İçeriğe atla

Temerrüd Ali Paşa

Temerrüd Ali Paşa (ö. 1572), yeniçeri ağalığı ve beylerbeyi görevlerinde bulunmuş bir Osmanlı devlet adamıdır.

Bosnalı devşirme olup Enderun'da yetişmiştir. Ata Bey, Ali Paşa'nın Zvornikli olduğunu belirtmiştir. Dönemindeki birçok Ali Paşa olması nedeniyle zaman zaman başka şahsiyetlerle karıştırılabilmektedir.[1] 1534 yılında Sol Garipler ağası olan Ali Paşa, 1536 yılı Mayıs ayında Sağ Garipler ağası olmuştur. Aynı yılın Ağustos ayında serulûfeciyân-ı yemîn görevine getirilmiş daha sonra küçük mîrâhur ve 12 Mart 1541 yılında da büyük mîrâhur olmuştur. 10 Mayıs 1541'de yeniçeri ağası olarak Budin Seferine katılmıştır.[2] Budin Seferi sırasında, Divane Hüsrev Paşa ile birlikte Siklós’u kuşatarak şehrin 8 Temmuz 1543'te Osmanlı hâkimiyetine girmesinde rol oynamıştır.[3] Aynı yılın sonlarına doğru 1543 yılında Erzurum beylerbeyi görevine getirilmiştir. Bu görevi sırasında Gürcü ve Safeviler'e karşı mücadelede bulunurken şehrin imarıyla da uğraşmıştır.[2] 1545 yılı Gürcüler üzerine düzenlediği seferde Oltu ve Batum bölgelerini Osmanlı topraklarına katmıştır.[4] 1548 yılının ilk yarısında Karaman beylerbeyi, 6 Şubat 1549 yılında da Bağdat beylerbeyi olmuştur.[2] Bu görevdeyken uzun yıllardır Cezâyir-i Irâk-ı Arab Bölgesinde düzeni bozan Mir Ali önderliğindeki Ulyanoğlu kabilesini cezalandırmak için harekata geçmiş ve Mir Ali'yi Medine'de kuşattıktan sonra onun teslim olmasıyla da bölgede yeniden düzeni kurmaya çalışmıştır. Ancak kısa süre sonra Mir Ali şartlara uymayarak yeniden düzen bozucu hareketlere başlamıştır.[5] 5 Kasım 1553'te Rum beylerbeyi olduktan hemen sonra Nahcıvan Seferi'ne katılmıştır. Aynı görevdeyken 1559 yılında Şehzade Bayezid isyanını önlemek üzere görev almıştır.[2] Ancak hem Amasya'dan hareket eden Şehzade Bayezid'in önünü kesememiş hem de diğer beylerle onun İran'a kaçışını engelleyememiştir. 8 Mayıs 1560’da görevden alınan Ali Paşa, 4 Mart 1561’de hacca gittikten sonra İstanbul’a dönerek bir süre devlet görevinde bulunmamıştır.[1]

26 Eylül 1563 tarihinde ikinci defa Erzurum beylerbeyi, 12 Temmuz 1564 tarihinde Anadolu beylerbeyi, 10 Şubat 1565 tarihinde üçüncü defa Erzurum beylerbeyi olmuştur. Buradaki görevi esnasında 2 Haziran 1572 tarihinde ölmüştür. Cenazesi Tokat'ta inşa ettirdiği cami içerisindeki türbeye gömülmüştür.[2]

Kişiliği ve mirası

İnatçı yapısı nedeniyle temerrüd lakabıyla anılırken, ağırbaşlı ve sert tabiatlı biri olarak tarif edilmiştir. Fıkıh ile uğraşan Ali Paşa, Türkçe ve Farsça şiirler yazmıştır. Osmanlı şairi Ahdî'yi himayesine almıştır. Ali Paşa'nın hayır eserleri; Tokat'ta 1 cami, 1 hamam, Erzurum'da 1 cami, 1 köprü ve 9 çeşme ve Sivas'ta çok sayıda çeşmedir.[1]

Eş ve çocukları

II. Bayezid’in, kızı Selçuk Sultan'ın kızından torunu olan Fatma Sultan ile evlenmiş olup bu evliliğinden Mustafa adında oğlu ve Neslihan Sultan adında kızı bulunmaktadır.[2]

Kaynakça

  1. ^ a b c Afyoncu, Erhan (2001). "XVI. Yüzyılda Osmanlı Beylerbeyileri I Temerrüd Ali Paşa". Belleten. 65 (244). belleten.gov.tr. ss. 1007-1034. 13 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  2. ^ a b c d e f Afyoncu, Erhan (2011). "XVI. Yüzyılda Osmanlı Beylerbeyileri I Temerrüd Ali Paşa". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Cilt 40. Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 412-413. 2 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  3. ^ Bilge, Sadık Müfit (2000). "Macaristan'da Osmanlı Hakimeyitinin ve İdari Teşkilatının Kuruluşu ve Gelişmesi" (PDF). OTAM, 11. DergiPark. s. 74. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 19 Mart 2024. 
  4. ^ Yıldırım, Nesrin (2022). "Batum Sancağı'nın sosyal ve ekonomik gelişimi (1800-1877)". Akademik Tarih ve Araştırmalar Dergisi. 5 (7). acarindex.com. ss. 149-179. 20 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 
  5. ^ Sağırlı, Abdurrahman (2005). "Cezâyir-İ Irâk-I Arab Veya Şattü'larab'ın Fethi- Ulyanoğlu Seferi- 1565-1571". İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi, 41. DergiPark. ss. 45-93. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Malkoçoğulları, adı Malkoç Bey olan ve I. Murad döneminden itibaren özellikle Balkan ülkelerine yapılan akınlarda görev yapmış bir akıncı beyinin soyundan gelen aile mensuplarına verilen addır. Malkoçoğulları 14. - 15. ve 16. yüzyıllarda etkin olmuş ve yaptıkları başarılı akınlarla tanınmışlardır. Malkoçoğlu akıncıları Silistre civarında bulunurdu. Ailenin kökeninin Bosna'nın Malković ailesine dayandığı iddia edilir.

Hersekzade Ahmed Paşa II. Bayezid saltanatında 1497-1498, 1503-1506, 1511 tarihlerinde dört defa ve I. Selim saltanatında 1515-1516 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. 1506-1511 döneminde Kaptan-ı Derya görevi de yapmıştır.

Semiz Ali Paşa, I. Süleyman saltanatı döneminde 1561-1565 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şemsi Ahmed Paşa</span> Osmanlı soylu ve beylerbey

Şemsi Ahmed Paşa ; ; Şam, Anadolu ve Rumeli beylerbeyi görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Laz Aziz Ahmet Paşa II. Mahmud saltanatında 10 Nisan 1811 - 5 Eylül 1812 tarihleri arasında bir yıl dört ay yirmi beş gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Budin (eyalet)</span>

Budin Eyaleti, Budin Beylerbeyliği veya Budin Paşalığı, Osmanlı İmparatorluğu'nun bir eyaleti. 1526'daki Mohaç Muharebesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'na bağlanan Macaristan Krallığı'nın başkenti Budin'e 1530, 1540 ve 1541 yıllarında Habsburg Hanedanı'nın kontrolündeki Avusturya Arşidüklüğü tarafından gerçekleştirilen ve başarısızlıkla sonuçlanan kuşatmalar sonrasında kurulmuştur. 1552'de Temeşvar ele geçirilmiş ve Temeşvar ve çevresinde Temeşvar Eyaleti kurulmuştur. 1606'da Zitvatorok Antlaşması'yla Eğri ve Kanije şehirleri de alınarak Eğri (1596) ve Kanije (1600) Eyaletleri kurulmuştur. 17. yüzyılda II. Viyana Kuşatmasının başarısızlığından sonra 2 Eylül 1686'da Habsburg ordusu Budin şehrini düşürdü ve eyalet de düşmüştür.

Arslan Paşa, Kanuni Sultan Süleyman döneminde Hatvan, İstolni Belgrad, Pojega, Semendire ve Belgrad sancakbeyliği ile 1565-1566 yılları arasında Budin beylerbeyliği görevlerinde bulunan Osmanlı askeri ve devlet adamıdır.

Yahyapaşazade Mehmet Paşa, Osmanlı asker ve devlet adamıdır.

Pertev Mehmed Paşa, I. Süleyman ve II. Selim dönemlerinde beylerbeyi ve vezirlik görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamı.

İskender Paşa ya da Çerkes İskender Paşa ; Van, Erzurum, Diyarbakır ve Mısır beylerleyliği görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamı.

Bosnalı Hacı Mehmed Paşa, Derviş, Sufi ve Sofu lakaplarıyla da bilinen Osmanlı devlet adamıdır.

Deli Derviş Paşa, Osmanlı asker ve devlet adamıdır.

Güveyi Sinan Paşa, beylerbeyi ve kaptan-ı deryalık görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Cenabi Ahmed Paşa ; Anadolu beylerbeyi görevinde bulunmuş Osmanlı İmparatorluğu devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Estergon Kuşatması (1543)</span>

Estergon Kuşatması, Avusturya Arşidüklüğü'nün elindeki Estergon'un Osmanlı İmparatorluğu tarafından, 25 Temmuz ile 8 Ağustos 1543 tarihleri arasında kuşatılması. Yaklaşık iki hafta süren kuşatma sonrasında şehir Osmanlı egemenliğine girdi.

Sofu Sinan Paşa , beylerbeyi ve vezirlik görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Murtaza Paşa (?-1648); beylerbeyi görevinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.

Frenk Cafer Paşa, 1605 ve 1606-1608 dönemlerinde kaptan-ı deryalık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Sokulluzade Hasan Paşa,, sancakbeyi, beylerbeyi ve vezirlik görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır. Sadrazam Sokollu Mehmed Paşa’nın en büyük oğludur.

Hadım Yakup Paşa , sancakbeyi ve beylerbeyi görevlerinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.