Taza Muharebesi
| Taza muharebesi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1550-1558 Osmanlı-Fas Savaşı | |||||||||
 Vattâsîlerin hâkim olduğu Fas | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu*  Kuku Sultanlığı |  Fas Sultanlığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Salih Paşa | Mevlay Muhammed eş-Şeyh | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| 600 tüfekçi 1.000 sipahi 4.000 atlı 20-30 top | 30.000 atlı 10.000 piyade 20 top | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Hafif | Ağır | ||||||||
Taza Muharebesi, Osmanlı-Saadi mücadelesinde evre.
Cezayir Beylerbeyi Salih Paşa komutasındaki Osmanlı eyalet ordusu 1553 Aralık başında Taza civarında Mohammed El-Şeyh komutasındaki Saadi Fas ordusunu mağlup etti.
Muharebe öncesi
Fas'ın kuzeyine hâkim Vattâsîler'e karşı Saadiler'in askerî mücadelesi 31 Ocak 1549'da başkent Fes'in Saadilerin eline geçmesiyle sona erdi. Özellikle Osmanlı himayesindeki Tilimsan Krallığı'na yönelik Saadî emelleri nedeniyle gerilen Osmanlı-Saadî ilişkileri, Saadîlerin 9 Haziran 1550'de Tilimsan'ı işgalleriyle savaşa dönüştü. Cezayir Beylerbeyi Barbaroszade Hasan Paşa Fas ordusunu Ocak 1551'de Tilimsan Muharebesi'nde mağlup ederek bu işgali sona erdirdi.
Eşzamanlı olarak Vattâsî ailesi mensupları Saadîlerce şiddetle cezalandırıldı, bir kısmı öldürülürken diğerleri tutuklandı. Hânedan mensuplarından sadece, birinci saltanatı esnasında tahtını yeğenine kaptıran Ebû Hassûn Ali b. Muhammed el-Bâdîsî kurtulmayı başardı. Ebû Hassûn ülkesini geri alabilmek için civar bölgelerde oturan Berberî kabilelerinden, İspanya'dan ve Portekiz'den yardım istediyse de umduğunu bulamadı. Ardından Osmanlı İmparatorluğu'nun Cezayir Beylerbeyi Salih Paşa'nın desteğini temin etmeyi başardı.[1]
Muharebe
Salih Paşa Fes'e yönelik harekâtı için 600 tüfekçi, 1.000 sipahi ve 4.000 atlıdan oluşan bir ordu topladı. 1553 Kasım ayında Tilimsan'a gelerek ayın sonunda Osmanlı-Fas sınırını geçen Salih Paşa Fes'n yaklaşık 60 kilometre doğusunda Taza'da mevzilenen Fas (Saadî) ordusuyla karşılaştı. Mevlay Muhammed eş-Şeyh komutasındaki Fas ordusu 40.000 asker (30.000 atlı ve 10.000 piyade) ve 20 toptan oluşuyordu.[2]
5 Aralık 1553'teki muharebede Osmanlı kuvvetinin topçu ateşi Fas birliklerini sarstı ve genel bir ricat başladı. Taza'da tutunamayan Mevlay Muhammed eş-Şeyh önce kentin batısına, ardından çevreyi yakarak ve su kuyularını kurutarak Fes'e çekildi.[3]
Muharebe sonrası
Saadî Sultanı Mevlay Muhammed eş-Şeyh Aralık ortasında Fes'in doğusunda Sebu'da mevzilendiyse de 6 Ocak 1554'teki muharebede Vattasî Sultanı Ebu Hassun'dan 600 askerlik takviye almış Salih Paşa'nın ordusuna bir kez daha yenildi. Ardından Salih Paşa komutasındaki Osmanlı kuvvetleri 7-8 Ocak 1554 gecesi Fes'e girdi.
Kaynakça
- ^ "İslam Ansiklopedisi, "Vattâsîler" maddesi, Türk Diyanet Vakfı, İstanbul (2012), c.42, s.572". 13 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2022.
- ^ "Histoire du Maghreb: cours professé à l'Institut des hautes études marocaines", Ismaël Hamet, E. Leroux (1923), s.280-281
- ^ "Türk Silahlı Kuvvetleri Tarihi - Fas Seferi (1551-1578)", ATASE Yayınları, Ankara (1978), s.49
