| Siyaset serisinin bir parçası |
| Seçimler |
|---|
 |
Terminoloji
|
Alt seri |
Liste
|
İlgili
|
Tek dereceli seçim, seçmenlerin temsilcilerini doğrudan doğruya belirlemesine olanak sağlayan bir seçim sistemidir. İki dereceli seçimde ise seçmenler önce ikinci seçmen adı verilen bir grup seçmeni seçerler. Temsilciler daha sonra bu ikinci seçmenler tarafından seçilir.
Otorite kontrolü  |
|
|---|
Referandum, plebisit veya halkoylaması; anayasa değişikliği, yasaların kabulü gibi bazı önemli meselelerde halkın iradesini belirlemek amacıyla yapılan oylamadır. Referandumda halkın iradesi idareye doğrudan doğruya yansımakta olup doğrudan demokrasinin güzel bir örneğidir. Temsili demokraside ise, halkın seçtiği insanlar, halkın iradesini yansıtmaya çalışmaktadır. Ancak bu tür oylamalar, muhalefetin onayını almadan, popüler uygulamaları hayata geçirmekte kullanılabildiğinden, totaliter rejimlerde yönetimin isteklerini hukuka uydurmaya alet edilebilirler.
Maine, Amerika Birleşik Devletleri'nin en kuzeydoğusunda bulunan New England bölgesindeki bir eyalettir.
Seçim, bir nüfusun kamu görevini yerine getirmesi için birey veya birden fazla birey seçtiği resmi bir grup karar alma sürecidir. Toplu bir iradenin birden fazla aday arasında tercihte bulunması. Tayin etme, atama işleminin zıddı. Milletvekili, herhangi bir meclis veya encümen üyelerinin, dernek yöneticilerinin vs. seçimi. Demokratik ülkelerde çeşitli seçim sistemleri, değişik usullerle uygulanmaktadır. Seçim, yasama, yürütme ve yargı organlarının üyelerinin seçiminde de kullanılır.
Temsili demokrasi, sınırları belirli bir alan içinde bulunan bireylerin, kendi iradeleriyle seçtikleri bir temsilci veya temsil grubunun aracılığıyla siyasi fikirlerini ve görüşlerini belirtmesi durumu.
Yüksek Seçim Kurulu (YSK), Türkiye Cumhuriyeti'nde, Yargıtay ve Danıştay'ın kendi içlerinden çıkardıkları üyelerden oluşan, Türkiye'deki seçimlerin genel yönetimi ile denetimini sağlayan ve seçimlerin yargısal denetimini sağlayan bir karma idari ve yargı merciidir. 1950 yılında kurulun oluşturulması ile seçimler üzerinde yargı denetimi esas alındı. Milletvekili tutanaklarının iptali yetkisi meclise verildi. 1954'te yapılan değişikliklerle bu yetki YSK'ye verildi ve kurulun teşekkülü belirlendi. Kurulun başkanının Yargıtay Başkanı olacağı, üyelerin de Yargıtay ve Danıştay üyelerinden seçileceği, kurulun vereceği kararların kesin nitelikte olduğu hükme bağlandı. 1957 yılında yapılan değişiklikle, partilerin seçimlere ittifak yaparak girmeleri engellendi.
ABD başkanlık seçimleri Amerika Birleşik Devletleri'nin başkan ve başkan yardımcısını seçmek amacıyla her 4 yılda bir Kasım ayının ilk pazartesi gününü izleyen salı gününde yapılır. Bu formüle göre seçimlerin günü yıllara göre 2 Kasım ile 8 Kasım günleri arasında değişir. ABD'nin en son başkanlık seçimi 3 Kasım 2020 tarihinde yapılmıştır.
1946 Türkiye genel seçimleri, 21 Temmuz 1946 tarihinde 8. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılan genel seçimlerdir. 5 Haziran'da Milletvekili Seçim Yasası değiştirilmiş ve Cumhuriyet tarihinde ilk defa tek dereceli seçim esasında gerçekleştirilmiştir.
Doğrudan demokrasi, halkın egemenliğini bizzat ve doğrudan doğruya kullandığı demokrasi türüdür. Doğrudan demokrasi, halkın halk tarafından yönetilmesini öngörmektedir. Dolayısıyla doğrudan demokrasi dizgesi, demokrasinin ülküsel anlamına en yakın olan hâlidir. Siyasi kararların, çoğunluk esasına göre, yurttaşların oy çokluğu ile, doğrudan doğruya şehir halkı tarafından alındığı yönetim şekline, doğrudan doğruya demokrasi denir. Doğrudan demokraside, halk herhangi bir aracı veya temsilci olmadan politikalara karar verirken, temsili bir demokraside insanlar daha sonra politika girişimlerini yürürlüğe koyan temsilcilere oy verirler. Kullanılan belirli bir sisteme bağlı olarak, doğrudan demokrasi yürütme kararlarının geçirilmesini, sıralamanın kullanılmasını, yasaların yapılmasını, yetkililerin doğrudan seçilmesini veya görevden alınmasını ve yargılamaların yapılmasını gerektirebilir. Doğrudan demokrasinin önde gelen iki biçimi katılımcı demokrasi ve müzakereci demokrasidir.
Oylama, seçimler zamanı seçim bölgesinde bir toplantı veya seçmen gibi bir grup için, genellikle tartışma veya siyasi kampanyalarının ardından toplu bir karar vermek veya görüş bildirmek için kullanılan bir yöntemdir. Oylama için ayrıca oy kullanma yeri yaratılır. Demokrasiler yüksek makam sahiplerini oy kullanarak seçerler. Seçilmiş bir memur tarafından temsil edilen bir yerde ikamet edenlere "elemen" denir ve seçtikleri aday için oy pusulası kullanan seçmenlere "seçmen" denir. Oy toplamak için farklı sistemler vardır.
Nispi temsil veya oransal temsil sistemi, siyasi partilerin veya adayların aldığı oyun parlamentoda orantılı olarak yansıtıldığı seçim sistemidir. Bu sistemde partiler oyları oranınca milletvekili çıkarırlar.
Fransa'nın Beşinci Cumhuriyet'i temsili bir demokrasidir. Fransa'da yasama ve yürütme erkleri siyasetçiler vasıtasıyla seçimlerle, bazen de referandum vasıtasıyla Fransız yurttaşlarınca yürütülür.
1943 Türkiye genel seçimler, 28 Şubat 1943 tarihinde 7. dönem milletvekillerini belirlemek için yapılmış genel seçimlerdir. 15-20 Şubat 1943 tarihleri arasında ise ikinci seçmenlerin birinci seçmenler tarafından belirlenmesine ilişkin seçimler yapılmıştır.
İki dereceli seçim ya da dolaylı oy sistemi, iki aşamadan oluşan ve önce ilk seçmenlerin ikinci seçmenleri, ikinci seçmenlerin de milletvekili ya da başkan gibi temsilcileri seçtiği seçim sistemidir. Dolayısıyla, tek dereceli seçimlerin aksine, seçmenler milletvekillerini ya da başkanı doğrudan seçmezler.
Temsilciler Meclisi, Lüksemburg'un tek meclisli yasama organı. Meclis 60 sandalyeden oluşuyor. Milletvekilleri dört çok kollu seçim bölgesindeki orantılı temsille beş yıllık süre için seçilirler. Seçmenler, seçim bölgesi milletvekili seçtiği için çok sayıda adaya oy verebilir.
Seçim çevresi veya seçim bölgesi, Bir ülke, idari bölge veya başka bir yönetim birimi nüfusunun, daha büyük devletin yasama organında temsilini sağlamak üzere oluşturulan bir alt birimdir. Bu organ, ya devletin anayasası ya da bu amaçla kurulan bir organ, her çevrenin sınırlarını ve her birinin tek bir üye veya birden fazla üye tarafından temsil edilip edilmeyeceğini belirler. Genellikle, sadece o çevrede ikamet eden seçmenlere (seçmenlere) o çevrede yapılan bir seçimde oy verme izni verilir. Bazı ülkelerde yurt dışında yaşayan vatandaşların temsiliyeti için oluşturulmuş yurt dışı seçim bölgeleri de olabilmektedir.
İtalya, ulusal düzeyde iki meclisten oluşan bir Parlamento seçer: 630 üyeli Temsilciler Meclisi ve 315 seçilmiş üyeli Cumhuriyet Senatosu, ayrıca birkaç senatör. Cumhurbaşkanı, ortak oturumda iki meclis tarafından yedi yıllık bir süre için seçilir.
Devredilebilir tek oy, çok koltuklu kuruluşlarda veya seçim bölgelerindeki adayları sıralayan seçmenler aracılığıyla orantılı temsile ulaşmak veya ona yaklaşmak için tasarlanmış orantılı bir oylama sistemidir.
Parti listeli nispi temsil sistemleri, birden fazla adayın seçildiği seçimlerde bir seçim listesine tahsisler yoluyla nispi temsil seçim sistemlerinin bir alt kümesidir. Ayrıca karışık ek üye sistemlerinin bir parçası olarak da kullanılabilirler. Bu sistemlerde partiler seçilecek adayların bir listesini yapar ve her partiye aldığı oy oranında sandalye dağıtılır.
Seçim hukuku, seçimlere uygulanan kurallar bütünüdür. Kamu hukukunun bir alt dalıdır.
Osmanlı Seçim Kanunu ve Osmanlı Anayasası Aralık 1876'da ilan edildi. Her ikisi de Osmanlı İmparatorluğu'nun sonuna kadar geçerliliğini korumuştur. Kanun, II. Meşrutiyet döneminde çok küçük değişikliklere uğramış ve 1946 yılına kadar küçük değişikliklerle Türkiye Cumhuriyeti tarafından korunmuştur.