İçeriğe atla

Teksas

Başlığın diğer anlamları için Teksas (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Teksas
Eyalet
Teksas bayrağı
Bayrak
Teksas mührü
Mühür
ÜlkeAmerika Birleşik Devletleri Amerika Birleşik Devletleri
BaşkentAustin
En büyük şehirHouston
İdare
 • ValiGreg Abbott (R)
 • Vali vekiliDan Patrick (R)
 • Üst meclisTexas Senatosu
 • Alt meclisTexas Temsilciler Meclisi
 • SenatörlerJohn Cornyn (R)
Ted Cruz (R)
Yüzölçümü
 • Toplam695,662 km²
 • Kara
676,587 km² (261,231 mil²)
 • Su
19,075 km² (7,364 mil²)
Rakım520 m
En yüksek nokta2,667,4 m (8.751,3 ft)
En alçak nokta0 m (0 ft)
Nüfus
 (2020)[1]
 • Toplam30.503,301
 • Yoğunluk42,9/km²
Zaman dilimiUTC-06.00
 • Yaz (YSU)UTC-05.00
ISO 3166 koduUS-TX
Resmî site
texas.gov

Teksas (İngilizce: Texas), Amerika Birleşik Devletleri'nde en kalabalık ikinci (Kaliforniya'dan sonra) ve en geniş ikinci (Alaska'dan sonra) eyalettir. Coğrafi olarak ülkenin merkezi güneyinde yer alır. Dünya'da ve Amerika Birleşik Devletleri ekonomisinde önemli bir yer tutar. Teksas güneyde Meksika'nın Chihuahua, Coahuila, Nuevo León ve Tamaulipas eyaletleri ile uluslararası sınır; batıda New Mexico, kuzeyde Oklahoma, kuzeydoğuda Arkansas ve doğuda Louisiana eyaletleri ile sınır oluşturur. Teksas, 696.200 kilometrekare alana (268.820 milkare) ve sürekli artan 30 milyon (2023) nüfusa sahiptir.[2]

Houston Teksas'ın en büyük ABD'nin dördüncü en büyük şehri, San Antonio ise eyaletin en büyük ikinci ve Birleşik Devletler'in en büyük yedinci şehri. Dallas-Fort Worth ve Greater Houston sırasıyla en büyük dördüncü ve beşinci ABD metropolitan bölgesi. Diğer büyük şehirler El Paso ve eyalet başkenti Austin'dir. Teksas'a eskiden bağımsız bir cumhuriyet olduğunu belirtmesi ve Meksika'dan bağımsızlığın alınma mücadelesini hatırlatması amacıyla yalnız yıldız eyaleti anlamına gelen "Lone Star State" lakabı takılmıştır. "Yalnız Yıldız" bugün Teksas eyalet bayrağında ve Teksas eyalet mühründe bulunur.[3] Eyalet adı olan Teksas (Texas) adının kökeni, Caddo dilinde arkadaşlar anlamına gelen "Tejas" kelimesinde gelir.[4]

İklim

Kıyılarda ve doğuda sıcak ve nemli alttropikal, iç kesimlerde özellikle Panhandle'de kuru ve en düşük sıcaklık ile en yüksek sıcaklık dereceleri arasında fark büyük olan kara iklimi egemendir. Yüz ölçümünün genişliği ve iklimin çeşitliliği, topraklarının ancak %20 kadarının ekildiği halde çeşitli bir tarımsal üretime olanak vermektedir.

Ekonomi

Teksas dünyanın en zengin yerlerinden biridir. Yalnız Amerika Birleşik Devletleri'nde değil bütün dünyada yeraltı ve yerüstü zenginlikleriyle önemli bir yer tutar. Ilımlı bir bölgede bulunan geniş topraklarında tarımın birçok türü, hayvancılık yapılır. Ayrıca dünyanın en zengin petrol yataklarının bir kısmı da buradadır. Yalnız petrol ele alındığında yıllık kazancı milyar dolarları bulur. Teksas petrol üretim patlaması ile başlayan üretim artışı sayesinde bugün Amerika Birleşik Devletleri'nin petrol ihtiyacının %40 kadarı Teksas'tan sağlanır. Tarımda Amerika Birleşik Devletleri içinde liderdir. Hayvancılıkta da lider konumundadır. Texas ayda 982,4 milyon dolarla Amerika Birleşik Devletleri'nde Kaliforniya'dan sonra en büyük ticareti gerçekleştirir.

Tarih

Ana maddeler: Teksas Devrimi ve Teksas-Kızılderili savaşları

Teksas'a ilk defa 1528'de İspanyol gemici Cabeza Da Vaca ile gelenler ayak basmıştır. O günden sonra sırasıyla Fransa, İspanya, Meksika'nın eline geçti. 1836'da bağımsız bir cumhuriyet oldu. 1845'te Amerika Birleşik Devletleri'ne katıldı. O sıralarda Teksas'ta birkaç küçük şehir ve hayvan beslenen büyük çiftliklerden başka bir şey yoktu. Gerek hayvancılık, gerek tarım, gerekse petrol'ün bulunması XX. yüzyıl içinde Teksas'ın gelişmesinde en önemli etkenlerdi. Teksas eyaletinin diğer eyaletlere nazaran ayrıcalıklı olduğu söylenebilir. Halk oylaması sonucu gerekli çoğunluğa ulaştığı takdirde Amerika Birleşik Devletleri'nden ayrılma hakkı vardır.

Siyaset

Ana madde: Teksas'ta siyaset

Teksas'taki şehirler

Teksas'taki Şehirler

Teksas'ta 254 şehir vardır. En önemli 7 şehri Houston, San Antonio, Dallas, Austin, Fort Worth, Lubbock ve El Paso'dur. Amerika Birleşik Devletleri'nin en büyük 20 şehri arasında buradaki birçok şehir bulunmaktadır.

Teksas'taki
şehirlerde		ABD'deki
şehirlerde		ŞehirNüfus
Yüzölçümü
Teksas'taki
Konumu
1.4.Houston2.016.582601,7Güneydoğu Teksas
2.7.San Antonio1.256.509412,1Güney Teksas
3.9.Dallas1.213.825385,0Kuzey Teksas
4.16.Austin690.252258,4Orta Teksas
5.19.Fort Worth624.067298,9Kuzey Teksas
6.21.El Paso598.590250,5Batı Teksas

Nüfus ve etnik yapı

Daha fazla bilgi: Teksas Kızılderilileri

Teksas eyaletinin nüfusu 30,5 milyon kişidir. Halkın %83'ü beyazdır. Geri kalan (%17) ise siyahidir. Etnik köken olarak ;

Meksikalı (%25,3), Alman (%10,9), Afrikalı ve yerliler (%10,5), İngilizler (%7,2) ve İskoçlar ile İrlandalılar (%7,2) ve geri kalanlar oluşturur.

Dil

Teksas'ta en çok konuşulan dil İngilizcedir. İngilizceden sonra İspanyolca konuşulur ve İspanyolcayı Fransızca izler. Türkçe, Almanca, Lehçe, Çekçe, Korece, Vietnamca, Ermenice ve Urduca konuşan küçük gruplar vardır. Ayrıca Amerikan yerlileri kendilerine özgü bazı diller konuşurlar.

Eğitim

Rice Üniversitesi
Houston
San Antonio
Austin

Teksas'ta yüksek kalitede eğitim veren birçok üniversite ve kolej vardır.

College Station'daki Teksas A&M Üniversitesi, Austin'deki Texas Üniversitesi, Houston Üniversitesi, Lubbock'taki Teksas Tech Üniversitesi, Dallas'taki UTD (UT Dallas) Üniversitesi gibi uluslararası üniversitelerle birlikte daha küçük dereceli üniversiteler de vardır örneğin; Denton'daki Kuzey Texas Üniversitesi, Houstan'daki Rice Üniversitesi, San Antonio'daki Trinity Üniversitesi gibi 100'ün üzerinde üniversite bulunur.

Kaynakça

  1. ^ Bureau, US Census (26 Nisan 2021). "2020 Census Apportionment Results". The United States Census Bureau. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2021. 
  2. ^ "U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts – Apportionment Counts Delivered to President". Press Release. U.S. Census Bureau. 23 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2011. 
  3. ^ "Introduction to Texas". Netstate.com. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2010. 
  4. ^ Texas from Sea to Shining Sea http://books.google.co.in/books/about/Texas.html?id=PUemv3wa0O8C&redir_esc=y 14 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Georgia</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Georgia, Amerika Birleşik Devletleri'nin güneyinde bulunan bir eyalettir. 153,952 km²'lik yüzölçümüyle Doğu ABD'nin en büyük eyaletidir. 2020 verilerine göre nüfusu 10.711.908 kişidir. Eyalet kuzey dağları, Piedmont Platosu ve kıyı düzlüğü olarak üç bölgeye ayrılır. Savannah Nehri, St. Marys Nehri ve Chattahoochee Nehri başlıca nehirlerdir. Başkenti ve en büyük şehri Atlanta'dır. 6 milyon nüfusuyla Atlanta metropolitan alanı eyalet nüfusunun %57'sini kapsamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kentucky</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Kentucky, ABD'nin Güneydoğu eyaletlerinden birisidir. Kuzeyinde İndiana ve Ohio, doğusunda Virginia ve Batı Virjinya, güneyde Tennessee, batısında Missouri vardır. Kuzey ve batı sınırları tamamen Mississippi nehri ile çizilmiştir. Başkenti Frankfort, en büyük şehirleri ise Louisville ve Lexington'dur. Nüfusu 2020 itibarıyla 4,5 milyon kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Illinois</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Illinois, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı eyaletlerinden birisi. Başkenti Springfield'dır. En büyük kenti Şikago'dur. Illinois, ABD'nin en kalabalık beşinci, en büyük yirmi beşinci eyaletidir. Michigan Gölü'nün batısında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Houston</span> Amerika Birleşik Devletlerinin en büyük dördüncü, Teksas eyaletinin en büyük şehri olan kent

Houston, Teksas'ın ve Güney Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık şehirdir. New York City, Los Angeles ve Chicago'dan sonra Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık dördüncü şehri ve Kuzey Amerika'nın en kalabalık altıncı şehridir. 2022 yılında 2.302.878 nüfusa sahip olan Houston, Güneydoğu Teksas'ta Galveston Körfezi ve Meksika Körfezi yakınlarında yer almaktadır. Harris County'nin merkezi ve en büyük şehri ve Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık beşinci metropolitan istatistiksel alanı ve Dallas-Fort Worth'tan sonra Teksas'ın en kalabalık ikinci şehri olan Greater Houston metropolitan alanının ana şehridir. Houston, Teksas Üçgeni olarak bilinen büyük mega bölgenin güneydoğu çapasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dallas</span>

Dallas, ABD'nin dördüncü en kalabalık nüfuslu Dallas–Fort Worth metropolitan alanının en büyük şehri olup Teksas eyaletinde yer almaktadır. Şehir nüfus bakımından ABD'nin en büyük dokuzuncu, Teksas'ın ise Houston ve San Antonio'dan sonra üçüncü en büyük şehridir. Şehir, tarihi boyunca petrol ve pamuk sanayisi ile çok sayıdaki demir yolu hattının geçtiği bir yerde olması sebebiyle öne çıkmıştır. 2010 yılı ABD Nüfus Sayımı'na göre Dallas'ın nüfusu 1.197.816 kişidir. ABD Sayım Bürosu'nun 2014 verilerine göre ise şehrin nüfusu 1.281.047 kişiye yükselmiştir.

<span class="mw-page-title-main">San Antonio</span>

San Antonio, ABD'nin en büyük 7. şehri ve Teksas eyaletinin en büyük 2. şehridir. Etrafındaki varoşlarıyla Metropoliten San Antonio nüfusu ABD'de 24. büyük metropoliten bölgeyi oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Austin</span> ABDnin Teksas Eyaletinin başkenti

Austin, ABD'nin en büyük 11. şehri ve Teksas eyaletinin en büyük 4. şehridir. Ayrıca, eyaletin başkentidir.

<span class="mw-page-title-main">Rhode Island</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Rhode Island, Amerika Birleşik Devletleri'nin New England bölgesinde yer alan bir eyalet. Yüzölçümü bakımından ülkenin en küçük eyaleti ve nüfus bakımından yedinci en küçük eyaletidir.

<span class="mw-page-title-main">El Paso</span> ABDde bir şehir

El Paso, ABD'nin Teksas eyaletinin en büyük kentlerinden biri ve El Paso, Texas Kontluğu (county) merkezidir.

Amerika Birleşik Devletleri'nin en kalabalık yerleşim yerlerinin listesi. Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu'nun yaptığı tanıma göre, bir "tüzel kişilik kazanmış yerleşim" şehir, kasaba, köy, borough ve belediye gibi çeşitli adlandırmaları içerir. Birkaç istisna sayım yeri de Nüfus Sayım Bürosu'nun tüzel kişilik kazanmış yerleşim yeri listesine dahil edilir. Birleşik şehir-kontluklar bir kontluk ya da kontluk eşdeğerinin nüfusunun tümünü kapsayan farklı bir tip yönetim şeklini ifade eder. Fakat bazı birleşik şehir-kontluklara birden çok tüzel kişilik kazanmış yerleşimler dahildir. Bu liste sadece başka bir tüzel kişilik kazanmış yerleşimin parçası olmayan birleşik şehir-kontluklarını gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Lubbock, Teksas</span> ABD, Teksas eyaletinde bir şehir

Lubbock Teksas eyaletinin 11'inci büyük şehridir. Kuzeybatı Teksas'ta tarihi Llano Estacado bölgesinde bulunur. Şehir nüfusu 2005 nüfus sayımlarına göre yaklaşık olarak 209.737 idi. Buna rağmen dış kesimlerle birlikte nüfus 257.663'ü bulur.

<span class="mw-page-title-main">Laredo, Teksas</span>

Laredo, ABD'nin Teksas eyaletinin Webb ilçesinde bulunup Webb ilçesinin başkentidir. Laredo Güney Teksas'ta Meksika-ABD ülkelerinin sınırı olan Rio Grande Nehri'nin kuzeyindedir ve bu nehrin güneyine bulunan Nuevo Laredo'ya komşu şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Teksas Cumhuriyeti</span> 1836dan 1846ya kadar Kuzey Amerikada egemen devlet

Teksas Cumhuriyeti, Kuzey Amerika'da 2 Mart 1836'dan 19 Şubat 1846'ya kadar var olan egemen bir devlet, ancak Meksika tüm varlığı boyunca onu asi bir eyalet olarak kabul etti. Batı ve güneybatıda Meksika, güneydoğuda Meksika Körfezi, doğu ve kuzeydoğuda ABD'nin iki eyaleti Louisiana ve Arkansas ve ABD'nin şu anki Oklahoma, Kansas, Colorado eyaletlerinin bazı kısımlarını kapsayan Amerika Birleşik Devletleri toprakları ile çevriliydi., Wyoming ve kuzeyde ve batıda New Mexico. Cumhuriyetin Anglo sakinleri Texians olarak biliniyordu.

<span class="mw-page-title-main">Arlington, Teksas</span>

Arlington, ABD'nin Teksas eyaletinde bir şehir. "Tarrant Kontluğu"'nda bulunur ve Birleşik Devletler'de kontluk merkezi olmayan en büyük şehirdir.

2010 Amerika Birleşik Devletleri Nüfus Sayımı, Amerika Birleşik Devletleri'nde yapılan 23. nüfus sayımıdır. Nüfus Sayımı günü olan 1 Nisan 2010'da yapılmıştır. Yapılan nüfus sayımında ABD'nin nüfusu 308,475,538 olarak belirlendi.

<span class="mw-page-title-main">Tex-Mex</span>

Tex-Mex, Tejanos mutfak yaratımlarından kaynaklanan Amerikan mutfağı ve Meksika mutfağının birleşimini açıklayan bir terimdir. Bu Kanada'nın yanı sıra ülkenin geri kalanına Güneybatı Amerika Birleşik Devletleri'nde sınırda olan Teksas gibi eyaletlerden ve diğerlerinden yayıldı.

<span class="mw-page-title-main">Irving, Teksas</span>

Irving ABD'nin Teksas eyaletine bağlı Dallas ilçesinde bulunan bir şehirdir. Şehrin nüfusu 2017 yılı itibarıyla 240.373'tür.

<span class="mw-page-title-main">Bexar County, Teksas</span> Teksas eyaletinde bölge

Bexar ili veya Bexar County Amerika Birleşik Devletleri'nin Teksas eyaletinde bulunan bir ildir. İlin nüfusu 2010 sayımına göre 1,714,773'dür. İlin merkezi San Antonio şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Harris County, Teksas</span> Teksas eyaletinde bölge

Harris ili veya Harris County Amerika Birleşik Devletleri'nin Teksas eyaletinde bulunan bir ildir. İlin nüfusu 2010 sayımına göre 4.092.459'dur. İlin merkezi Houston şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Teksas'ta siyaset</span>

Teksas'ta siyaset, ABD'nin eyaletlerinden biri olan Teksas'taki politik konuları ele alır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.