İçeriğe atla

Telegony

Telegony (GrekçeΤηλεγόνεια, Tēlegoneia), Kirke tarafından Odysseus'un oğlu Telegonus hakkında kayıp bir antik Yunan epik şiiridir.[1] Adı ("uzakta doğmuş"), Odysseus'un İtaka'daki evinden uzakta, Aeaea'da doğduğunun göstergesidir.[1] Truva Savaşı mitlerini ve ona yol açan, onu izleyen olayları anlatan Epik Döngü şiirlerinin bir parçasıydı. Telegony'nin hikâyesi kronolojik olarak Odyssey'in hikâyesinden sonra gelir ve Epik Döngünün son bölümüdür. Şiir bazen antik dönemde Spartalı Cinaethon'a (MÖ 8. yüzyıl) atfedilmiştir, ancak bir kaynakta Musaeus'tan Eugamon veya Cyrene'li Eugammon (MÖ 6. yüzyıl) tarafından çalındığı söylenmektedir (bkz. Döngüsel şairler[]).Şiir, dactylic hexameter'da iki şiir kitabından oluşuyordu.

Başlık

Antik Çağ'da Telegony, MS 2. yüzyılda Pausanias tarafından bir kez anılan Thesprotis (Yunanca: Θεσπρωτίς) olarak da biliniyor olabilir; alternatif olarak, Thesprotis Telegony'nin ilk kitabının adı olabilir.Daha büyük bir destan içinde izole edilmiş bölümlerin bu şekilde adlandırılması, Homeros destanlarının eski okurları için yaygın bir uygulamadır. Üçüncü bir olasılık, Thesprotis adında tamamen ayrı bir destan olmasıdır; ve yine dördüncü olasılık, Telegony ve Thesprotis'in, bir aşamada tek bir Telegony'de derlenmiş iki ayrı şiir olmasıdır.

Tarih

Telegony'nin oluşum tarihi belirsizdir. Yazar Eugammon'un anavatanı olan Kirene, MÖ 631'de kuruldu; ancak anlatı detayları Eugammon'un versiyonundan önce, hatta belki sözlü gelenekte de var olmuş olabilir.Odysseia'nın yazarının Telegony hikâyesinin en azından bir versiyonunu bilmesinin belirgin bir olasılığı vardır (Thesprotian bölümü ve Telegonus'un Telegony'deki alışılmadık mızrağı, Odyssey kitabı 11'deki Tiresias'ın kehanetine dayanmış olabilir; ancak bu da mümkündür. Odyssey şairinin Telegonus hikâyesini Teiresias'ın kehaneti için bir temel olarak kullandığını). Kuşkusuz Eugammon'un şiiri büyük olasılıkla MÖ 6. yüzyılda yazılmıştır.

Kaynakça

  1. ^ a b Fontaine, Michael (2014). The Oxford handbook of Greek and Roman comedy. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0190887216. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Homeros</span>

Homeros Antik Çağ'da yaşamış İyonyalı ozan. Batı edebiyatının ilk büyük eserleri kabul edilen İlyada ve Odysseia destanlarının yazarı veya derleyicisi olduğu kabul edilmektedir. Smyrna (İzmir) bölgesinde yaşamış olduğu sanılmaktadır.

Türklerin Anadolu'ya geldikten sonra edebiyatları iki gruba ayrılmıştır. Arapça ve Farsçayı çok iyi bilen aydınların oluşturduğu "Yüksek Zümre Edebiyatı" ve İslam öncesinden gelen sözlü bir "Halk Edebiyatı". Anadolu'ya göç eden Türkler arasında aynı ayrım devam etti. Medrese eğitimi gören aydın kesim Arap ve Fars edebiyatlarının tesirini devam ettirirken, halk yine saz şairleri aracılığıyla halk edebiyatını devam ettirdi. Dolayısı ile Anadolu Türk Edebiyatı iki grupta incelenmektedir. Bu gruplardan biri halk edebiyatıdır.

<i>Gılgamış Destanı</i> tarihin en eski yazılı destanı

Gılgamış Destanı, antik Mezopotamya'dan günümüze ulaşan en eski edebiyat eseri ve Piramit metinlerinden sonra en eski ikinci dini metin olarak kabul edilen destansı bir şiirdir. Gılgamış'ın yazınsal tarihi, Üçüncü Ur Hanedanlığı'ndan kalma Uruk Kralı Bilgamış hakkında yazılan beş Sümer şiiriyle başlar. Bu bağımsız hikâyeler, daha sonra Akadcada birleşik bir destan için kaynak olarak kullanılmıştır. "Eski Babilce" yorumu olarak bilinen bu birleşik destanın günümüze ulaşan ilk yorumu, MÖ 18. yüzyıla dayanır ve adını açılışından almıştır. Destanın sadece birkaç tableti günümüze ulaşmıştır. Sîn-lēqi-unninni tarafından derlenen daha sonraki Standart Babilce yorumu, MÖ 13. yüzyıldan 10. yüzyıla kadar uzanır ve Sha naqba īmuru açılışına dayanır. Bunun yaklaşık üçte ikisi daha uzundur ve on iki tabletlik yorum kurtarılmıştır. En iyi kopyalardan bazıları, MÖ 7. yüzyılda yaşamış olan Asur Kralı Asurbanipal'in kütüphane kalıntılarında keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Gılgamış</span> Sümer şehir devleti Urukun tarihî kralı

Gılgamış, Sümer şehir devleti Uruk'un tarihî kralı, antik Mezopotamya mitolojisinin önemli bir kahramanı ve MÖ 2. binyılın sonlarında Akadca yazılan epik şiir Gılgamış Destanı'nın protagonistidir. Muhtemelen MÖ 2800 ile 2500 arasındaki bir zaman aralığında ülkeyi yönetmiş ve ölümünden sonra tanrısallaştırılmıştır. Ur'un üçüncü hanedanlığı döneminde Sümer efsanelerinde önemli bir şahsiyet olmuştur. Gılgamış'ın efsanevi kahramanlıkları günümüze kadar gelen beş Sümer şiirinde anlatılmıştır. Bunların tespit edilebilen en eskisi Gılgamış, Enkidu ve Ölüler Diyarı'dır. Bu şiirde Gılgamış, Tanrıça İnanna'nın yardımına gelir ve tanrıçanın huluppu ağacını istila eden yaratıkları defeder. İnanna, Gılgamış'a mikku ve pikku adı verilen iki bilinmeyen nesne verir fakat Gılgamış, bunları kaybeder. Enkidu'nun ölümünden sonra gölgesi, Gılgamış'a Ölüler Diyarı'nın kasvetli koşullarını anlatır. Gılgamış ve Agga şiiri, Gılgamış'ın tâbi olduğu Kral Agga'ya karşı ayaklanmasını anlatır. Diğer Sümer şiirleri Gılgamış'ın dev Huvava ve Gök Boğası ile ilişkisini anlatırken kötü muhafaza edilmiş olan sonuncu şiir Gılgamış'ın ölümüyle cenazesini anlatır.

<i>Şehnâme</i> Firdevsinin eski İran efsaneleri üzerine kurulu manzum destanı

Şehnâme veya Şahnâme, Firdevsî'nin eski İran efsaneleri üzerine kurulu manzum destanıdır. İran edebiyatının en büyük eserlerinden biri olarak kabul edilir. 977 ila 1010 arasında yazılmıştır. 60.000 beyit civarında hacime sahiptir. Tek şair tarafından yazılan en uzun epik şiirlerdendir.

<span class="mw-page-title-main">Odisseia</span>

Odysseia ya da Odesa Homeros'un derlediği ünlü destanlarından biridir. Diğeri de İlyada'dır. Modern Batı kültürünü oluşturan temellerden biridir ve İlyada destanından sonra günümüze ulaşan ikinci en eski Batı edebiyatı örneğidir. Bilim adamları MÖ 8. yüzyılın sonlarında, Anadolu'nun bir kıyı kenti olan İyonya'da oluşturulduğunu tahmin etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Truva Savaşı</span> Yunan mitolojisinde efsanevi savaş

Truva Savaşı, Yunan mitolojisinde M.Ö. 12. veya 13. yüzyıl civarında meydana gelen efsanevi bir çatışmadır. Savaş, Truvalı Paris'in Helen'i Sparta kralı kocası Menelaos'tan almasının ardından Akalar (Yunanlar) tarafından Truva şehrine karşı yürütülmüştür. Savaş Yunan mitolojisindeki en önemli olaylardan biridir ve başta Homeros'un İlyada'sı olmak üzere Yunan edebiyatının birçok eserinde anlatılmaktadır. İlyada'nın özü on yıl süren Truva kuşatmasının onuncu yılında dört gün iki gecelik bir dönemi anlatır; Odisseia ise savaşın kahramanlarından biri olan Odisseia'un eve dönüş yolculuğunu anlatır. Savaşın diğer bölümleri, fragmanlar halinde günümüze ulaşan epik şiirler döngüsünde anlatılır. Savaştan bölümler, Yunan tragedyası ve Yunan edebiyatının diğer eserleri ile Virgil ve Ovid gibi Romalı şairler için malzeme sağladı.

Lirik şiir, duyguların coşkun bir dille anlatıldığı edebiyat eserlerinin genel adıdır. Latince lyricus, Yunanca lyricos, Fransızca lyrique kelimelerinden türemiştir. Sözlük anlamı ise; coşkun, ilhamla dolu demektir. Antik Yunan'da kullanılan lirik sözcüğü bugünkü anlamında kullanılmıyordu.

Batı edebiyatlarının temelini Yunan ve Latin edebiyatı oluşturur. Yunan Edebiyatı'nda İlyada ve Odise destanlarıyla Homeros, trajedileriyle Aiskhilos, Sophokles ve Euripides, komedileriyle Aristophanes, tarih eserleriyle Herodot, felsefe eserleriyle Eflatun, Aristoteles, fablleriyle Ezop kendinden sonrakileri etkilemiştir. Yunan edebiyatı MÖ 2. yüzyılda biter.

Rodoslu Apollonios, MÖ 3. yüzyılda yaşamış şair ve İskenderiye Kütüphanesi yöneticisidir. Argonautika adlı ünlü yapıtında İason ve Argonotların, Altın Post’un ele geçirmek için yaptıkları efsanevi yolculuğunu anlatır. Yaşadığı dönemin saygın dilbilimcilerinden biri de olan şair hakkında günümüze yeterli bilgi ulaşamamıştır. Milattan önce 295-290 yılları arasında İskenderiye’de doğduğu sanılmaktadır. Meşhur ozan Kallimakhos’un öğrencisidir. Bazı şehirlerin kuruluş efsanelerini anlatan Ktiseis, Kanopos hakkında üç şiir ve birkaç epigram sadece çağdaşlarının yaptığı atıflar sayesinde bilinmektedir. En tanınmış ve günümüze de ulaşan tek eseri, antik dünyada çok sevilen “Altın post ve Argonotlar” efsanesini ayrıntılarıyla ele alan Argonatika destanıdır. Kahramanlarının karakter tahlillerinde ve duygusal sahnelerde çok başarılı olan yazarın bu eseri antik edebiyatın en lirik ve en duygusal dizelerini barındırır. Bu eser şairinin günümüze dek ulaşmasını sağlayan yegane kaynaktır. Ayrıca şair bu eseri ile Ovidius ve Vergilius'a da esin kaynağı olarak başka eserler ile de karşımıza çıkmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Palladion</span>

Palladion. Antik ve efsanevi Truva kentinin kalesinde bulunduğuna inanılan kentin koruyucusu Pallas Athena'ın sağ elinde mızrak, sol elinde ise kalkan tutar hâlde, zafer tanrıçası Nike ile kabartma heykeli veya resmi. Bu kabartma heykeli veya resmi Zeus tarafından İlionun kuruluşu sırasında gökten atılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mosinikler</span>

Mosinikler Antik Yunanların, Pontus'ta yaşayan halkı tanımlamak için kullandığı isimdi.

<span class="mw-page-title-main">Homerik İlahiler</span>

Homerik İlahiler her biri ayrı bir Yunan tanrısını öven 33 anonim ilahinin bir derlemesidir. İlâhiler, esasında Homeros tarafından yazılmamış oldukları halde onun İlyada ve Odysseia eserlerinde kullandığıyla aynı epik ölçüde ve aynı şiveyle yazıldıkları ve çoğu benzer formülü kullandıkları için "Homeros'la ilgili" anlamında "Homerik" adını aldılar. Antik çağlarda, onlardan ilk bahseden Thukididis'in (iii.104), "Tüm derleme, derleme olarak, kelimenin tek kullanışlı anlamıyla Homeriktir," sözlerinden beri sorgusuzca Homeros'a atfedildiler ve bu isim üzerlerine yapıştı. İngiliz Klasik eserler akademisyeni A. W. Verall'ın 1894'te dediği gibi "Yunan kitap edebiyatı tarihinin en eski zamanlarından beri 'Homeros' olarak etiketlendirildiler."

Telegonos, Yunan mitolojisinde Circe ve Odysseus'un en küçük oğlu ve dolayısıyla Agrius ve Latinus veya Nausithous'un kardeşiydi.

Küçük İlyada eski Yunan edebiyatının kayıp bir destanıdır. "Epik Döngü" olarak bilinen, Antik Yunanda daktilik ölçü ile yazılmış ve Truva Savaşı'nı konu alan şiirlerden biriydi ve bütün Truva Savaşı'nı epik bir şekilde anlatmıştır. Küçük İlyada hikâyesi kronolojik olarak Aethiopis'ten sonradır ve Iliou Persis da Küçük İlyada'dan sonradır. Küçük İlyada'nın yazarı, diğer antik yazarlar tarafından çeşitli şekillerde Pyrrha'lı Lesches, Spartalı Cinaethon, Erythrae'li Diodorus, Phokaialı Thestorides veya Homeros'un kendisine atfedilmiştir. Şiir, daktilik ölçü ile yazılmış dört şiir kitabından oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Iliupersis</span>

Iliupersis, antik Yunan edebiyatının kayıp destanlarından biridir. "Epik Döngü" olarak bilinen, Antik Yunanda daktilik ölçü ile yazılmış ve Truva Savaşı'nı konu alan şiirlerden biriydi. Iliou persis'in hikâyesi kronolojik olarak Küçük İlyada'dan sonra gelir ve Iliou persis'ten sonra Nostoi ("Dönüşler") gelir. Iliou persis bazen antik yazarlar tarafından Miletli Arctinus'a atfedilmiştir. Şiir, daktilik ölçü ile yazılmış iki kitaptan oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">Aethiopis</span>

Aethiopis ya da Aithiopis, eski Yunan edebiyatının kayıp bir destanlarından biridir. "Epik Döngü" olarak bilinen, Antik Yunanda daktilik ölçü ile yazılmış ve Truva Savaşı'nı konu alan şiirlerden biriydi. Aethiopis'in hikâyesi kronolojik olarak Homeros İlyada'sından hemen sonra gelir ve onu Küçük İlyada takip eder. Aethiopis; antik yazarların bazıları tarafından Miletli Arctinus atfedilmiştir. Şiir, daktilik ölçü ile yazılmış beş şiir kitabından oluşuyordu.

Nostoi ("Dönüşler"), aynı zamanda Yunanların Dönüşleri olarak da bilinir, antik Yunan edebiyatının kayıp bir destanlarından biridir. "Epik Döngü" olarak bilinen, Antik Yunan'da daktilik ölçü ile yazılmış ve Truva Savaşı'nı konu alan destanlardan biriydi. Nostoi'nin hikâyesi kronolojik olarak Iliou persis'ten sonra gelir ve onu Odysseia takip eder. Nostoi'nin yazarı belirsizdir: Antik yazarlar, şiiri Agias'a, Homeros'a ya da Eumelos'a 'a atfetmişlerdir. Şiir, daktilik ölçü ile yazılmış beş kitaptan oluşuyordu. Nostos kelimesi "eve dönüş" anlamına gelir.

Epik Döngü, Eski Yunan destanlarının derlemesidir ve daktilik ölçü ile yazılıp, Truva Savaşı'nı konu alırlar. Bunlar sırası ile Cypria, Aethiopis, sözde Küçük İlyada, Iliupersis, Nostoi ve Telegoni'dir. Bilginler bazen Epik Döngü şiirleri arasına Homeros destanlarını katarlar; ancak Epik Döngü terimi daha çok Homeros'un olmayan şiirleri belirtmek için kullanılır.

Cypria(Greek: Kupria ; Latince : Cypria), Stasinus'a atfedilen ve klasik antik çağda oldukça iyi bilinen eski Yunan edebiyatının kayıp bir epik şiiridir. "Epik Döngü" olarak bilinen, Antik Yunanda daktilik ölçü ile yazılmış ve Truva Savaşı'nı konu alan şiirlerden biriydi. Cypria'nın hikâyesi kronolojik olarak Epik Döngü'nün başında gelir ve onu İlyada takip eder. Şiir, daktilik ölçü ile yazılmış on bir şiir kitabından oluşuyordu.