İçeriğe atla

Tayfun Gönül

Tayfun Gönül
Doğum1958
İzmit
Ölüm30 Temmuz 2012 (54 yaşında)
İstanbul
Defin yeriKilyos Mezarlığı, İstanbul
MeslekHekim, yazar
Tanınma nedeniTürkiye'nin ilk vicdani retçisi

Tayfun Gönül (1958, İzmit - 30 Temmuz 2012, İstanbul), Türk yazar ve doktordur. Aralık 1989'da yaptığı açıklama ile Türkiye'de zorunlu askerliğe karşı vicdanî reddini açıklayan ilk kişi[1] olan Gönül, kendi tanımıyla anarşisttir.[2][3]

Biyografisi

1958 yılında İzmit'te doğdu. Çocukluk yılları İzmit ve İstanbul illerinde geçti. Ortaoku­lu Kadıköy Anadolu Lisesi'nde, liseyi An­kara Fen Lisesi'nde okudu.[2][4] Lise yıllarında sosyalist hareket katıldı ve Halkın Sesi (Aydınlık) grubunda yazılar yazdı; daha sonra kendi ifadesiyle sosyalizme eleştirel bakmaya başladı.[2] Yükseköğrenimini Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde tamamladı ve doktor olarak mezun oldu.

Eski kitapçılık, ka­feterya işletmeciliği, çevirmenlik, dericilik, balıkçılık gibi çeşitli işlerde çalıştı.[2] 1980'li yıllarda Sokak ve Yeni Olgu dergileri ve 1986 yılında Türkiye'deki ilk anarşist dergi olan Kara'da yazmaya başladı.

Yasal olanakları kullanarak 32 yaşına kadar askere gitmedi;[2] 1989 yılının Aralık ayında İstanbul'da vicdanî ret açıklaması yaptı. Gönül, bu açıklamasıyla Türkiye'de zorunlu askerlik için vicdani ret açıklaması yapan ilk kişi oldu. Gönül'ün Sokak dergisinde birlikte çalıştığı Tuğrul Eryılmaz, 21 Ocak 1990 tarihli sayısında “Zorunlu Askerliğe Hayır Kampanyası”nı başlattı. Gönül, "Beni zorla askere almaları vicdan özgürlüğünün ihlalidir" savıyla Türkiye devletini zorunlu askerlik uygulamasından ötürü mahkemeye verdi.[2] Sokak dergisi bu haberi 7 Ocak sayısında ilk sayfasında "Askerliğe Savaş Açan Adam" başlığıyla kapaktan duyurdu.[5] Gönül, Eryılmaz ve Güneş gazetesinin genel yayın yönetmeni olan Metin Münir ile birlikte, "halkı askerlikten soğutmak" suçlamasıyla yargılandı.[6] 3 ay hapis cezasına çarptırılan Gönül'ün cezası para cezasına çevrildi.[7]

Gönül, 1993 yılında tüm anarşist çevre ve yayınları Apolitika projesi kapsamında birleştirmek için kapsamlı çalışmalar yaptı. 25 Ocak 1994'te İzmir'de İzmir Savaş Karşıtları Derneği'ni kurdu. 1999 yılında haftalık bir yayın olan Efendisizler gazetesini çıkarmaya başladı Bu esnada Antalya'ya dönen Gönül'ün hastalığı etkisini göstermeye başladı.[3]

15 Şubat 2012 tarihinde kalp enfarktüsü geçirdi; sonra iki ay kadar hastanede kaldıktan sonra taburcu edildi. Her yıl 15 Mayıs tarihinde düzenlenen Dünya Vicdani Retçiler Günü'ne 2012 yılında katılarak kısa bir konuşma yaptı.[8] 30 Temmuz Pazartesi gecesi saat 23.30 sıralarında evindeyken tekrar kalp krizi geçiren Gönül, kaldırıldığı hastanede ölmüştür. Cenazesi 02 Ağustos 2012 tarihinde arkadaşları tarafından Kilyos mezarlığına defnedildi.[9][10][11][12][13]

Eserleri

  • Düzenden Kaosa Zuhur (Gediz Akdeniz ile Söyleşi), 2008 [14]
  • Anarşizm Nedir?, 2010 (Broşür dizisi) [15]
  • Akiba, 2010 [16]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Cankur, Serra (2009). "Demokratikleşme Sürecinde Vicdani Ret:Türkiye Örneği" (PDF). 
  2. ^ a b c d e f "Türkiye'nin İlk Vicdani Retçisini Hatırlayın". bianet.org. 18 Şubat 2012. 22 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  3. ^ a b "Kendi adına açılmış sitedeki otobiyografisi". tayfungonul. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  4. ^ Kemaloğlu, Nihal (4 Ağustos 2012). "Tayfun Gönül'e". aksam.com.tr. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  5. ^ "Yıl 1990: Vedat Zencir'in Vicdani Ret Açıklaması". Bianet.org. 11 Aralık 2014. 11 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "İlk Vicdani Retçi Tayfun Gönül'ü Kaybettik". bianet.org. 31 Temmuz 2012. 27 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  7. ^ Karakaş, Seda (2011). "Vicdani Ret" (PDF). Boğaziçi Bülteni. 
  8. ^ "Savaşa ve Militarizme Karşı Vicdani Ret". Kaos GL - LGBTİ+ Haber Portalı. 22 Mayıs 2012. 8 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2022. 
  9. ^ "Tayfun Gönül şarkılarla uğurlandı". cnnturk.com. 2 Ağustos 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. cenazesi, ailesi, arkadaşları ve sevenleri tarafından Zincirlikuyu mezarlığından alınarak Kilyos mezarlığında şarkılar eşliğinde toprağa verildi. 
  10. ^ "Türkiye'nin ilk vicdani retçisi Tayfun Gönül hayatını kaybetti". agos.com.tr. 31 Temmuz 2013. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. []
  11. ^ Vassaf, Gündüz (5 Ağustos 2012). "Hiroshima'dan Tayfun Gönül'e". radikal,com.tr. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  12. ^ Çalışlar, Oral (1 Ağustos 2012). "Elveda asi çocuk!". radikal.com.tr. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  13. ^ "'Vicdani retçi Tayfun Gönül siyah bayraklı tabutla gömüldü'". t24.com.tr. 2 Ağustos 2012. 4 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  14. ^ "Düzenden Kaosa Zuhur". 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  15. ^ "Anarşizm Nedir?". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 
  16. ^ "Akiba". antoloji.com. 10 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2013. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Alevilik, Ali ve On İki İmam'ın öğretilerini öğretmiş olduğu varsayılan Hacı Bektaş-ı Veli'nin mistik Alevi İslami öğretilerini takip eden yerel bir İslami gelenektir. Alevi öğretileri dede adı verilen din adamları tarafından aktarılır. İslam'ın altı iman esası kabul edilir, ancak yorumlamada diğer mezheplerle farklılıklar bulundurur. Alevi öğretileri, yerel bir Türk dünya görüşüyle harmanlandı ve İslam'ın heterodoks bir yorumuna yol açtı. Geçmişin aksine günümüz Alevilerinin bir kısmı kendini Müslüman olarak tanımlandırmamaktadır. Hak-Muhammed-Ali teslis inancına bağlıdırlar.

Anarşizm, toplumsal otoritenin, tahakkümün, erkin ve hiyerarşinin tüm biçimlerini bertaraf etmeyi savunan çeşitli politik felsefeleri ve toplumsal hareketleri tanımlayan sosyal bir terimdir. Anarşizm, her koşulda her türlü otoriteyi reddetmektir. Reddedilen bu otoritelere patriyarki ve kapitalizm de dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Zorunlu askerlik</span> Ulusal veya askeri hizmete zorunlu katılım

Zorunlu askerlik, bazı ülkelerde, ülke kanunlarına göre belli bir yaşa gelen erkek ve bazen kadınların yükümlü oldukları, süresi kanunlarla belirlenen devlet hizmeti. Zorunlu askerlik eski çağlardan beri uygulanmakla birlikte, bir ülkedeki genç erkek nüfusun çoğunluğunu kapsayacak şekildeki modern hâli Fransız Devrimi'ne ortaya çıkmış levée en masse sistemine dayanmaktadır. Çoğu Avrupa ülkesi daha sonra bu sistemi barış zamanında kendi ülkelerine uyarlamıştır.

Vicdani ret, bir bireyin politik görüşleri, ahlaki değerleri veya dinsel inançları doğrultusunda zorunlu askerliği reddetmesidir. Vicdani retçiler kendilerini antimilitarist ya da pasifist olarak tanımlayabilmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Askerlik hizmeti</span>

Askerlik hizmeti, herhangi bir ülkede belirli bir yaşa gelen vatandaşların, zorunlu olarak, belirli bir süre orduda görev yapması veya anlaşmalı oldukları bir süre boyunca meslek olarak icra etmesi. Ayrıca askerlik veya vatanî görev olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Asker</span> Silahlı kuvvetlerde görev yapan kimse

Asker; orduda görevli, erden mareşale kadar rütbeye sahip kişi. Askerlik yükümlülüğü altına giren şahıslar ile özel yasalarla silahlı kuvvetlere katılan ve resmî bir kıyafet taşıyan kişilerdir. Askerlerin aslî görevi ülkelerinin topraklarını iç ve dış tehditlere karşı savunmaktır.

<span class="mw-page-title-main">Yeşil anarşizm</span> sanayi devriminden dolayı tarımın önemsizleştiği toplumda tarımı önemli kılan anarşist sistem.

Yeşil Anarşizm, özellikle doğa ile insan arasındaki ilişki üzerine odaklanan anarşist ekol. Bu hareketin temel sorunu, endüstri öncesi toplumu, hatta bazen tarım öncesi toplumu yeniden canlandırmaktır. İnsanları doğal yaşama yabancılaştıran teknoloji ve ilerleme düşüncesiyle ifade edilen endüstri toplumu, bu ekolün eleştirilerinde önemli yer tutar. Felsefesinde Ludditelerin politik eylemlerinin ve Jean-Jacques Rousseau’nun yazılarının etkileri görülür. Fakat bunlardan daha fazla, primitivizm ortaya çıktığında, Frankfurt Okulu’nun Marksistleri Theodor W. Adorno ve Herbert Marcuse’ün düşünceleri ile Marshall Sahlins, Richard Lee, Lewis Mumford Jean Baudrillard ve Gary Snyder gibi antropologların düşünceleri ekolün şekillenmesinde önemli yer tutmuştur.

Osman Murat Ülke, Türk vicdani retçi ve 1997 "insan hakları" ödülünün sahibi.

<span class="mw-page-title-main">Dahte</span> dövizle askerlik yapabilen kişiler

Dövizle Askerlik Hizmetine Tabi Erler (DAHTE), günümüzdeki adıyla Dövizle Askerlik, 20 yaş ve üzeri erkek Türk vatandaşlarından yurt dışında en az 3 yıl çalışmış olanların belli bir döviz miktarı karşılığında askerlik hizmetinden muaf tutulduğu bir uygulamadır.

Kaos Yayınları, 1990'lı yıllardan beri Türkiye'de Anarşizmle ilgili kitaplar yayımlayan yayınevidir. 1994 yılında yayın hayatına başlamıştır, Gazi Bertal ve Zelha Cangi tarafından kurulmuştur. Ateş Hırsızı ve Kara Mecmua dergilerini de yayımlayan yayınevidir. Kurucusu Gazi Bertal'dir.

Türkiye'de vicdani ret, kanunlarda hak olarak tanınmadığı ve vicdani retçilerle ilgili özel bir düzenleme yapılmadığı için vicdani retçiler, diğer tüm askerlik çağına gelmiş erkek Türk vatandaşları ile aynı şekilde muamele görürler. Türkiye'de vicdani ret kararından sonra alınan cezaya rağmen askerlik görevi için çağrının ve silah altına alınma emrinin devam etmesi sebebiyle retçiler ya retlerinden vazgeçip askerlik görevini yerine getirmekteler ya da sivil itaatsizliğe devam etmekteler. Reddinde ısrar edenler ya firari olarak yaşamakta ya da silah altına alınmalarına rağmen verilen görevleri reddettikleri için askeri cezaevlerine atılmaktadırlar.

Alfredo Bonanno, önde gelen bir teorisyen ve çağdaş isyancı anarşizmin savunucusu olarak tanınan İtalyan bir anarşisttir. 6 Aralık 2023 tarihinde 86 yaşında öldü.

<i>Çürüğüm, Askerim, Reddediyorum</i> Aydın Öztekin yönettiği dram türündeki belgesel film

Çürüğüm, Askerim, Reddediyorum, yönetmenliğini ve senaristliğini Galatasaray Üniversitesi öğrencisi Aydın Öztek'in yaptığı dram türündeki eşcinsellik temalı Türk belgesel filmi. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin eşcinselliğe karşı homofobik bakış açısını, eşcinsel perspektifinden irdeliyor.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de anarşizm</span>

Türkiye’de anarşizm, 12 Eylül 1980 darbesinin ardından, özellikle de 1986 yılında Kara dergisinin yayınlanmaya başlamasıyla görünürlük kazanan, radikal bir sol harekettir. Öncesinde Türkiye siyaset sahnesinde anarşist hareketin bir gelenek ihtiva ettiği söylenemese de, Türkiye’de bir anarşist geleneğin oluşumuna dair “yüzyıllık gecikme”ye rağmen, Anadolu topraklarında anarşizmin tarihsel köklerine dair izlere rastlamak da mümkündür.

Esas Duruşta Cinayet-Kışlalarda Neler Oluyor?, gazeteci yazar İsmail Saymaz'ın askerlikteki kuşkulu ölümleri konu edindiği 2014 yılında İletişim Yayınları'ndan çıkan kitabı. Dayak, intihar, silah, mayın ve patlama sonucu meydana gelen asker ölümlerinin 15 dava dosyası üzerinden incelendiği ‘Esas Duruşta Cinayet’ Saymaz'ın yedinci kitabı. Saymaz kitabı hazırlarken birçok emekli ve muvazzaf subay ve astsubaydan katkı gördüğünü ifade etmiştir. Kitapta aileleriyle de röportajlara yer verilen askerlerden bazıları şunlar: İskenderun'da işkenceyle öldürülen Murat Polat, Sevag Şahin Balıkçı, Afyonkarahisar'daki patlamada ölen Tolga Taştan, dövülerek öldürülen Uğur Kantar/ nöbetçi kulübesinde öldürülen Er Eren Özel.

<span class="mw-page-title-main">Askerlikten firar</span> Askerlik hizmeti esnasında birliğinden ve görevli olduğu yerden uzaklaşarak firar etme

Askerlikten firar, askerî bir hizmet veya birlikten dönmemek üzere izinsiz bir şekilde ayrılmak veya kaçmaktır. Genel olarak büyük bir suç olarak kabul edilir.

"Her Türk asker doğar", Türk milliyetçiliğinde ve devlet anlayışında yer edinmiş milliyetçi-militarist söylemdir. Resmî tarih tezlerinden ders kitaplarına ve günlük yaşamdan siyasi alan ile medyaya kadar genişçe bir kullanım sahası bulunmaktadır. Söylem temelde Türk milliyetçiliğinin askerî tasavvuruna işaret ederken sivil alana etkileri oldukça belirgindir. Öyle ki Türkiye'de bir dönem rütbeli asker-öğretmenler tarafından zorunlu ders olarak okutulan Millî Güvenlik Bilgisi dersi ve günümüzde devam eden zorunlu askerlik uygulaması bu bağlamda değerlendirilmektedir.

Anarşistler geleneksel olarak örgütlü dine şüpheyle yaklaşmış ya da şiddetle karşı çıkmışlardır. Yine de bazı anarşistler, devleti yüceltmenin günahkâr bir putperestlik biçimi olduğu fikri de dâhil olmak üzere, anarşizme dini açıdan yorumlar ve bakış açıları getirmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Burak Özgüner</span>

Burak Özgüner, hayvan hakları aktivisti, veteriner teknikeri.

<span class="mw-page-title-main">Albert Meltzer</span>

Albert Isidore Meltzer İngiliz anarko-komünist aktivist ve yazardı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.