İçeriğe atla

Temeşvarlı Osman Ağa

Temeşvarlı Osman Ağa (d. 1670 – ö. 1725[?]), Osmanlı subayı ve öz yaşam öyküsü yazarıdır. Bir savaş esiri olarak Habsburg Avusturya'sındaki maceralarını yazmıştır. Osmanlı dönemi Türkçesinde türünün tek örneğidir. Temeşvar'da(Çağdaş zamanlarda Timişoara, Romanya) Sırp kökenli bir Osmanlı olarak doğmuştur.[1]

Arka plan

Timișoara, Romanya'nın ünlü camileri, 1656.

Temeşvar, Banat'a bağlı bir şehirdi. Şimdilerde Batı Romanya'da bulunur.Rumen-Sırp ve Macar yoğunluklu şehir 1552'de Osmanlılarca fethedilmiştir. Osman Ağa bu sırada düşük rütbeli bir subaydır. Yabancı dil öğrenmek ve binicilik yetenekleriyle diğerlerinin arasından sivrilmiştir.

Viyana Kuşatması başarısızlıkla sonuçlanınca, imkanlar Haçlı birliği lehinde gelişti. 1683- 1699 arasında Avrupa orduları Osmanlı'yı Macaristan'dan çıkarmak için birlik olmuştu.

Savaş sırasında

Savaş sırasında Avusturyalılar Temeşvar'ı ele geçirememişti. 1688'de Osman'ın 80 kişilik birliğine özel bir görev verildi. Lipova'daki subayların maaşlarını ulaştıracaklardı. Temeşvar'ın kuzeyindeki bu bölgeye giderken, Arad kırsalında, kendilerinden üstün Avusturyalı kuvvetler saldırdı. Şehir heyeti de teslim olmayı kararlaştırdı. Osman, 18 yaşında savaş esiri olmuştu.[1]

Savaş Esiri Osman Ağa

Özgürlüğü için ödeme yaptığı halde, efendisi tarafından çeşitli bahanelerle salıverilmez, Kapfenberg ve Viyana zindanlarında birkaç ay geçirir. Esir olarak birkaç kez satılır. Sahipleri tarafından çokça dövülür ve kırbaçlanır. Binicilik ve Almancayı öğrenme yeteneği sayesinde gelecek yıllarda daha iyi bir hayat sürmüştü. Bir keresinde efendisi ona, Hristiyanlığa geçmesi halinde özgürlük vadetmişti. Ancak Osman reddetti.[2] Karlofça Antlaşması'ndan sonra, 1700 yılında Temeşvar'a dönebilmişti.

Sonrası

Temeşvar'da esirliği sırasında öğrendiği Almanca sayesinde, resmi çevirmen (dragoman) oldu. 1715'te Avusturya ile başlayan yeni bir savaşta tekrar sıkıntılar yaşandı. Eugene Savoy Temeşvar'ı zapt etti. Osman Belgrad'a kaçtı. 1717'de Belgrad da elden çıktı. Bu sırada Belgrad cephaneliğini havaya uçuran Avusturyalılar Osman Ağa'nın ailesinin de bulunduğu 3.000 kişinin ölümüne neden oldular. Osman Ağa bundan sonra Vidin ve İstanbul'da çevirmenlik yaptı.

Çalışmaları

En önemli çalışması; "Gâvurların Esiri" adlı, 1724'te yazdığı eseridir. 1688-1700 arası Avusturya maceralarını anlatır. Eserin bir örneği, British Museum'dadır. (NR. MS Or. 3213)[3]) "Nemçe Tarihi" adlı Avusturya tarihi çalışması bitirilmemiştir. 1700'den sonraki diplomatik görevlerini de yazmıştır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b Wendy Bracewell, Orientations: an anthology of East European travel writing, ca. 1550-2000, Central European University Press, 2009, ISBN 978-963-9776-10-4, p. 42.
  2. ^ Osman Aga: Gavurların Esiri (Modern Turkish:Esat Mermi), Milliyet yayınları, İstanbul, 1971
  3. ^ "Kitapmekani: Prisoner of the Infidels". 28 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2014. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">II. Süleyman (Osmanlı padişahı)</span> 20. Osmanlı padişahı (1687–1691)

II. Süleyman, 20. Osmanlı padişahı ve 99. İslam halifesidir.

<span class="mw-page-title-main">II. Mustafa</span> 22. Osmanlı padişahı (1664-1703)

II. Mustafa veya Mustafa Gazi, lâkabı Gazi, Divan edebiyatındaki adı İkbâlî; 22. Osmanlı padişahı ve 101'inci İslâm halifesidir. Babası Sultan IV. Mehmed, annesi Emetullah Râbi'a Gülnûş Sultan'dır. Kuvvetli bir ilim tahsili yaptı. Osmanlı padişahları arasında sefere çıkan son padişahtır.

<span class="mw-page-title-main">II. Viyana Kuşatması</span> Osmanlı ordusunun Viyanayı başarısız olarak ikinci kez kuşatması ve 60. günün sonunda bozguna uğradığı kuşatma

II. Viyana Kuşatması, 1683 Viyana Kuşatması veya Viyana Bozgunu, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçası olan Avusturya Arşidüklüğü'ndeki Viyana şehrini ele geçirmek için yaptığı ikinci girişimdi. Viyana Savaşı, şehrin iki ay boyunca Osmanlı İmparatorluğu tarafından kuşatılmasının ardından 12 Eylül 1683 tarihinde Viyana yakınlarındaki Kahlenberg Dağı'nda gerçekleşti. Savaş, Habsburg monarşisi liderliğindeki Kutsal Roma İmparatorluğu ve Polonya-Litvanya Birliği tarafından, her ikisi de Kral III. Jan Sobieski komutasında, Osmanlılara ve onların vasal ve haraç devletlerine karşı yapıldı. Bu savaş, İngiliz Milletler Topluluğu ve Kutsal Roma İmparatorluğu'nun Osmanlılara karşı ilk kez askerî işbirliği yaptığı savaş oldu. Osmanlıların yenilgisi, Avrupa'ya yayılmasında bir dönüm noktası oldu ve bundan sonra Osmanlılar daha fazla ilerleme kaydedemedi. Bunu takip eden ve 1699 yılına kadar süren savaşta Osmanlılar, Osmanlı Macaristanı'nın büyük bir kısmını Kutsal Roma İmparatoru I. Leopold'a bıraktı.

<span class="mw-page-title-main">Osijek</span> Hırvatistanda Öslek-Baranja iline bağlı şehir

Osijek, Hırvatistan'ın dördüncü büyük şehridir. Osijek kenti Drava Nehri'nin kıyısına kurulmuştur. Tarihi Slavonya bölgesinin kültür ve ekonomik merkezidir. Ayrıca Osijek-Baranya bölgesinin de idari merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Kutsal İttifak savaşları</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Kutsal İttifak (Habsburg İmparatorluğu, Polonya-Litvanya, Venedik, Rusya) arasında yapılan ve ittifakın zaferiyle sona eren bir dizi savaş (1683-1699)

Osmanlı-Kutsal İttifak Savaşları (1683-1699), Osmanlıların II. Viyana Kuşatması'nda başarısızlığa uğramasından cesaret alan bir grup Avrupa ülkesinin Kutsal İttifak adı altında birleşip Osmanlılara karşı giriştikleri ve bu ülkelerin Macaristan, Ukrayna ve Dalmaçya'da hâkimiyet kurup Balkanlar'daki Osmanlı hâkimiyetine büyük darbe vurmaları ile sonuçlanmış bir savaşlar dizisidir. Osmanlı tarihinde Felaket Seneleri veya Küçük Kıyamet olarak da geçer. Avrupa tarihinde ise genelde Büyük Türk Savaşı olarak bahsedilir.

<span class="mw-page-title-main">Eugen (Savoie prensi)</span> Savoyun evi prensi, ardından Kutsal Roma İmparatorluğu ordularının komutanı

Savoy Prensi Eugen, Habsburglu Avusturya Arşidüklüğü'nün ünlü generali.

<span class="mw-page-title-main">Tökeli İmre</span> Macar askeri önder (1657-1705)

Tökeli İmre, Erdel Prensi, Osmanlı yanlısı ve Habsburg karşıtı bir Macar devlet adamı.

Sırbistan tarihi, bugünkü Sırbistan topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

Yanıkkale, Macaristan'ın Györ şehrinde kurulu müstahkem mevkiye Osmanlılar tarafından verilen ad.

<span class="mw-page-title-main">Petrovaradin Muharebesi</span> 1716da Osmanlı ordusu ile Avusturya ordusu arasında yaşanmış meydan muharebesi

Petrovaradin Muharebesi, 5 Ağustos 1716 tarihinde bugünkü Sırbistan’ın Novi Sad bölgesinde Osmanlı ordusunun Avusturya ordusu karşısında yaptığı bir meydan muharebesidir. Savaşı Avusturya ordusu kazanmıştır.

Sırp İsyanları, 19. yüzyılın başlarında Sırpların Osmanlı Devleti'ne karşı başlattıkları ve 1878 yılında Sırbistan'ın bağımsızlığıyla sonuçlanmış isyanlardır.

Banya Luka Muharebesi, Hekimoğlu Ali Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu ile Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ve ona bağlı Avusturya Arşidüklüğü arasından yapılmıştır. Bosna'ya girmek isteyen Avusturyalılar, Osmanlı Ordusu ile Banya Luka şehri yakınında karşı karşıya gelmiştir. Osmanlı Ordusunun o bölgedeki ordusu, çoğunlukla yerel Bosnalı kökenli askerlerden ve milislerden oluşmaktaydı. Osmanlı-Bosna askerleri, Avusturya ordusunu yenilgiye uğratıp Bosna'daki ilerlemelerini durdurmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Sırbistan Prensliği (1817-1882)</span>

Sırbistan Prensliği 1804 - 1882 yılında huküm sürmüş Osmanlı Devletine bağlı özerk prenslik. Berlin Antlaşmasıyla bağımsız olmuştur. 1882 yılında Sırbistan Krallığı ilan edilmiştir. Kara Yorgi (1752-1817), 1804 yılında III. Selim'e isyan etse de bunu başaramadı. 1817'de Obrenoviç'in Osmanlılarla anlaşmasıyla özerk Sırp prensliği kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Muhadiye Muharebesi</span>

Muhadiye Boğazı Muharebesi, 1787-1791 Osmanlı-Avusturya Savaşı sırasında yapılan ve Osmanlıların zaferi ile sonuçlanan muharebenin adıdır. Muhadiye, Romanya'da Caraş-Severin ili'nde şimdi adı "Mehadia" olan şehrin adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Uyvar Kuşatması (1663)</span>

Uyvar Kuşatması, Uyvar'ın Osmanlılar tarafından 1663'te fethedilmesiyle sonuçlanan muharebedir.

1737-39 Sırp ayaklanması, Osmanlı'nın Avusturya ile savaşta olduğu zamanda çıkan isyandır.

Avusturya egemenliğindeki Sırbistan, 1787-91 yılında yapılan Avusturya-Osmanlı Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğu topraklarında bulunan Sırbistan'ın Avusturya ordusu tarafından ele geçirilmesi sonucunda oluşturulmuş yönetimidir.

<span class="mw-page-title-main">Sırp Özgürlük Ordusu</span>

Sırp Özgürlük Ordusu, Avusturya tarafından, Avusturya-Osmanlı Savaşı sırasında Osmanlı İmparatorluğuyla savaşmak için kurulan gönüllü milis kuvvetleridir. Fransız Devrimi Savaşları ile Avusturya barış istemişti. Yapılan Sistova Antlaşması ile ordu lağv edildi ve en önemli komutanı Koča Anđelković, kazığa oturtularak idam edildi. Ancak lağv edilen ordunun milisleri, Sırp İsyanları'nda önemli bir payı olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya-Osmanlı Savaşı (1716–1718)</span>

Avusturya-Osmanlı Savaşı Habsburg Hanedanı ile Osmanlı Hanedanlığı arasında geçti. Karlofça Antlaşması Osmanlı için kabul edilebilir bir uzun süreli bir anlaşma değildi. Karlofça Antlaşması'dan on iki yıl sonra, Türkler, uzun süredir II. Viyana Kuşatması'ndaki yenilginin intikamını alma umuduyla harekete geçti. İlk olarak, Türk Sadrazamı Baltacı Mehmed Paşa'nın ordusu, Prut Savaşı'nda Büyük Petro'nun Rus Ordusunu mağlup etti. Daha sonra yeni Sadrazam Silahdar Damat Ali Paşa liderliğinde Osmanlı ordusu Osmanlı-Venedik Savaşı'nda, Mora Yarımadası'nı yeniden fethetti. Mora Yarımadası'nın kaybından sonra Venedikliler, Karlofça Antlaşması'nın garantörü olan Avusturya'dan yardım talep etti ve Avusturya olumlu yanıt verdi. Bunun üzerine Osmanlı İmparatorluğu Avusturya'ya savaş açtı.

<span class="mw-page-title-main">Temeşvar Kuşatması (1716)</span>

Temeşvar Kuşatması, 1716-1718 Osmanlı - Avusturya Savaşı sırasında 31 Ağustos - 12 Ekim 1716 tarihleri arasında meydana geldi. Petrovaradin Muharebesi'ni kazanan Savoy Prensi Eugen liderliğindeki Habsburg ordusu, 1552'den beri bir Osmanlı kalesi ve Banat'in başkenti olan bölgedeki son Türk kalesi Temeşvar'ı ele geçirmeyi başardı. Garnizon 43 gün süren bir kuşatmadan sonra teslim oldu. Şehir Macaristan Krallığı yönetimine devredildiği 6 Haziran 1778'e kadar askeri yönetimin kontrolünde kaldı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.