Temiz Wehrmacht efsanesi
Temiz Wehrmacht efsanesi (Almanca: Saubere Wehrmacht), düzenli Alman silahlı kuvvetlerinin, Wehrmacht, II. Dünya Savaşı sırasında Holokost veya diğer savaş suçlarına karışmadıklarını savunan iddiadır. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Alman yazarlar ve askerî personel tarafından yoğun bir şekilde desteklenen iddia,[2] savaş suçlarının planlanması ve işlenmesinde Alman askerî komutanlığının suçluluğunu tamamen reddetmektedir. Nazilerin Bolşevik ve iş birlikçilerin yönettiği bir aşağı ırk olarak gördüğü Sovyet halkına karşı işlenen savaş suçları ve yürütülen imha politikası kabul edilse de bu suçlar partinin askerî birliklerine, Schutzstaffel'e (SS) atfedilir ve Alman ordusunun bu suça karışmadığı savunulur.
Temiz Wehrmacht iddiası, Federal Almanya Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında eski Wehrmacht üyeleri tarafından dile getirilen bir anlatıya atıfta bulunur. Savunulamaz bir iddia olduğu pek çok tarihçi tarafından dile getirilmesine rağmen, bugün hâlâ geleneksel dernekler ve politik olarak sağcı yazarlar tarafından savunulmaya devam etmektedir. İddia kapsamında Wehrmacht, nasyonal sosyalizm ideolojisinden etkilenmemiş ve Nazi devletinden ayrı, politik olmayan bir kurum olarak sunulmaktadır. Wehrmacht tarafından işlenen suçlar reddedilirken bunun yerine askerî başarıları vurgulanır.
Efsane, 20 Kasım 1945 ile 1 Ekim 1946 arasında yapılan Nürnberg Mahkemeleri'nde ortaya çıkmıştır. Franz Halder ve diğer Wehrmacht liderleri, generallerin ana unsurlarını ortaya koyan "1920'den 1945'e Alman Ordusu" başlıklı muhtırasını imzaladılar. Muhtıra, Wehrmacht'ı savaş suçlarından aklamak için bir girişimdi.
Savaş sonrası dönemde, Batı Müttefik kuvvetleri artan Soğuk Savaş gerilimiyle giderek daha fazla ilgilenmeye başladı ve Batı Almanya'nın olası Sovyet tehdidine karşı yeniden silahlanmaya başlamasını istedi. 1950'de Batı Almanya şansölyesi Konrad Adenauer ve eski subaylar, Batı Almanya'nın yeniden silahlanmasını görüşmek üzere Himmerod Manastırı'nda gizlice bir araya geldiler ve Himmerod Muhtırası üzerinde anlaştılar. Bu muhtıra, Batı Almanya'nın hangi koşullar altında yeniden silahlanacağını ortaya koyuyordu: "Savaş suçluları serbest bırakılmalı, Alman askerine "hakaret" durdurulmalı ve Wehrmacht'ın dış kamuoyu algısı değiştirilmelidir." Daha önce Wehrmacht'ı Naziler olarak tanımlayan Dwight D. Eisenhower, yeniden silahlanmayı kolaylaştırmak için fikrini değiştirdi. İngilizler daha fazla dava açma konusunda isteksiz davrandılar ve zaten hüküm giymiş suçluları erken serbest bıraktılar.
Adenauer, seçimlerde gazilerin oylarını istediği ve af yasalarını çıkardığı için Franz Halder ABD Ordusu Tarih Bölümü için çalışmaya başladı. Rolü, Doğu Cephesi'nin çok ciltli bir operasyonel hesabını oluşturmak için eski Wehrmacht subaylarını bir araya getirmek ve denetlemekti.[3] 700 eski Alman subayının anılarını-yazılarını denetledi ve efsaneyi kendi ağı aracılığıyla yaydı. Wehrmacht subayları ve generalleri, tarihî kayıtları çarpıtarak Alman ordusunu aklayıcı hatıralar yazdılar. Bu yazılar, özellikle Heinz Guderian ve Erich von Manstein'ın anıları olmak üzere, son derece popüler oldu ve efsaneyi halk arasında daha da yaygınlaştırdı.
1995 yılı iddia için Alman kamuoyunda bir dönüm noktası oldu. Hamburg Sosyal Araştırmalar Enstitüsünün, savaş suçlarına iştirak eden "sıradan" Wehrmacht birliklerinin 1.380 grafik fotoğrafını gösteren Wehrmacht sergisi, uzun süredir devam eden bir kamuoyu tartışmasına ve efsanenin yeniden değerlendirilmesine yol açtı. Hannes Heer, savaş suçlarının bilim adamları ve eski askerler tarafından örtbas edildiğini yazdı. Alman tarihçi Wolfram Wette, temiz Wehrmacht tezini "toplu yalancı şahitlik" olarak nitelendirdi. Savaş zamanının nesilleri, efsaneyi canlılık ve kararlılıkla sürdürdü. Bilgiyi bastırdılar ve hükûmet politikasını manipüle ettiler. O dönem nesillerinin ölümünden sonra, Wehrmacht'ın Nazilerin sistemik soykırımının bir parçası olmadığına dair yapılan aldatmacayı sürdürmek için yeterli sebep yoktu.
Almanya Savunma Bakanı Annegret Kramp-Karrenbauer, 20 Temmuz 1944'te Adolf Hitler'e suikast düzenlemesinin 76. yıldönümünde 2020'de şunları söyledi: "Wehrmacht erleri cesurca savaşmış olabilir, ama cesareti bir fetih, işgal ve imha ideolojisine hizmet ettiyse, o zaman boşunaydı".[4]
İddianın sonu
Temiz Wehrmacht efsanesi tek bir olayla sona ermedi; daha ziyade, on yıllar boyunca bir dizi olayla sona erdi.[5] İddia, 1975'te halkın zihnine hakim oldu. İsrailli tarihçi Omer Bartov, 1965'ten başlayarak "birkaç seçkin ve cesur Alman bilim adamının mite meydan okuma çabalarını" övdü.[6] 1979'dan başlayarak, Militargeschichtliches Forschungsamt'ın (Askeri Araştırma Ofisi) tarihçileri, İkinci Dünya Savaşı'nda Almanya'nın resmi tarihini yayınlamaya başladılar ve birbirini izleyen ciltler Wehrmacht'ın komutanlarını çokça eleştirdi.[7]
İddiayı eleştiren Alman tarihçiler kınandı ve kendilerine "kendi yuvalarını kirlettikleri" söylendi.[8] 1986'da Historikerstreit ("tarihçilerin kavgası") başladı. Tartışma televizyon programları, gazeteler ve yayıncılar tarafından desteklendi.[1] Historikerstreit yeni bir araştırmaya katkıda bulunmadı, ancak Ernst Nolte ve Andreas Hillgruber gibi "revizyonist" muhafazakar tarihçilerin çabaları öfkeli bir milliyetçi tonla dikkat çekti.[9]
1995 yılı, Wehrmachtsausstellung'un ("Wehrmacht Sergisi") Hamburg'da açılmasıyla Alman kamuoyunda bir dönüm noktası oldu; Hamburg Sosyal Araştırmalar Enstitüsü, Wehrmacht'ın savaş suçlarını bir Alman imha savaşı olarak düşmanlıklara odaklanan, geniş bir kitleye teşhir eden gezici bir sergi başlattı.[1] Sergi Hannes Heer tarafından tasarlandı. Tur dört yıl sürdü ve 33 Alman ve Avusturya şehrini gezdi. Uzun süredir devam eden bir tartışmayı ve efsanenin yeniden değerlendirilmesi masaya yatırıldı.[1] Sergi, Wehrmacht tarafından işlenen savaş suçlarının grafik fotoğraflarını gösterdi ve savaşta yer alanlar ile röportaj yaptı. Savaşta bulunan askerler çoğunlukla suçları kabul ettiler, ancak kişisel olarak katılımlarını reddettiler. Bazı eski askerler Nazi benzeri gerekçeler sundular.[10] Serginin etkisi patlayıcı olarak nitelendirildi. Alman halkı, toplama kamplarının ve SS'lerin görüntüleriyle "anlaşılmaz işler" görmeye alışmıştı. Sergide Wehrmacht'ın savaş suçlarına iştirak ettiği 1.380 fotoğraf gösterildi. Fotoğraflar çoğunlukla askerler tarafından kırsal kesimde, toplama kamplarından ve SS'lerden uzakta çekilmişti.[11] Heer şunları yazdı: "Bu fotoğrafların yaratıcıları görüntülerinde var - gülüyor, muzaffer veya iş gibi" ve "bu yer, bence, Hitler'in Wehrmacht'ının merkezinde, 'karanlığın kalbi' içinde duruyor".[12] Heer, savaş suçlarının bilim adamları ve eski askerler tarafından örtbas edildiğini savunuyor.[11][13] Daha sonra, asırlık bir tabunun kırılmasıyla birlikte bir haykırış başladı. Organizatörler, savaş suçları işleyen askerlerin sayısını belirtmedi. Tarihçi Horst Möller, sayının "on binlerce" olduğunu yazdı.[14]
2000 yılında, tarihçi Truman Anderson, "Wehrmacht'ın Nasyonal Sosyalist dünya görüşünün temel özelliklerine, özellikle komünizme karşı nefreti ve anti-semitizmine olan yakınlığının tanınması" etrafında merkezlenen yeni bir bilimsel fikir birliği belirledi.[15] Tarihçi Ben H. Shepherd, "Çoğu tarihçi artık Wehrmacht'ın Üçüncü Reich'ın suçlarına karışmasının ölçeğini kabul ediyor" diye yazıyor.[16] 2011'de Alman askeri tarihçi Wolfram Wette, temiz Wehrmacht tezini "toplu yalancı şahitlik" olarak nitelendirdi.[17] Savaş zamanı nesli, efsaneyi canlılık ve kararlılıkla sürdürdü. Bilgiyi bastırdılar ve hükûmet politikasını manipüle ettiler, geçişleriyle aldatmayı sürdürmek için yeterli baskı yoktu.[18]
Efsanenin yapısal temalarını inceleyen Pollak, suçlamanın reddedilemediği yerlerde yazılı basının suçu önce Hitler'e sonra da SS'ye odaklayarak kapsamını sınırladığını söyledi. 1960'lara gelindiğinde bir "Hitler çılgınlığı" yaratılmıştı ve SS'ler onun acımasız ajanları olarak tanımlanıyordu. Wehrmacht savaş suçlarına karışmaktan kopmuştu. Stalingrad Savaşı, medya tarafından bir kurban olayı olarak icat edildi. Wehrmacht'ı liderlik tarafından ihanete uğramış ve dondurucu soğukta ölüme terk edilmiş olarak tanımladılar. Bu anlatı, hayatta kalma mücadelesi veren, yoksunluklara ve zorlu koşullara sempati uyandıran askerlere odaklanıyor. Gerçekleştirilen imha savaşı, holokost ve ırksal soykırım tartışılmaz. Medya, Alman savaş suçlarını Müttefik Kuvvetlerin davranışlarıyla karşılaştırarak en aza indirdi. 1980'lerde ve 1990'larda medya, Müttefiklerin ve Wehrmacht'ın eşit derecede suçlu olduğunu iddia etmek için Dresden'in bombalanmasıyla meşgul oldu. Gazete makaleleri rutin olarak Müttefik suçlarının dramatik resimlerini gösteriyordu, ancak nadiren Wehrmacht'ı tasvir edenleri gösteriyordu.
Kaynakça
- ^ a b c d Wette 2007, s. 269.
- ^ Beorn 2014, ss. 12-17.
- ^ Smelser & Davies 2008, s. 64.
- ^ Michael Kappeler (20 Temmuz 2020). "Germany: anti-Hitler plotters a model for today's military". AP News. 20 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2020.
- ^ Wette 2007, ss. 270–272.
- ^ Bartov 1997, s. 165.
- ^ Bartov 1997, s. 166.
- ^ Wette 2007, ss. 275–277.
- ^ Bartov 1997, s. 171.
- ^ Heer et al. 2008, s. 95.
- ^ a b Heer et al. 2008, ss. 238–243.
- ^ Tymkiw 2007, ss. 485–492.
- ^ Semmens, Kristin (2006), Review of Heer, Hannes. Vom Verschwinden der Täter: Der Vernichtungskrieg fand statt, aber keiner war dabei (in German) [About the disappearance of the perpetrators: The War of Annihilation took place, but no one was there.] (İngilizce), H-German, H-Net, ISBN 978-3-35102-565-6, 23 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 23 Ağustos 2022
- ^ Heer et al. 2008, s. 239.
- ^ Anderson 2000, s. 325.
- ^ Shepherd 2009, ss. 455–456.
- ^ Zähe Legenden. Interview mit Wolfram Wette, in: Die Zeit vom 1. June 2011, S. 22
- ^ Wette 2007, s. 278.
