Taylan Özgür
Taylan Özgür | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Mustafa Taylan Özgür 23 Şubat 1948 Ankara, Türkiye |
| Ölüm | 23 Eylül 1969 (21 yaşında) Beyazıt Meydanı, Fatih, İstanbul |
| Ölüm sebebi | Silahla vurulma |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Tanınma nedeni | Politik Aktivist |
Mustafa Taylan Özgür (23 Şubat 1948, Ankara - 23 Eylül 1969, İstanbul), 1968 öğrenci hareketi liderlerinden. 68 Kuşağı'nın faili meçhul bir cinayet sonucunda öldürülen ilk kişilerindendi ve katilleri hâlâ yakalanamamıştır.[1]
Hayatı
23 Şubat 1948'de Ankara’da doğdu. Annesi Necla, babası emekli bir subay[2] olan Hasan Özgür’dü. Ankara Atatürk Lisesi’nden mezun olduktan sonra ODTÜ'ye girdi ve gençlik hareketlerine katılmaya başladı. ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü ve ODTÜ Öğrenci Birliği Denetleme Kurulu üyesiydi.[3]
ABD'nin Ankara büyükelçisi Robert Komer'in arabasının yakıldığı 6 Ocak 1969 tarihli eyleme katılanlardan birisiydi. Eylemden sonra tutuklanan 13 öğrenci arasındaydı ve iki ay kadar tutuklu kaldıktan sonra 12 Mart 1969'da tahliye edildi.[4]
ODTÜ Stadyumu'ndaki büyük "Devrim" yazısını yazan üç öğrenciden biri olduğu iddia edilir (diğerleri Hüseyin İnan ve Alparslan Özdoğan).[5]
Öldürülmesi
23 Eylül 1969'da İstanbul Üniversitesi'nde katıldığı Öğrenci Birliği Kongresi sırasında güvenlik güçleri tarafından üzerinde silah bulunduğu için yakalanmak istediği sırada kaçarken Beyazıt Meydanı'nda öldürüldü.[6] Failleri hâlâ bulunamamıştır.[]
Cenaze töreni
Ankara'da 25 Eylül 1969'da düzenlenen cenaze törenine 5.000 kadar öğrenci katıldı. Bir gece önce ODTÜ'de kaldığı öğrenci yurdunun bahçesinde hazırlanan katafalkta tutulan naaşı başında öğrenciler nöbet tutmuştur. ODTÜ Öğrenci Birliği'nin Taylan Özgür'ün ODTÜ kampüsünde gömülmesi talebi rektörlük tarafından kabul edilmedi. Bunun üzerine 25 Eylül sabahı cenazesi önce Tandoğan Meydanı'na getirildi, ardından bir kortej halinde cenaze namazı için Maltepe Camii'ne götürüldü. Yaklaşık 6 saat süren törenin ardından Cebeci Asri Mezarlığı'na gömüldü.[7]
Tanıklıklar ve tartışmalar
- Can Dündar kendine ait internet sitesinde, kontrgerilla uzmanlarından emekli yarbay Talat Turhan'ın bu cinayeti bir üsteğmenin yaptığını belirten açıklamasını yazmıştır.[2]
- Can Ataklı şahit olduğu olayı köşesinde kaleme almıştır:
- "Annem babamla birlikte Beyazıt tarafından Kapalıçarşı'ya gidecektik. O gün meydan çok kalabalıktı. Çünkü birkaç gün önce, Milli Türk Talebe Birliği'nde yaptığı bomba elinde patlayan Mustafa Bilgi adlı sağcı öğrencinin cenazesi vardı. Bu nedenle Beyazıt Meydanı (O günkü adı Hürriyet Meydanı'ydı) çarşaflı, türbanlı kadınlar ve sakallı cüppeli erkeklerle doluydu. Biz o zaman Marmara Sineması olan binanın girişinde durup uzaktaki kalabalığa bakıyorduk. Tam o sırada önümüzde, otobüs durağında, siyah renkli bir otomobil durdu. İçinden iki üç kişi fırladı, 1.5 metre kadar önümüzde yürüyen iki kişinin üzerine çullandılar. Bunlardan biri zorla otomobile bindirildi. Ama bu kişi otomobilin diğer kapısından çıktı. Arkasından biri ceketinin yakasını tuttu. Ceket ve gömlek yırtılarak gencin üzerinden sıyrıldı. Gencin üzerinde sadece kırmızı bir atlet kaldı.Çarşıkapı yönüne doğru koşmaya başlayan genç, yolu ayıran demir bariyerin üzerinden tam atlayacakken, yine 2 metre kadar önümüzde duran, gri takım elbiseli biri, elinde rulo olarak tuttuğu gazeteyi kenara bıraktı, içinden çıkan silahı kaçan kişiye doğru yöneltti, nişan aldı. Mantar tabancası patlar gibi bir ses çıktı. Kaçan genç yere yığıldı, birileri koşup onu aldılar ve bir jipe bindirip götürdüler.Akşam üzeri saat 17.00'de radyo haberlerini dinliyorduk. Spiker 'Bugün Beyazıt Meydanı'nda çıkan silahlı çatışmada Taylan Özgür adlı ODTÜ öğrencisi vurularak öldü. Kurşunun karaciğerine saplandığı bildirilen Taylan Özgür'ün üzerinden iki tabanca çıktı' deyince donup kaldık. Çünkü öldürülen Taylan Özgür'ün üzerinde silah yoktu, çatışma çıkmamıştı, sadece tek el ateş edilmişti. Bu olay ilk kez bir öğrenci liderinin, sokak ortasında, üstelik resmen öldürülmesi Türkiye'nin yakın geleceğini etkileyecek baskı, tehdit döneminin habercisiydi."[8]
Ölümünden sonra
- Taylan Özgür'ün ölümünden sonra Robert Komer'in arabasının yakılması eylemine katılanlardan Yusuf Arslan, Sinan Cemgil, Hüseyin İnan ilerleyen dönemde THKO'yu kurdu; Ulaş Bardakçı, İrfan Uçar ve Münir Aktolga ise THKP-C'yi kurdu.[9]
- Deniz Gezmiş idamından önce Taylan Özgür'ün yanına gömülmek istemiş, ancak buna izin verilmemiştir.
- 1971'de Nurhak'ta öldürülen THKO liderlerinden dönemin ODTÜ Sosyalist Fikir Kulübü Başkanı Sinan Cemgil de oğluna Taylan ismini koymuştur.[10]
- Öldürüldüğü an Hatırla Sevgili dizisinin 38. bölümünde canlandırılmıştır.
Kaynakça
- ^ "Taylan Özgür kimdir?". Radikal. 23 Eylül 2014. 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2015.
- ^ a b "1968 hareketinin ilk faili meçhul cinayetinde kritik soru: "İlk kurşun"derin devletin işi miydi?". candundar.com.tr. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2015.
- ^ "Mustafa Taylan Özgür". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2015.
- ^ "Araba yakmaktan sanık öğrenciler bırakıldı". Milliyet. 13 Mart 1969. s. 1.
- ^ Öymen, Örsan K. "ODTÜ'nün Devrimci Ruhu Ölmez!". t24.com.tr. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2015.
- ^ "Bir öğrenci polis kurşunu ile öldü". Cumhuriyet Gazetesi. 24 Eylül 1969. 29 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2022.
- ^ "Taylan Özgür'ün cenazesi kaldırıldı". Milliyet. 26 Eylül 1969. s. 1.
- ^ 17 Ocak 1999 tarihli Sabah gazetesinden 14 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 21 Kasım 2013 tarihinde erişilmiştir
- ^ Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi. Cilt 7. İletişim Yayınları. s. 2168.
- ^ "Annem ömrü boyunca babama âşık kaldı". Sabah. 25 Nisan 2009. 16 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Eylül 2015.
