İçeriğe atla

Tbilisuri

Tbilisuri (Gürcüce: თბილისური), tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir.[1] Adını, Gürcistan'ın başkentinin Gürcüce adı olan Tbilisi'den alır.

Tbilisuri, M. Ğlonti'nin 1960 yılında yayımlanan kitabındaki Gürcü zeytin türlerinden biridir.[2] Bu zeytin cinsi Artvin bölgesinde de yetiştirilmiştir. Nitekim Muvahhid Zeki 1927 yılında Artvin vilayetinde yetişen zeytinler arasında Butko ("Putko"), Oturi ("Otur") ve Gorvala'nın yanı sıra "Tiflis" adıyla bu türü de saymıştır.[3] Tbilisuri, Tiflis kentindeki Sololaki tepesinde ve bugünkü Botanik Bahçesi'nin devamı olan alanlarda yetişiyordu. 1927 yılında Sovyet merkezi hükûmetinin kararıyla Gürcistan'da zeytin üretinin devre dışı bırakılması sonucunda yaygın üretimi bitmiştir. Günümüzde bu cinse Abhazya'da rastlanır.[4]

Tbilisuri zeytin ağacı boyu uzayan bir cinstir. Geniş bir gövdeye sahiptir. Hastalıklara ve dona karşı dayanıklıdır. Meyvesi sofralık olarak tüketildiği gibi yağ da elde edilir. Sivri uçla sonlanan oval veya uzunca oval bir biçime sahiptir. Dalda tek tek yer alır. Uzunluğu 2,4 santimetre, genişliği 1,8 santimetre ve ortalama ağırlığı 5-6 gramdır. Çekirdeği iki ucu sivrice oval bir yapıya sahiptir. Uzunluğu 1 santimetre, ağırlığı ise 0,21 gramdır. Çok verimli bir zeytin türüdür. Kuru tanesinin etli kısmı yüzde 62 oranında yağ içerir.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ a b M. Ğlonti, Zeytin (ზეთისხილი), Tiflis, 1960, s. 30.
  2. ^ M. Ğlonti, Zeytin (ზეთისხილი), Tiflis, 1960, s. 30.
  3. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 30". 29 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2021. 
  4. ^ Elene Mağlakelidze "Zeytin Kültürünün Önemi ve Gürcistan'da Yararlanma Potansiyeli" (ზეთისხილის კულტურის მნიშვნელობა და გამოყენების პოტენციალი საქართველოში)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tepeköy, Şavşat</span>

Tepeköy, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Fıstıklı, Artvin</span>

Fıstıklı, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Salkımlı, Artvin</span> Artvin köyü

Salkımlı, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tütüncüler, Artvin</span>

Tütüncüler, Artvin ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Adagül, Borçka</span>

Adagül, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kaynarca, Borçka</span>

Kaynarca, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Akpınar, Borçka</span> Artvin köyü

Akpınar, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Taraklı, Borçka</span>

Taraklı, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Trapeni'dir.

<span class="mw-page-title-main">İmerhev</span>

İmerhev ya da İmerhevi, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesi sınırları içinde kalan bölge. Adı Gürcüce İmerhevi'den gelir. İmerhevi adı Gürcistan'da bugün de birkaç yerin adıdır.

Lomaşeni, Artvin ilinin merkez ilçesinin sınırları içinde bir yerleşimdir. Günümüzde "Bahçeciler" adıyla Seyitler köyünün bir mahallesi olan Lomaşeni, eskiden bağlarıyla ünlüydü. Tarihsel Gürcü coğrafyasında yetişen Lomaşenisi adlı zeytin türü adını bu köyden alır.

Butko, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Artvin ilinde günümüzde de yetiştirilmektedir. Bir Gürcü asma cinsi de Butko adını taşımaktadır.

Gürcistan'da zeytin cinsleri, tarihsel Gürcistan sınırları içinde yetişen zeytin cinslerini ifade eder. 1960 yılında yayımlanan bir kaynakta altmıştan fazla zeytin türü tanımlanmıştır. Gürcü zeytin cinslerinin çoğunun kökeni Artvin bölgesine dayanır. Gürcü coğrafyasının diğer bölgelerine de eski çağlarda buradan yayılmıştır.

Gorvala, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Bu coğrafyanın bir parçası olan Tao-Klarceti bölgesinde "Gorvala" veya "Gorvela" olarak bilinir.

Tolgomuri, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Adını Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Salkımlı köyünün eski adı olan Tolgomi'den alır ve bu türün bu civarda yetiştiği anlaşılmaktadır.

Lomaşenisi tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Adını, bugün Artvin ilinin merkez ilçesi sınırları içinde kalan Lomaşeni köyünden alır ve bu türün bu civarda yetiştiği anlaşılmaktadır. Lomaşeni günümüzde Bahçeciler adıyla Seyitler köyünün bir mahallesidir.

Artvinuri tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Adını Artvin'den alan bu tür, başka yerlere Artvin bölgesinden yayılmıştır.

Najvinuri, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Adını, Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı Fıstıklı köyünün eski adı olan Najvia'dan alır.

Tasiuri, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Artvin bölgesine özgü bir zeytin türüdür ve başka bölgelere buradan yayılmıştır. Artvin bölgesinde bir zeytin cinsine verilen "Sati" adı, Tasiuri kelimesinin kökü olan "Tasi"den metatez yoluyla değişime uğramış olabilir.

Oturi, tarihsel Gürcü coğrafyasına özgü bir zeytin cinsidir. Gürcü zeytin türleri arasında en iri taneli zeytin olarak bilinir. Gürcistan'da en yaygın türlerden biriydi.

Lomaşeni Bağları, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesinde kalan Lomaşeni köyünde ünlü bağlardı. Bu bölgede günümüze adı ulaşan diğer iki önemli bağ ve bahçe, Gverda Bağları ile Goraşeti Bağları'dır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.