Tecvid

Makale serilerinden
Kur'an
Bölüm Sure Ayet Cüz Mekki Sureler Medeni Sureler
İçerik Allah Kur'an'da adı geçen peygamberler Kur'an mucizeleri Kur'an ve bilim Kur'an Kıssaları İslam ve kadın Kur'an sureleri listesi
Okuma Kur'an mealleri Tefsir Tecvid Arapça Hâfız Kıraât
İlgili Kavramlar Sünnet Kur'ancılık Kıyamet Cennet Cehennem Şeriat İbadet

Tecvid, Kıraat ilmi içinde yer alan, Kur'an okuma usulü ve ilmidir.

Harflerin mahreçlerine, sıfatına, medlere uygun okumaktır.

Kelime manası olarak tecvid, cewede جود kökünden gelip, bir şeyi güzel yapmak, süslemek, hoşça yapmak anlamına gelir.^[1] Cewde جودة Arapçada kalite demek olur ki, bir şey çok güzel olduğu zaman kullanılır. Kur'an'ı çok güzel ve kuralına göre okuyan insana, Kuran'ı okumasıyla güzelleştiren manasında “mucevvid” denir.

Terim manası ise harfin hakkının verilerek çıkış yerine göre, gerek zati (her zaman onda bulunan, yani harften ayrılmayan, belirtilmediğinde genellikle namazın bozulduğu) gerekse arızi (değişikliğe uğrayan, başka bir deyişle harften kalktığında harfin zatını değiştirmeyen, namazın bozulmasına neden olmayan) sıfatların hakkı verilerek Kur'an'ın okunmasıdır.

Aşir okumasında tertil denilen usul uygulanır. Tertil, Kur'an'ın tecvid usullerini tam uygulayarak ağır okumak demektir. Hatim ve namazda tedvir -hızlı okuma- yapılır. Çok hızlı okumaya hadr denir.

Fakat hızlı okuma veya yavaş okuma, tecvid kurallarını kusursuz yerine getirmekle yapılır. Hızlı okunduğunda tecvid kurallarında eksiklik olmamalıdır.

Türkiye'de okutulan en meşhur tecvid kitabı Karabaş Tecvidi'dir.

Tecvid kurallarının bilinmesi farzı kifayedir, yani her bir toplumda en az bir kişinin bilmesi gerekir.

Arap alfabesi 28 harften oluşur, bir de hemze ء.

Arapça'daki tarif edatı ال (elif ve lam) el'dir. Eğer el'den sonraki kelime kamerî(ay) harflerden biriyle başlıyorsa, el'deki lam okunur. Eğer şemsî(güneş) harflerden biriyle başlıyorsa, lam bir sonraki kelimenin ilk harfine asimile olur. Şems ve kamer kelimeleri bunlara birer örnektir. Kamerî harfler

Şemsî harfler

Mahreçler, harflerin çıkış noktalarıdır. 17 tane mahreç vardır. Harflerin sıfatları da, harflerin farklı özelliklerine bağlıdır.

Kalın harfler خ ص ض ط ظ غ ق mufahham diye de bilinir. Tefhim ile telaffuz edilirler. Kalan harfler (murakkak) normal telaffuz edilir.

Ra ر harfi üstün veya ötre ile olduğu zaman kalın, esre ile olduğu zaman ince okunur. Eğer durulacak ise, bir önceki harekesi bulunan harfin harekesine bakılır. Eğer üstün veya ötre ise bu hareke, kalındır. Esre ise incedir. Örneğin, Asr suresinin ilk kelimesinin sonundaki ra ر kalındır, çünkü ayn harfinin harekesi üstündür:

وَالْعَصْرِ

Lam harfi sadece Allah الله kelimesiyle kullanıldığında kalındır. Fakat bir önceki hareke esre ise, lam incedir. Örnek olarak:

بِسْمِ الله

Uzatma harekeli bir harften sonra med harfi ا ي و gelmesiyle olur. Uzatma bu şekilde iki olur. Eğer uzatmanın üzerinde med işareti varsa daha da uzun olur. Med işaretinden sonra hemze gelirse dört veya beş, şedde gelirse altı uzunlukta okunur.^[2] Örneğin:

صِرَٰطَ ٱلَّذِينَ أَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ ٱلمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلاَ ٱلضَّآلِّين

Sâkin nun, nun harfinin sükun haline denir. Bir sonraki harfe bağlı olarak, bu hali okumanın 4 yolu vardır:

Bir sonraki harf eğer ء ه ع ح غ خ harflerinden biriyse, nun harfine bir değişiklik olmadan okunur.

Eğer nun harfinden sonra gelen harf b ب ise, nun harfi m sesine dönüşür ve gunne (2 uzunluğunda, burundan okuma) ile okunur.

Eğer bir sonraki harf ن و م ي ل ر ise, nun okunmaz ve son dört harfte gunne vardır. Idgam sadece iki kelime arasındadır, bir kelimenin ortasında değil.

Bu harfler dışındaki harflerde dil damağa tam değmez ve nun harfi tam okunmaz. Gunne vardır.

Mim harfinin sükunlu haline denir. Bir sonraki harfe bağlı olarak, 3 şekilde okunur:

1. Bir sonraki harf mim ise, şedde ile gösterilir ve gunne içerir.
2. B ب harfi ile devam ediyorsa, dudaklar tam birbirine değmez. Gunne içerir. Fil suresinden örnek:
   • تَرْمِيهِمْ بِحِجَارَةٍ
3. Yukarıdaki harfler değilse, normal okunur.

ق ط د ج ب harfleri, kelimenin ortasında veya sonunda ise ve sükun (ya da şedde) alırsa, vurgulu okunur.^[3] Az vurgu eğer harf kelime ortasındaysa ya da sonunda ama okuyucu bir sonraki harfle birleştirirse olur. Orta seviye vurgu eğer harf kelime sonundaysa ve şeddeli değilse olur. Örneğin Felek suresinin başı:

قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ ٱلْفَلَقِ

Büyük vurgu eğer harf kelime sonunda ve şeddeli ise olur. Örneğin Mesed suresinin başı:^[3]

تَبَّتْ يدَاۤ اَبِی لَهَبٍ وَّتَبَّ

Vakf, Arapçadaki durma kuralıdır. Son harfi harekeyle biten bütün kelimeler, durulacaksa sükun hale gelir. Son harfe göre kurallar şöyledir:

1 - 4üncü satırdaki hemze hangi harekeyle biterse bitsine bir istisnadır. Sadece çift üstünlü bir hemze isedir.

Kişi mütevazı olmalıdır.

Kişi Kur'an'ın insan kelamı olmadığını anlamalıdır.

Kişi ayetlerin manaları üzerine düşünmelidir.

Kişi dikkat dağıtan fikirlerden uzak durmalıdır.

Kişi Kur'an'daki her mesajın kendisi için olduğunu hissetmelidir.

Kişi vücudunun, kıyafetlerinin ve mekanın temizliğinin farkında olmalıdır.

Kıbleye dönmek tavsiye edilir.

Kişi uyarı ayetlerinde durmalı ve Allah'a sığınmalıdır.

Kişi merhamet ayetlerinde durmalı ve Allah'tan merhamet istemelidir.

Doğru telaffuz kullanmalıdır.

Abdesti olmalı ve sadece Allah rızası için okumalıdır.

Kur'an'daki duraklama işaretleri

• Tecvid Öğrenim Sitesi24 Nisan 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.