İçeriğe atla

Tekeoğulları Beyliği

Tekeoğulları Beyliği
1321-1423
bayrağı
Katalan atlasına göre beyliğin bayrağı
BaşkentTeke
Yaygın dil(ler)Türkçe[1]
Bey 
• 1319-1324
Yunus Bey
• 1402-1421
Osman Çelebi
Tarihçe 
• Kuruluşu
1321
• Dağılışı
1423
Öncüller
Ardıllar
Türkiye Selçuklu Devleti
Osmanlı İmparatorluğu

Tekeoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasından sonra Antalya ve çevresinde kurulan ikinci dönem Anadolu Beylikleri'ndendir. Antalya'nın adı cumhuriyete kadar Teke olarak kalmıştır. kuzeyde bulunan Hamidoğulları'na komşudur. Yivli Minare Tekeoğulları döneminde yapılmıştır. Antalya Yarımadası'na hala Teke Yarımadası denilmektedir.

Feleküddin Dündar Bey, babası İlyas ve dedesi Hamid, Selçuklular döneminde bir uç beyidir. Dündar Bey'in kardeşi Yunus Bey, Hamidoğulları Beyliği'nin güneyinde Antalya ve Korkuteli merkezli Tekeoğulları Beyliği'ni kurmuştur.

İran'da hüküm süren İlhanlı sultanı Ebû Said Bahadır'ın en güçlü adamı Emir Çoban'a Anadolu'da boyun eğmeyenlerin içinde Dündar Bey de vardı. Emir Çoban, İlhanlı İmparatorluğu'nun en güçlü adamı haline geldikten sonra, oğullarını her ile vali yapıp oğlu Demirtaş'ı da Anadolu'ya gönderdi. Demirtaş, 1317'de Anadolu'ya geldikten sonra, kendilerine boyun eğmeyenleri ortadan kaldırma girişimlerine başladı ve Hamitoğulları beyi Dündar Bey'i yakalattı ve yaşamına son verdi. Onun bu uğraşında Yunus Bey'in oğlu Mahmut kendisine yardım etmiştir. Bu yardımın bir karşılığı olarak da, Antalya ve çevresi Mahmut Bey'e verildi ve Tekeoğulları Beyliği'nin devamı sağlandı.

Tekeoğullarının kökeni bilinmese de, Ebu'l Gazi, Teke ile birlikte Sarık ve Yomut oymaklarını "Dış Salur" (taşki Salür) adı altında tanımlamıştır. Onların 10. yüzyılda günümüz Türkmenistanında Küren-Dağ ve Balkhan bölgesinde yaşadıklarından söz eder.[2]

Beyler

Yivli Minare, Antalya'nın sembolüdür. 1375 yılında Tekeoğulları döneminde yapıldı.
Bey[3]Hüküm Süresi[4]
Yunus Bey1319-1324
Mahmud Bey1324-1328
Sinânüddin Hızır Bey1328-1355
Dadı Bey1355-1360
Mübârizüddin Mehmed Bey1360-1380
Osman Çelebi1380-1391
Osmanlı Hakimiyeti (1391-1402)
Osman Çelebi1402-1421

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2015. 
  2. ^ Clifford Edmund Bosworth 5 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. E.J. Brill's Encyclopaedia of Islam: 1913-1936 herausgegeben von M. Th Houtsma, sayfa 720. (İngilizce)
  3. ^ Yılmaz Öztuna, Devletler ve Hanedanlar, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1996, cilt 2.
  4. ^ Clifford Edmund Bosworth 7 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. E.J. Brill's Encyclopaedia of Islam: 1913-1936.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Saruhanoğulları Beyliği</span> Saruhanoğulları Beyliği veya Saruhanlılar Batı Anadoluda özellikle Manisa ve çevresinde hüküm sürmüş Kuman-Kıpçak veya Oğuz kökenli bir Türk beyliği

Saruhanoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin çökmesi ve dağılmasıyla başlayan Anadolu Beylikleri döneminde, 14. yüzyıl başlarında kökenlerinin Oğuzlardan olan Türkler veya bir başka iddiaya göre Manisa bölgesindeki yer adlarından ve bazı maddî işaretlerden yola çıkılarak Kıpçak olduğu belirtilen beylik. Bölgede Kıpçak boylarına ait adların Harezm emîrleriyle gelenler yanında İznik İmparatoru III. İoannis Vatatzes'in döneminde 1241-1250’lerde Trakya’dan getirtilip Batı Anadolu'ya, Menderes vadisi ve Frigya, Bitinya olmak üzere sınırlara yerleştirilmiş olan Kuman/Kıpçaklar’la ilgili olmasının akla yakın olduğu düşünülür. Ancak Saruhanoğullarını bunlara bağlama konusunda delil olmadığı söylenir. Bu bakımdan Saruhan Bey’in de Selçuklu uç bölgesinde yerleşmiş emîrlerden biri olması dışındaki görüşlerin şimdilik kesin olmadığı belirtilir. Batı Anadolu’da Manisa ve çevresinde, Gediz Nehri havzasında Menemen, Gördes, Demirci, Kemalpaşa, Turgutlu, Ilıca ve Akhisar gibi kent ve kasabalarda ağırlıklı olarak kurulmuş bir Türk beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Anadolu beylikleri</span> 13. yüzyıldan itibaren Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde kurulmuş olan Türk ülkelerine verilen genel ad

Anadolu Beylikleri, Anadolu Türkmenlerinin 1071'deki Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu’da kurdukları devletlerdir. Savaşın hemen ardından, özellikle Doğu Anadolu Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde kurulan devletlere Birinci Dönem Anadolu Beylikleri denir. Anadolu'nun batı ucunda İznik'i başkent edinen, sonradan da Haçlı Seferleri nedeniyle başkentini Konya'ya taşıyarak Orta Anadolu merkezli olarak devam eden Anadolu Selçuklu Devleti’nin zayıflaması ve yıkılmasından sonra kurulan devletler ise İkinci Dönem Anadolu Beylikleri olarak ifade edilir.

<i>Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü?</i> 2005 yapımı Türk filmi

Hacivat Karagöz Neden Öldürüldü?, senaryosunu Levent Kazak'ın yazdığı, yönetmenliğini Ezel Akay'ın yaptığı ve başrollerini Haluk Bilginer ve Beyazıt Öztürk'ün paylaştığı, 2005 yapımı Türk sinema filmidir.

<span class="mw-page-title-main">Artuklu Beyliği</span> Güneydoğu Anadoluda hüküm sürmüş bir Türk beyliği (1102–1409)

Artuklu Beyliği ya da diğer adıyla Artuklular, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgelerinde 1102-1409 yılları arasında hüküm sürmüş bir Oğuz Türkmen beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Sâhib Ataoğulları Beyliği</span>

Sâhib Ataoğulları Beyliği Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasında sonra Afyonkarahisar ve çevresinde kurulan II. Dönem Anadolu Beylikleri'ndendir. Anadolu Selçuklu Devleti veziri Sâhib Ata Fahreddin Ali'nin oğulları tarafından kurulan beylik, 1275-1341 yılları arasında varlığını sürdürdü.

Timurtaş ya da Demirtaş Noyan, İlhanlı Anadolu valisi.

<span class="mw-page-title-main">Hamitoğulları Beyliği</span> Eğirdir ve Isparta bölgesinde kurulan 2. Dönem Anadolu Beyliklerinden beylik

Hamidoğulları Beyliği, Anadolu Selçuklu Devleti'nin yıkılmasından sonra Eğirdir ve Isparta bölgesinde kurulan 2. Dönem Anadolu Beylikleri'ndendir. Beyliğin kurucusu Feleküddin Dündar Bey, babası İlyas ile dedesi Hamid zamanında da bu bölgede bulunmuşlardı. Bu nedenle bu bölgenin yabancısı değildi. Hamidoğulları'nın bir diğer önemli özelliği ise topraklarının bir kısmını para karşılığı Osmanlı Devleti'ne satmasıdır.

Hoşkadem tam ismiyle Melik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasirí el-Muayyadí Bazı kaynaklar ismini Kuşkadam olarak verirler. 1461de bir komplo ile tahtan indirilen Memluk Sultanı Muavyed Ahmed'in yerine geçirilen ve 1461-1467'de saltanat süren, Anadolu Türkü kökenli, ama Çerkes Burci Hanedanı'ndan Memlûk Devleti hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Alâeddin Eretna</span>

Eretna Bey veya tam adıyla Alâeddin Eretna, Eretna Beyliği'nin kurucusu ve ilk sultanıdır.

İlyas Ebu Şebeke, Lübnanlı şair. Gerçekçi yaklaşımıyla bilinir. En-Nahda hareketinin önde gelen temsilcilerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Feleküddin Dündar Bey</span> Hamitoğulları Beyliğinin kurucusu ve ilk beyi

Feleküddin Dündar Bey 14.yüzyılda Anadolu'da kurulan 2.dönem Anadolu beyliklerinden Hamitoğulları Beyliğinin kurucusudur. Feleküddin adıyla da bilinir. Doğum tarihi bilinmemektedir. Babası İlyas Bey'dir. Kurduğu beylik dedesi Hamit'in adını taşır.

<span class="mw-page-title-main">Bitlis Emirliği</span>

Bitlis Emirliği Bitlis'in 24 aşiretinin birleşmesiyle oluşan bir Müslüman Kürt beyliğidir.

<span class="mw-page-title-main">Dündar Bey Medresesi</span> Selçuklu mimari mirası

Dündar Bey Medresesi Isparta ilinin Eğirdir ilçesinde yer alan tarihi bir medresedir. Medrese Eğirdir'in merkezindedir.

Çoğunlukla Faramurz olarak bilinen Ebu Mansur Faramurz, İsfahan'daki Kâkûyî emiri idi. Rüstem Düşmanziyar'ın en büyük oğluydu. 1051'de Tuğrul tarafından mağlup edildi ve ona tabi hale geldi. Faramurz muhtemelen 1070'lerde öldü.

Ekinci bin Koçkar kısa bir süreliğine Harezmşah bölgesinin Selçuklu valisiydi ve Harezmşah unvanını taşıyordu. Kendisinden sonra gelen Harezmşahların aksine Anuş ategin’im soyundan değildi ve Kıpçak kökenliydi.

Pushang, aynı zamanda Bushanj, Bushang ve Fūshanj'ın Arapçalaştırılmış şekliyle de bilinir, Horasan'da Herat'a yakın bir kasabadır.

I. Yakub Bey Germiyanoğlu veya Yakub bin Kerimüddin Ali Şîr, Germiyanoğulları Beyliği'nin kurucusu. Ankara’daki Kızılbey Camii'nin minberindeki kitabeden Yakub Bey'in hükümdarlığını Ankara'ya kadar genişlettiği ve Selçuklu hakimiyetini tanıyarak III. Alâeddin Keykubad'a tabiyet sunduğu anlaşılmaktadır. Ancak ondan önce Selçuklu tahtına bulunan II. Gıyaseddin Mesud’a tabi olmamış ve İlhanlı hakimiyetini tanımıştı. Merkezi hükümetin çöküşüyle birlikte Germiyanoğulları da yavaş yavaş bağımsızlık kazanmaya başlamıştır. Yakub Bey'den sonra oğlu Çağsadan Mehmed Bey başa geçmiştir.

Ebü’l-Kāsım İzzeddin Saltuk Bey, Selçuklu sultanı Alp Arslan'ın komutanlarından biri ve Saltuklu Beyliği'nin kurucusu. Saltuk Bey, 1071 yılında Malazgirt Savaşı'na katılmıştır. Savaştan sonra Alp Arslan tarafından Erzurum civarını ele geçirmesi için görevlendirildi ve ele geçirilen bölgenin beyi olarak atandı. Anadolu'daki ilk Türkmen beyliği olan Saltuklu Beyliği de bu şekilde kurulmuş oldu. Kurduğu beylik Erzurum (başkent), Bayburt, Karahisar, Tercan, İspir, Oltu, Malazgirt ve Kars'ı kapsıyordu.

Ali bin Ebü'l-Kāsım, 1102/03'ten 1123/24'e kadar hüküm süren Saltukoğulları beyidir. Beyliğin kurucusu Saltuk Bey'in oğludur. Sülalesi Ali'den itibaren Saltukoğulları olarak bilinir.