İçeriğe atla

Tekeler (aşiret)

Kontrol Edilmiş
Tekeler
Önemli nüfusa sahip bölgeler
 Türkmenistan1.6 milyon
Diller
Türkmence
Din
Sünni İslam

Tekeler, Türkmenistan'daki Türkmen aşiretlerinden biridir.

Tarihçe

Tekeler, 1880'lerde Rus İmparatorluğu yönetimi altına girdi. Teke, en büyük ve en güçlü aşiret oldukları için diğer Türkmen aşiretleri üzerinde büyük bir etkiye sahipti. Tekeler, 19. yüzyılda İran saldırılarına askeri olarak da direnmişti.[1]

Tarihsel olarak her Türkmen aşiretinin kendine özgü halı deseni, kıyafeti, kalpağı (telpek) ve lehçesi bulunmaktadır.[2][3]

Sovyetler Birliği'nin milliyetler politikası, Türkmenistan'daki aşiret kimliklerini azaltsa da kimlikler çağdaş sosyal bağlamlarda günümüzde hala önemlidir. Teke ve özellikle Ahal Tekeler, geleneksel olarak Türkmenistan'ın siyasi yapısına egemen olmuştur. Cumhurbaşkanları Saparmurat Türkmenbaşı ve Kurbankulu Berdimuhammedov'un aşiret geçmişleri Ahal Teke'ye dayanmaktadır.[2]

Demografi

Teke aşiretinin üyeleri ağırlıklı olarak Türkmenistan'ın güneydoğu bölgelerinde bulunmaktadır.[4] 2014 itibarıyla 1,6 milyondan fazla nüfus ile Türkmenistan nüfusunun üçte birinden fazlasını temsil etmektedirler.[4] Türkmenistan'ın büyük aşiretleri esas olarak ülkenin farklı bölgelerine yerleşmektedirler.[4]

Teke aaşireti, Ahal Teke ve Merv Teke olmak üzere iki alt bölüme ayrılmaktadır. Resmi Türkmence Ahal Teke ve Mary Teke lehçelerine dayanmaktadır.[2][3]

Kaynakça

  1. ^ Adrienne Lynn Edgar (5 Eylül 2006). Tribal Nation: The Making of Soviet Turkmenistan. Princeton University Press. s. 184. ISBN 978-1-4008-4429-6. 
  2. ^ a b c Pike, John. "Turkmenistan - Tribes". 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2020. 
  3. ^ a b Larry Clark (1998). Turkmen Reference Grammar. Otto Harrassowitz Verlag. s. 17. ISBN 978-3-447-04019-8. 
  4. ^ a b c Luca Anceschi (5 Şubat 2014). Informal Power in the Greater Middle East: Hidden Geographies. Routledge. s. 194. ISBN 978-1-317-81647-8. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan</span> Orta Asyada yer alan bir ülke

Türkmenistan, Orta Asya'da bağımsız bir Türk devletidir. Kuzeybatısında Kazakistan, kuzeyinde ve doğusunda Özbekistan, güneydoğusunda Afganistan, güneybatısında İran bulunan; batısında Hazar Denizi olan Ülkenin başkenti, aynı zamanda en gelişmiş şehri olan Aşkabat'tır. Ülkenin 7 milyon nüfusu ile Orta Asya cumhuriyetleri arasında nüfusu en düşük olan devlet Türkmenistan'dır. Ülkenin çoğunluğu ise Karakum Çölü'yle kaplıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türkmence</span> Türkmenistanın resmî dili olan Türk dili

Türkmence, çoğunluğu Türkmenistan'da yaşayan Türkmenlerin konuştuğu Türk dil ailesine bağlı Doğu Oğuz dili. Dil, Türkmenistan'daki yaklaşık 7 milyon konuşuru ile resmî dil olup, çevresindeki Afganistan ile İran'ın sınır bölgelerinde de konuşulur.

<span class="mw-page-title-main">Aşkabat</span> Türkmenistanın başkenti

Aşkabat, Türkmenistan'ın başkentidir. 1.031.092 (2012) kişiyle Türkmenistan'ın en büyük şehridir. İran sınırı yakınında, Kopet Dağları'nın eteğinde, Karakum Çölü'nde bir vahada bulunur. 'Aşgabat şäheri' adlı kendine ait bölgede, ülkenin Ahal Vilayeti'nde yer alır. Aşkabat, Türkmenistan'ın güneyinde, İran sınırından 26 km'de yer alır. 1881'de bu bölge Rus işgal güçleri tarafından alınmıştır. İran'ın en büyük ikinci şehri olan Meşhed'dan 920 km uzaklıkta bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Ahal</span>

Ahal ili, Türkmenistan'ın illerinden biridir. İl ülkenin güney orta kısmında yer almakta olup İran ve Afganistan'a sınırı bulunmaktadır. Yüzölçümü 97.160 km² olan ilin nüfusu 2005 yılı itibarı ile 939.700'dür. İlin merkezi Anav şehridir.

Ahal teke bir Türkmen atıdır. Hız, dayanıklılık, zeka ve ayırt edici metalik parlaklıkları ile ünlüdürler. Parlak derileri sayesinde ''Altın Atlar'' olarak bilinirler. Var olan en eski at ırklarından biri olduğu düşünülmektedir. Orta Asya'da Türk halkları arasında özellikle Türkmenistan'da yaygındır. 2012'de yapılan bir sayıma göre Dünyada yaklaşık 6.600 Ahal Teke vardır. Çoğunluğu Türkmenistan'da bulunur. Gır at adı Manas ve Dede Korkut gibi Türk destanlarında geçer ve Türkmenistan'ın Ahal vilayetinde yaşayan Teke Türkmenlerinden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kurbankulu Berdimuhammedov</span> 2. Türkmenistan cumhurbaşkanı

Kurbankulu Berdimuhammedov, Türkmen siyasetçi ve Türkmenistan'ın ikinci cumhurbaşkanıdır. Asıl mesleği diş hekimliği olan Berdimuhamedov, 1997'de başlayarak Cumhurbaşkanı Saparmurat Niyazov yönetiminde ve 2001'de başlayarak başkan yardımcısı olarak görev yaptı. 21 Aralık 2006'da Niyazov'un ölümünden sonra başkan vekili oldu ve ardından Şubat 2007'de cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazandı. Oylamada anlamlı bir muhalefetle karşılaşmadı ve ezici bir farkla kazandı (%89,23). Şubat 2012'de cumhurbaşkanlığı seçimlerinde %97 oyla yeniden seçildi. Şubat 2017'de cumhurbaşkanlığı seçiminde oyların %97,69'unu alarak üçüncü bir dönem için yeniden seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Alabalık, Artvin</span>

Alabalık, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Türkmen halısı</span>

Türkmen halısı geleneksel olarak Orta Asya kökenli bir tür el yapımı yer kaplama tekstilidir. Orijinal Türkmen aşiret halıları ile bugün başta Pakistan ve İran olmak üzere ihracata yönelik çok sayıda üretilen kilimleri birbirinden ayırmakta fayda vardır. Orijinal Türkmen halıları, Türkmenistan'ın ana etnik grubu olan ve Afganistan ve İran'da da bulunan Türkmen aşiretleri tarafından üretilmiştir. Çadır halılarından, kapı süslerine, irili ufaklı çantalara kadar pek çok amaç için kullanılmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">İran Türkmenleri</span>

İran Türkmenleri, İran'ın kuzey-doğusunda bulunan ve Türkmenistan ile sınır komşusu olan İran Türkmenistanı ya da Güney Türkmenistan olarak da adlandırılan Türkmen Sahra denen coğrafi bölgede, çoğunluk oldukları Gülistan eyaleti ile azınlık oldukları Kuzey Horasan ve Razavi Horasan eyaletlerinde yaşayan Sünni Hanefi Türkmenlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Göktepe Muharebesi</span> Rus İmparatorluğu ile Türkmenler arasındaki muharebe (1881)

Göktepe Savaşı, bir Ahal-Teke vahasındaki, Türkmenistan'da, Türkmen hisarı Trans-Hazar demir yolunun üzerinde Aşkabat'ın 45.06 km kuzey batısındaki yerde Ruslarla Türkmenler arasında yapılan savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Cehennem Kapısı</span> Türkmenistanın Ahal vilayetindeki Derveze ilçesinde yanan doğal gaz kuyusu

Cehennem Kapısı veya Derveze Çukuru, Türkmenistan'ın Ahal ilinin Derveze ilçesinde bir doğal gaz kuyusu. Karakum Çölü'nün ortasında, Derveze kasabasının yakınlarında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Büzmeyin</span>

Büzmeyin, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ın ilçelerden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Türkmen Millî Halı Müzesi</span>

Türkmen Millî Halı Müzesi, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta bulunan bir halı müzesidir. Müze, 24 Ekim 1994 tarihinde açılmış olup 5 Köroğlu Caddesi üzerinde yer almaktadır. En büyük Türkmen halısı koleksiyonuna sahip müze olup 18. ve 19. yüzyıllardan 1000'den fazla halı dahil olmak üzere Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar zengin bir Türkmen halı koleksiyonuna sahiptir. Geniş antika halı koleksiyonunun yanı sıra birçok halı eşyası, çuval, hurcun ve torba gibi eşyalara da ev sahipliği yapmaktadır.

Aşkabat Uluslararası Otobüs Terminali, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ın ana otobüs terminalidir. Terminal, 5 Eylül 2014 tarihinde açılmış olup kentin kuzeyinde yer almaktadır. Türkmenistan'ın en büyük otobüs durağıdır.

Maya Kuliyeva Türkmen Millî Konservatuvarı, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta bulunan bir konservatuvardır. 2 Haziran 1993 tarihinde Türkmenistan cumhurbaşkanı Saparmurat Niyazov'un 1403. no'lu kararnamesi kurulmuş olup Aşkabat Devlet Konservatuvarı'nın yerini almıştır. Günümüzde Türkmenistan'ın önde gelen yükseköğretim kurumlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Alem Kültür ve Eğlence Merkezi</span>

Alem Kültür ve Eğlence Merkezi, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta bulunan bir etkinlik merkezidir. Merkez, 18 Mayıs 2012 tarihinde Türkmenistan cumhurbaşkanı Kurbankulu Berdimuhammedov'un da katılımıyla açılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Yomut</span>

Yomut veya Yomud Gürgan'dan Türkmenbaşı'na ve Hazar Denizinin kıyıları ile Hive ve Daşoğuz'a kadar uzanan büyük bir gölgede yaşayan bir Türkmen boyudur.

<span class="mw-page-title-main">Serdar Berdimuhammedov</span> 3. Türkmenistan cumhurbaşkanı

Serdar Kurbankuluyeviç Berdimuhammedov 19 Mart 2022'den beri Türkmenistan cumhurbaşkanı olarak görev yapan Türkmen bir politikacıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kaka, Türkmenistan</span>

Kaka, Türkmenistan'ın Ahal ilinin Kaka ilçesinin merkezi olan şehirdir. Şehrin nüfusu 2009 yılı itibari ile 19.925'tir.

<span class="mw-page-title-main">Arçman</span>

Arçman, Türkmenistan'ın Ahal iline bağlı Beherden ilçesinde bulunan bir köydür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.