaki zayıf ve elektromanyetik etkileşimlerin birleşik kuramına katkıları ve bu çalışmaları kapsamında zayıf nötr akımı öngörmeleri" nedeniyle Steven Weinberg ve Abdus Salam ile birlikte 1979 Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Kirk Douglas</span> Amerikalı sahne sanatçısı (1916 – 2020)

Kirk Douglas, Amerikalı oyuncu ve film yapımcısıdır. Douglas, "Spartaküs" gibi 20. yüzyılın en önemli filmlerine imza atmış, önemli bir oyuncudur. oyuncu Michael Douglas'ın babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Asperger sendromu</span> belirge

Asperger sendromu (AS) ya da Asperger bozukluğu, sosyal etkileşimde zorluklar ve sınırlı, basmakalıp ilgi ve etkinliklerle tanımlanan otistik spektrum bozukluklarından (OSB) biridir. AS diğer OSB’lerden dil ve bilişsel gelişimde genel bir gecikme olmamasıyla ayrılır. Her ne kadar standart tanı ölçütleri arasında belirtilmemişse de motor sakarlık ve sıra dışı dil kullanımına sıklıkla rastlanır.

Otizm spektrum bozukluğu (OSB), yaygın sosyal etkileşim ve iletişim anomalileri ile şiddetli derecede sınırlı ilgi ve aşırı yineleyici davranış olarak görülen bir psikolojik durum spektrumudur.

<span class="mw-page-title-main">PETA</span>

Hayvanlara Etik Muamele İçin Mücadele Edenler bir hayvan hakları organizasyonudur. Norfolk, Virginia kökenli ve yaklaşık 6.5 milyon üye ve destekçisi olan organizasyon dünyanın en büyük hayvan hakları grubudur. Grubun uluslararası başkanı Ingrid Newkirk'tür.

Karl P. N. Shuker İngiltere West Midlands'ta ikamet eden Britanyalı zoolog, kriptozoolog ve yazardır. Zoolojik danışman, medya danışmanı ve özellikle kriptozooloji alanında yazardır.

<span class="mw-page-title-main">Arthur Kornberg</span> Amerikalı biyokimyager (1918 – 2007)

Arthur Kornberg, Yahudi kökenli Amerikalı biyokimyager. 1959 yılında Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü'nü deoksiribonükleik asit'in (DNA) biyolojik sentez mekanizmalarını keşfi nedeniyle New York Üniversitesi'nden Dr. Severo Ochoa ile birlikte kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gary L. Francione</span> Amerikalı hukukçu

Gary Lawrence Francione hukuk alanında çalışan Amerikalı akademisyen. Francione, Newark'ta bulunan Rutgers Hukuk Okulu'nda seçkin profesör unvanını taşımaktadır.

Otizm konulu filmlerin listesi budur:

<span class="mw-page-title-main">Jenny McCarthy</span> Amerikalı manken ve sinema oyuncusu

Jennifer Ann McCarthy, Amerikalı aktris, model, televizyon sunucusu, radyo yayıncısı, yazar ve aşı karşıtı aktivisttir.

Buzdolabı anne teorisi, otizmin anne sıcaklığının eksikliğinden kaynaklandığına dair bir teoridir. Güncel araştırmalar, otizmin nedenleri arasında genetik faktörlerin yanı sıra çevresel faktörlerin de bulunduğundan şüphelenildiğini göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Charles R. Magel</span>

Charles Russell Magel, Amerikalı filozof, hayvan hakları aktivisti ve bibliyograftır. Moorhead Eyalet Üniversitesinde Fahri Felsefe ve Etik profesörüydü.

<span class="mw-page-title-main">Otizm hizmet köpeği</span>

Otizm hizmet köpeği, bağımsızlık kazanmalarında ve başkalarına benzer günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirmelerinde otizmli kişilere yardımcı olmak için eğitilmiş hizmet köpekleridir.

Nörodiversite veya nöroçeşitlilik, insan beyninde sosyalleşme, öğrenme, dikkat, duygudurum ve diğer zihinsel işlevleri etkileyen farklılıkların patolojik olmadığını savunan bir konsepttir. Anlayış, akademide yaygın görüş olan nörogelişimsel bozukluklarının doğası gereği patolojik olduğu görüşüne karşı gelişmiş olup, engellilik halinin fiziksel ve zihinsel farklılıklardan doğan normatif bir durum değil, bu farklılıkları gözetmeyi başaramamış toplumun yarattığı sosyal bir başarısızlık olarak açıklayan toplumsal engellilik modelini benimsemiştir. Anlayış özellikle otizm haklarını destekleyenler arasında yaygındır, ancak diğer engelli hakkı savunucuları tarafından yüksek yardıma ihtiyaç duyan engelli bireylerin gerekliliklerini karşılamadığından ötürü eleştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Antrozooloji</span> insan ve insan olmayan hayvanlar arasındaki etkileşimlerin ve ilişkilerin incelenmesi

Antrozooloji, insan-insan-olmayan-hayvan çalışmaları (HAS) olarak da bilinen etnobiyolojinin insanlarla diğer hayvanlar arasındaki etkileşimlerle ilgilenen alt kümesidir. Antropoloji, etnoloji, tıp, psikoloji, sosyal hizmet, Veteriner tıp ve zooloji gibi diğer disiplinler ile örtüşen disiplinler arası bir alandır. Antrozoolojik araştırmaların ana odak noktalarından biri, insan-hayvan ilişkilerinin her iki taraf üzerindeki olumlu etkilerinin ölçülmesi ve bunların etkileşimlerinin incelenmesidir. Antropoloji, sosyoloji, biyoloji, tarih ve felsefe gibi alanlardan akademisyenleri içerir.

Sosyal Hikâyeler veya Sosyal Öyküler, otizm spektrum bozukluğu olan bireylerin etkili ve uygun bir şekilde etkileşim kurabilmeleri için kişilerarası iletişimin ip uçlarını daha iyi anlamalarına yardımcı olacak bir araç olarak tasarlanmıştır. Araç formatı, temel iletişim becerilerine sahip yüksek işlevli kişiler için tasarlanmış olsa da sonradan iletişim becerileri zayıf ve düşük düzeyde işlevselliğe sahip bireylere de uyacak şekilde büyük ölçüde uyarlanmıştır.(örneğin, sosyal durumları anlamakta veya değişimle başa çıkmakta güçlük çeken çocuklar)

<span class="mw-page-title-main">Stimleme</span> genellikle nöroçeşitli insanların kendini rahatlatmak için yaptığı tekrarlı hareketler

Stimleme, kendi kendini uyarma, kendini uyarıcı davranışlar veya özuyarım olarak bilinen davranış, fiziksel hareketlerin, seslerin, sözcüklerin, nesneleri hareket ettirmenin veya diğer davranışların tekrarlanmasıdır. Bu tür davranışlar bir dereceye kadar tüm insanlarda, özellikle gelişimsel yetersizlikleri olan insanlarda bulunur ve ayrıca otizm spektrumundaki kişilerde de sık görülür. Duyusal işleme bozukluğu teşhisi konan kişilerin de potansiyel olarak kendini uyarıcı davranışlar sergiledikleri bilinmektedir.

Kamufle etme olarak da adlandırılan otistik maskeleme, nörotipik olarak algılanmak amacıyla otistik kişiler tarafından otistik davranışların bilinçli veya bilinçaltı bastırılması ve sosyal etkileşimdeki zorlukların telafisidir. Maskeleme, otistik insanlar açısından başarılı olabilen, ancak aynı zamanda olumsuz ruh sağlığı sonuçlarına da yol açabilen öğrenilmiş bir başa çıkma stratejisidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.