İçeriğe atla

Teegarden Yıldızı b

Teegarden Yıldızı B
Teegarden Yıldızı B'nin bir çizimi
Keşif
KeşfedenZechmeister et al.
Keşif yeriCalar Alto Rasathanesi
Keşif tarihiHaziran 2019
Yörünge özellikleri
Yarı büyük eksen
0,0252+0,0008
-0,0009 AU
Dış merkezlik0+0,16
-0
4,91±0,0014 gün
YıldızTeegarden Yıldızı
Fiziksel özellikler
Kütle≥ 1,05+0,13
-0,12 M🜨
Sıcaklık301 K (28 °C; 82,4 °F)
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Teegarden B olarak da bilinen Teegarden Yıldızı B (Teegarden's Star b), Güneş Sisteminden 12,5 ışıkyılı uzaklıkta, M tipi bir kırmızı cüce olan Teegarden Yıldızı'nın yaşanabilir bölgesi içinde yörüngede bulunan bir ötegezegendir. Tüm dış gezegenler arasında en yüksek Dünya Benzerlik Endeksi'ne (ESI) sahipti, :106ancak Şubat 2024'te yapılan yeni bir çalışma, gezegenin parametrelerini güncelleyerek ESI'yi 0,90'a düşürdü ve artık en yüksek ESI'ye sahip gezegen olmaktan çıktı.[1] Teegarden'ın Yıldızı C ile birlikte, bilinen en yakın olası yaşanabilir ötegezegenler arasında yer almaktadır.

Keşif

Temmuz 2019'da Mathias Zechmeister liderliğindeki 150'den fazla bilim insanından oluşan bir ekip, Teegarden Yıldızı'nın yörüngesinde dönen iki aday dış gezegenin varlığını destekleyen CARMENES araştırmasının bir parçası olarak Astronomy & Astrophysics dergisinde hakemli bir makale yayınladı.

Teegarden Yıldızı'nın hizalaması ve sönüklüğü nedeniyle olası dış gezegenleri tespit etmek için Doppler spektroskopisi (radyal hız yöntemi olarak da bilinir) gerekliydi. Bu yöntem, dış gezegenleri, ev sahibi yıldızın radyal hızı, yani Dünya'ya doğru veya Dünya'dan uzaklaşma hızı üzerindeki etkilerini gözlemleyerek dolaylı olarak tespit eder. Bu radyal hız anormallikleri, yeterli güce sahip spektrografla donatılmış bir teleskopla gözlemlenebilen doppler kaymaları üretir.

Bunu başarmak için ekip, İspanya'nın Calar Alto Gözlemevi'nin 3,5 metrelik teleskopundaki CARMENES cihazını kullandı.[2] Üç yıllık gözlemden sonra, [4] iki periyodik radyal hız sinyali ortaya çıktı: biri 4,91 günde (Teegarden Yıldızı B) ve diğeri 11,41 günde (Teegarden Yıldızı C).

Fiziksel özellikler

Kütle ve yörünge

Teegarden Yıldızı B, yalnızca 4,91 günlük yörünge periyoduyla Teegarden Yıldızı'nın yörüngesinde dönen bilinen en içteki gezegendir. Gezegenin minimum kütlesi 1,05 Dünya kütlesidir (Şablon:Earth mass) ; Eğer gezegenin yörüngesi Dünya açısından eğimli değilse bu değer gerçek kütle olacaktır. Bu nedenle Teegarden Yıldızı B'nin kayalık olması muhtemeldir. Gök bilimciler, Teegarden Yıldızı b'nin sıvı suya sahip olma şansının yüzde 60 olduğunu, ancak atmosfere sahip olma şansının yalnızca yüzde 3 olduğunu tahmin ediyor. :105–107

Yıldız

Ana madde: Teegarden's Star

Teegarden Yıldızı, Güneş'in kütlesinin yaklaşık yüzde 9'u kadar bir kütleye ve yaklaşık 2.900 Kelvin (2,623 °C or 4,760 F) sıcaklığa sahip, düşük kütleli bir kırmızı cücedir. Teegarden Yıldızı'nın çok düşük sıcaklığı ve parlaklığı nedeniyle, görünür büyüklüğü yalnızca 15,1 (ve mutlak büyüklüğü 17,22) olduğundan ancak 2003 yılında keşfedildi. Çoğu kırmızı ve kahverengi cüce gibi enerjisinin çoğunu kızılötesi spektrumda yayar. Aynı zamanda Güneş'ten daha yaşlıdır ve yaşı en az 8 milyar yıldır.[5]

Yaşanabilirlik

Ross 128, Teegarden Yıldızı gibi yaşanabilir bir gezegeni destekleyebilecek sessiz bir kırmızı cüce örneği.

Teegarden Yıldızı, ev sahibi yıldızın yaşanabilir bölgesi içinde yörüngede dönüyor; bu, atmosferik bileşiminin, yüzeyinde yaşamın gelişmesine de izin vermiş olabilecek kararlı sıvı suya izin verebileceği anlamına geliyor.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Luque, R.; Ribas, I.; Koseleva, V.; Ruh, H. L.; Nagel, E.; Pozuelos, F. J.; Zechmeister, M.; Reiners, A. (1 Şubat 2024), Teegarden's Star revisited: A nearby planetary system with at least three planets, arXiv:2402.00923 $2, 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 5 Şubat 2024  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ "CARMENES • Instrument". 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2024. 
  3. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; a&a_discovery_paper isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  4. ^ "Moreover, we have shown that the 4.9 d signal is stable over the three years of observations in period and amplitude."[3]:8
  5. ^ "Two potentially life-friendly planets found orbiting a nearby star". Science (İngilizce). 18 Haziran 2019. 19 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dış merkezlik (astronomi)</span>

Astrodinamikte, bir astronomik cismin yörünge eksantrikliği, başka cisim etrafındaki yörüngesinin mükemmel bir daireden ne kadar saptığını belirleyen boyutsuz bir parametredir.

<span class="mw-page-title-main">Gezegen</span> bir yıldız veya yıldız kalıntısının yörüngesinde dolanan gök cismi

Gezegen; genellikle bir yıldız, yıldız kalıntısı ya da kahverengi cücenin yörüngesinde bulunan, yuvarlak hâle gelmiş bir astronomik cisimdir. Uluslararası Astronomi Birliğinin (IAU) tanımına göre Güneş Sistemi'nde sekiz gezegen bulunur. Bunlar, karasal gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars; dev gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Gezegen oluşumu için bilimsel açıdan mevcut en iyi teori, bir bulutsunun kendi içine çökmesi sonucu bir yıldızlararası bulut meydana getirdiğini ve yıldızlararası bulutun da bir önyıldız ve bunun yörüngesinde dönen bir öngezegen diski oluşturduğunu öne süren bulutsu hipotezidir. Gezegenler bu disk içinde, kütleçekiminin etkisiyle maddelerin kademeli olarak birikmesi sonucu, yığılma (akresyon) olarak adlandırılan süreçte büyürler.

<span class="mw-page-title-main">Ötegezegen</span> Güneş Sistemi dışındaki gezegenler.

Ötegezegen veya Güneş dışı gezegen, Güneş'in baskın kütleçekim etkisinin dışında başka bir yıldızın veya kahverengi cücenin kütleçekim etkisi içinde olan gezegensel bir gök cismidir. Bir ötegezegenin ilk muhtemel kanıtı 1917 yılında kaydedilmiş, fakat o zamanlar bu şekilde kabul edilmemişti. Tespitin ilk teyidi 1992 yılında gerçekleşmiştir. 1988'de tespit edilen farklı bir gezegen ise 2003 yılında doğrulandı. 20 Ağustos 2024 itibarıyla, 4.963 gezegen sisteminde varlığı doğrulanmış 7.255 ötegezegen bulunmaktadır ve bu gezegen sistemlerinden 1.015 kadarı birden fazla gezegene sahiptir. James Webb Uzay Teleskobu'nun (JWST) daha fazla ötegezegen keşfetmesi ve bunların bileşimleri, çevresel koşulları ve yaşam potansiyelleri gibi özellikleri hakkında daha fazla fikir vermesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ötegezegenler listesi</span>

Bu bir ötegezegenler listesidir. 20 Ağustos 2024 itibarıyla, 4.963 gezegen sisteminde varlığı doğrulanmış 7.255 ötegezegen bulunmaktadır ve bu gezegen sistemlerinden 1.015 kadarı birden fazla gezegene sahiptir. İlk kez 1984 yılında görece genç ve sıcak bir yıldız olan Vega çevresinde gözlenen Toz diski daha sonra yakınlardaki 100 kadar yıldızın çevresinde de gözlendi. Ancak gezegenlerin bu disk içinde oluşmak için fazlaca bir zamanları yoktur. Uluslararası bir gökbilim ekibince 84 yıldız üzerinde yapılan bir araştırma, 400 milyon yıldan daha genç yıldızların %60'ının toz diskine sahip olduğunu, yaşları 1 milyar yılı aşan yıldızlardaysa bu oranın %10'a düştüğünü ortaya koymuştur. Sonuç: Bir gaz ve toz diskinin ömrü, yalnızca 300 - 400 milyon yıl. Daha sonra toz diski çeşitli öğelerin etkileşimiyle dağılıyor. Disk içindeki toz zerrecikleri, başka zerreciklerle çarpışarak iyice ufalıyor. En küçükleri yıldızdan gelen ışınım basıncıyla uzaya atılıyor. Daha büyükleriyse yıldız ışığıyla etkileşim sonucu sarmal hareketlerle yavaş yavaş yıldızın içine düşüyorlar.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 876</span>

Gliese 876, Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 15 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. 2011 yılında yıldızı yörüngeleyen dört güneş dışı gezegen onaylanmıştır. Orta gezegenlerin ikisi Jüpiter benzeri iken, en yakın gezegenin küçük bir Neptüne ya da geniş bir karasal gezegene benzediği, en dıştaki gezegeninse kütlece Uranüs'e benzediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Doppler spektroskopisi</span>

Doppler spektroskopisi gezegenin ana yıldızın spektrumunda Doppler kaymaları gözlem yoluyla radyal hız ölçümleri Güneş Sistemi dışındaki gezegenlerin ve kahverengi cücelerin bulunması için kullanılan dolaylı bir yöntemdir.

<span class="mw-page-title-main">Yaşanabilir bölge</span> bir gezegenin, yıldızına olan uzaklığının, gezegenin yüzeyinde sıvı su bulundurabilmesine olanak tanıdığı alan

Yaşanabilir bölge, astronomi ve astrobiyolojide, bir gezegenin, yıldızına olan uzaklığının, gezegenin yüzeyinde sıvı su bulundurabilmesine olanak tanıdığı alandır. Yaşanabilir bölgenin sınırları, Dünya'nın biyosferi, Güneş Sistemi'ndeki yeri ve Güneş'ten aldığı ışınımsal enerjin gibi miktarını bildiğimiz nicelikler kullanılarak bulunur. Gezegenin yüzeyinde sıvı su bulunması hayat için çok büyük bir önem teşkil eder. Bu nedenle yaşamsal bölgede bulunan doğal özelliklerin ve objelerin Dünya benzeri akıllı yaşam formlarının yerlerinin belirlenmesinde çok önemli bir yol oynadığına inanılır.

<span class="mw-page-title-main">Proxima Centauri b</span> Ötegezegen

Proxima Centauri b bir ötegezegen olup Güneş'e en yakın yıldız olan kırmızı cüce Proxima Centauri etrafındaki yörüngesi yaşanabilir bölgededir. Bulunduğu yer, Dünya'dan 4,2 ışık yılı uzakta bulunan Erboğa Takımyıldızı'ndadır. Güneş Sistemi'ne bilinen en yakın ötegezegen olup muhtemelen yaşanabilir bir yerdir.

<span class="mw-page-title-main">Demir gezegeni</span> çoğunlukla manto içermeyen veya çok az miktarda demirden zengin çekirdekten oluşan bir gezegen çeşidi

Demir gezegeni, mantosu olmayan ya da çok az miktarda mantoya sahip, küçük ve demir bakımından zengin olan bir çekirdeğe sahip gezegen çeşitlerine verilen isimdir. Merkür, Güneş Sistemi'ndeki en büyük demir gezegenidir, ancak Güneş Sistemi dışındaki ötegezegenler içerisinde daha büyük demir gezegenler görmek mümkündür.

<span class="mw-page-title-main">Hiyanus gezegeni</span> hidrojen zengini atmosfere sahip su kaplı gezegen

Hiyanus gezegeni, hidrojen bakımından zengin bir atmosfer altında sıvı su okyanusuna sahip özel bir ötegezegen türüdür.

<span class="mw-page-title-main">TRAPPIST-1e</span>

2MASS J23062928-0502285 e olarak adlandırılan TRAPPIST-1e, Kova takımyıldızında bulunan ve Dünya'dan yaklaşık 40 ışık yılı uzakta olan ultra soğuk cüce yıldız TRAPPIST-1'in yörüngesinde bulunan ve dünyaya çok benzediği düşünülen kayaç gezegendir. Gök bilimciler ötegezegeni, bir gezegenin yıldızının önünden geçerken neden olduğu karartma etkisinin ölçüldüğü geçiş yöntemini kullanarak buldular.

<span class="mw-page-title-main">Olası yaşanabilir ötegezegenler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, potansiyel olarak yaşanabilir ötegezegenlerin bir listesini sunmaktadır. Liste büyük ölçüde Yaşanabilir Ötegezegenler Kataloğu tarafından yapılan yaşanabilirlik tahminlerine ve NASA Ötegezegen Arşivi'nden alınan verilere dayanmaktadır. HEC, Arecibo'daki Porto Riko Üniversitesi Planetary Habitability Laboratory tarafından sürdürülmektedir. Ayrıca, süper yaşanabilir gezegenlerin spekülatif bir listesi de geliştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dünya Benzerlik Endeksi</span>

Dünya Benzerlik Endeksi (ESI), gezegen kütleli bir nesnenin veya doğal uydunun Dünya'ya ne kadar benzediğinin öngörüldüğü bir karakterizasyonudur. Dünya bir değerine sahip olacak şekilde sıfırdan bire kadar bir ölçek olarak tasarlanmıştır; bunun amacı büyük veri tabanlarından gezegen karşılaştırmalarını basitleştirmektir.

<span class="mw-page-title-main">Sarı cüce sistemlerinin yaşanabilirliği</span>

Sarı cüce sistemlerinin yaşanabilirliği, sarı cüce yıldızlara ait ötegezegenlerin yaşama uygunluğunu tanımlar. Bu sistemler, K-tipi yıldızlara ait olanlar ile birlikte canlı organizmaları barındırmak için en uygun sistemler olarak kabul edildikleri için bilim camiasının araştırma konusudur.

<span class="mw-page-title-main">Kırmızı cüce sistemlerinin yaşanabilirliği</span>

Kırmızı cüce sistemlerinin teorik olarak yaşanabilirliği çok sayıda faktör tarafından belirlenmektedir. Modern kanıtlar, düşük yıldız akısı, yüksek gelgit kilitlenmesi olasılığı ve dolayısıyla muhtemelen manyetosfer ve atmosfer eksikliği, küçük yıldız çevresi yaşanabilir bölgeleri ve kırmızı cüce yıldızların gezegenlerinin yaşadığı yüksek yıldız değişimi nedeniyle kırmızı cüce sistemlerindeki gezegenlerin yaşanabilir olma ihtimalinin düşük olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte, kırmızı cücelerin her yerde bulunmaları ve uzun ömürlü olmaları, küçük bir yaşanabilirlik olasılığını gerçekleştirmek için yeterli fırsat sağlayabilir.

Luyten b, yakındaki kırmızı cüce Luyten Yıldızı'nın yaşanabilir bölgesi içinde yörüngede dönen, muhtemelen kayalık olduğu doğrulanmış bir ötegezegendir. 12 ışıkyılı uzaklıkta, bilinen en yakın dördüncü potansiyel yaşanabilir ötegezegendir. Yalnızca Proxima Centauri b, Ross 128 b ve GJ 1061 d, Dünya'ya daha yakındır. Haziran 2017'de Gliese 273c ile birlikte keşfedilen Luyten b, Dünya'nın kütlesinin yaklaşık 2,89 katı olan bir süper Dünyadır ve Dünya'dan yalnızca %6 daha fazla yıldız ışığı alır ve bu da onu yaşanabilirlik için en iyi adaylardan biri yapar.

<span class="mw-page-title-main">Gezegen listeleri</span> Vikimedya liste maddesi

Bu, gezegenlerin bir listesidir. Gezegen, bir yıldız veya yıldız kalıntısı olmayan büyük, yuvarlak bir astronomik cisimdir.

<span class="mw-page-title-main">Ötegezegenleri tespit etme yöntemleri</span>

Herhangi bir gezegen, ana yıldızıyla karşılaştırıldığında son derece zayıf bir ışık kaynağıdır. Örneğin Güneş gibi bir yıldız, etrafında dönen gezegenlerden yansıyan ışıktan yaklaşık bir milyar kat daha parlaktır. Bu kadar zayıf bir ışık kaynağını tespit etmenin esas zorluğuna ek olarak, ana yıldızdan gelen ışık, onu silip süpüren bir parlamaya neden olur. Bu nedenlerden ötürü, Ocak 2024 itibarıyla rapor edilen ötegezegenlerin çok azı doğrudan gözlemlendi; hatta daha azı, konak yıldızdan ayrıştırıldı.

En yakın karasal ötegezegen adaylarının bu listesi, Güneş Sisteminden 50 ışıkyılı kadar uzaklıkta bulunan ve artan mesafeye göre sıralanmış olası karasal ("kayalık") ötegezegenleri içerir.

Bu sayfa ötegezegenlerin yörüngesel ve fiziksel parametrelerini açıklamaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.