Tehlike

Tehlike: zararın; yaşam, sağlık, mülkiyet ya da çevreyi tehdit etmesi durumudur. Tehlikeler zarar risklerine göre  teorik olarak, atıl veya potansiyel olarak değerlendirilir; buna göre atıl ya da potansiyel bir tehlike "aktif" hale geldiğinde bu acil bir durum yaratabilir. Tehlikeli bir durum gelip geçtikten sonra bir olay ''olarak'' adlandırılır. Tehlike ve olma olasılığı riski oluşturur. Tehlike risklerinin tanımlanması bir risk değerlendirmesinde ilk basamaktır.

Tehlike bazen üç biçimde sınıflanır

Uyku Durumu – Durum bir potansiyel tehlike sunar ama kişi, mülkiyet veya çevre mevcut durumda etkilenmez. Örneğin; bir yamaç toprak kayması potansiyeli ile tutarsız olabilir ama yamacın altında veya üzerinde etkilenebilecek bir şey yoktur.

Zırhlı – Kişi, mülk ve çevre zararın yolunda potansiyel içindedir

Aktif – Tehlikeyi kapsayan bir zararlı durum aslında meydana gelmiştir. Genellikle bu “aktif tehlike” olarak değil, bir kaza, aciliyet, vaka veya felaket olarak atfedilir.

Tehlike genellikle beş tipten biri olarak etiketlenir:

• Fiziksel tehlikeler: Vücudun fiziksel zararına veya yoğun strese neden olur. Fiziksel tehlikeler hem doğal hemen de insani unsurlar olabilir.
• Kimyasal tehlikeler: Vücut, mülk veya çevreye zarara veya hasar görmesine neden olabilir maddelerdir. Kimyasal tehlikeler hem doğal hemen de insani kökenli olabilir.
• Biyolojik tehlikeler: İnsan vücuduna zarar verebilir biyolojik ajanlardır. Bazı biyolojik ajanlar; virüsler, parazitler, bakteriler, yiyecek, mantar ve yabancı toksinler olabilir.
• Psikolojik tehlikeler: Strese veya stresli çevreye bağlı işin devamında yaratılır. Bir insan, strese dayalı psikolojik rahatsızlıktan etkilendiğinde bir tehlike olabilir veya bir insan alkol etkisinde, hastalıkta ve eğitim eksikliğinde de tehlike olabilir.

Doğası gereği bir tehlike bir insan hayatına, sağlığına, malına veya çevresine potansiyel olarak zararlı olan şeyleri kapsar. Mevcut bulunan depolanan enerjinin, açığa çıktığında hasara yol açması tehlikeyi tanımlamada anahtar kavramdır. Depolanan enerji farklı biçimlerde meydana gelebilir: kimyasal, mekanik, termal, radyoaktif, elektrik vs. Tehlikenin diğer sınıfı depolanan enerjinin salınmasını kapsamaz, daha çok tehlikeli durumların mevcudiyetini kapsar. Örneğin: sınırlı çıkış boşluklarını, oksijeni tükenen atmosferi, sakar durumları, tekrarlayan hareketleri, alçak asılmış ya da fırlayan nesneleri vb. içerir.

Tehlikeyi sınıflandırmada çeşitli metotlar vardır fakat birçok sistem tehlikenin kazaya dönüşme “olasılık”ı faktörünü ve eğer meydana gelmiş ise kazanın “ciddiyet”indeki bazı varyasyonları kullanır.

Olasılık ve ciddiyeti sayısal oranlama (en olası ve en önemli olanı hedefleyerek) ve bir diğerini karşılaştırmalı değer üretmek için çarpmak, hesaplamada yaygın bir metottur.

Risk = Hazard × Vulnerability / Capacity

Risk = Tehlike x olasılık / kapasite

Bu hesap tehlikenin hafifletilmesine ihtiyaç duyduğunu tanımlar. Oluşma olasılığındaki düşük değer tehlikenin uyku durumunda olduğu anlamına gelir iken yüksek değer aktif tehlikeyi işaret eder.

“Eğer olay meydana geliyorsa ciddiyet”in önemli bir bileşeni “kime ciddiyet?”tir. Farklı topluluklar kazalardan farklı şekilde etkilenebilirler. Örneğin; bir patlama farklı topluluklarda patlamanın mesafesine göre oldukça farklı etki gösterir. Aşırı basınç ve şarapnel etkisiyle ölümden, zararlı gaz teneffüs etmeye (rüzgar yönünde olan insanlar için), yüksek sese maruz almaya kadarki aralıkta olası etki aralığındadır.

Tehlike, SMUG modeli kullanılarak tanımlanabilir ve önceliklendirilebilir. SMUG modeli aciliyet durumunda sunulan risklerin üzerinde tehlikenin önceliklendirilmesi için bir anlam sunar. SMUG modeli; ciddiyet, yönetilirlik, aciliyet, büyüme için ayakta durur. Ayrıca çeşitli hastalık yayan virüsleri oluşturur.

1 "a subjective concept that refers to the possibility of the circumstances under which the matter, field, information, energy, or all may influence the complex system, it would lead to consequences that are, or valued stakeholders (at the level of thinking, feeling or instinct) at a certain stage of development of the perceiver as negative". Zalatynskyi Vasyl Danger - a subjective evaluation of objective reality. Science & Military. – L. Mikulas, Slovak Republik. Armed Forces Academy of General Milan Rastislav Stefanik. No 1, Volume 8, 2013. P. 53-62 EV 2061/08, ISSN 1336-8885

2 David MacCollum (December 18, 2006). Construction Safety Engineering Principles: Designing and Managing Safer Job Sites. McGraw-Hill Professional. ISBN 978-0-07-148244-8. Retrieved 2010-07-10.