İçeriğe atla

Tavzeti Kilisesi

Koordinatlar: 41°17′12″K 42°28′32″D / 41.28667°K 42.47556°D / 41.28667; 42.47556
Tzinobani Kilisesi
Harita
Temel bilgiler
KonumTavzeti mevkii, Meşeli, Şavşat
Koordinatlar41°17′12″K 42°28′32″D / 41.28667°K 42.47556°D / 41.28667; 42.47556
İnançDoğu Ortodoks Kilisesi
MezhepGürcü Ortodoks Kilisesi
DurumYıkılmış
Mimari
Mimari türKilise
Mimari biçimGürcü mimarisi
Tamamlanma? Orta Çağ
Özellikler
MalzemelerMoloz taş, harç

Tavzeti Kilisesi veya Tauzeti Kilisesi (Gürcüce: თავზეთის ეკლესია veya თაუზეთის ეკლესია), tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.[1] Bugün Okurlar adını taşıyan Tavzeti adlı yerleşimin ibadet yeriydi.

Tarihçe

Tavzeti Kilisesi, günümüzde Meşeli köyünün mahallesine dönüşmüş olan eski Tavzeti köyünün kilisesiydi. Tavzeti adı, "tepe üstü" gibi bir anlama gelen Tavzeda'dan (თავზედა) değişime uğramış olmalıdır.[2][3] Bu yerleşimi ve Şavşeti bölgesini Osmanlılar 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. Rus idaresinin 1886 nüfus tespitinde Tavzet (Тавзетъ) adıyla kaydettiği yerleşim, Artvin sancağının Şavşet-İmerhevi kazasına bağlı Dabatzvrili köyünün yedi mahallesinden biriydi ve burada "Türk" olarak kaydedilmiş 14 hane bulunuyordu.[4] Bir köy kilisesi olan Tavzeti Kilisesi, köy halkının Müslüman olmasıyla işlevini yitirmiş ve zaman içinde de harabe hale gelmiştir. Nitekim Nikolay Marr'ın Şavşeti bölgesinde bulunduğu 1904 yılında kilisenin sadece duvarları sağlamdı. Marr'ın bulunduğu tarihte kilisede yanmış mumlar vardı. Bu tarihte kilisenin bulunduğu yer halk tarafından "Vani" olarak adlandırılıyor, bölgede yaşayan Ermeniler de kiliseye "Tauzeti Haçı" diyorlardı.[5] Görece yakın zamanda yol genişletme çalışması sırasında kilise tamamen yıkılmıştır.[1]

Mimari

Tavzeti Kilisesi'nin kalıntıları, Meşeli köyünün merkez mahallesini 2 kilometre güneyinde, bugün Okurlar olarak adlandırılan yerleşimin güney kısmında, Masurati Deresi'nin kıyısında ve yol kenarında bulunmaktadır. Geride kalan duvar parçalarından kilisenin harç kullanılarak moloz taşlarla inşa edildiği anlaşılmaktadır.[1] Kilise, 1904 yılında yıkık olmasına karşın daha iyi durumdaydı. Marr'ın verdiği bilgiye göre, o tarihte içinde ve çevresinde ceviz ağaçlarının büyüdüğü kilise, Tavzeti Kilisesi, Tzinobani Kilisesi’yle aynı plana sahip olup uzunca dikdörtgen planlı bir yapıydı. Tek nefli ve apsisli yapının uzunluğu, yüksekçe yerde yer alan sunağa kadar yaklaşık 8 metre, genişliği yaklaşık 5 metreydi. Ayakta duran duvarlar Tzinobani Kilisesi’nin duvarlarına kıyasla daha yüksekti. Dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiş olan kilisenin duvarlarının yüzey taşlarının neredeyse tamamı sökülüp alınmıştı. Yüzey taşları kabaca yontulmuş küçük parçalardan oluşuyordu. Kilisenin güney duvarının bazı kısımları temele kadar yıkılmış, ama büyük bir olasılıkla buraya ibadete gelen Ermeniler tarafından bu yıkık yerler onarılmıştı.[5]

Kaynakça

  1. ^ a b c 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2015 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2016, s. 14. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9
  2. ^ "თავი" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 8 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  3. ^ "ზედ" - A Comprehensive Georgian-English Dictionary, Londra, 2006, 2 cilt 8 Aralık 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 0-9535878-3-5
  4. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), Tiflis, 1893, "Batum oblastı" - Sıra no: 1443". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  5. ^ a b Niko Mari, Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015 (Birinci basım: 1911, Petersburg, Rusça), s. 110. 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-434-11-2

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dereiçi, Şavşat</span>

Dereiçi, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Meşeli, Şavşat</span>

Meşeli, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Okrobageti Kilisesi</span>

Okrobageti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Okrobageti olan Köprülü köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Rabat Kilisesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Samtzkaro Kilisesi (Aşağı)</span>

Aşağı Samtzkaro Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesindeki Gürcü kiliselerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Samtskaro olan Aşağı Irmaklar köyündedir.

Şavmta Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Şenköy'de eski bir kilisedir. Yıkılmış olan kilisenin taşlarının bir kısmı Çoraklı Köyü Camii'nin inşasında kullanılmıştır.

Yukarı Samtzkaro Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesindeki Gürcü kiliselerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı (Yukarı) Samtzkaro olan Yukarı Irmaklar köyündedir.

Şagora Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı Gümüşhane köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Aynı adı taşıyan köyün kilisesi olduğu tahmin edilmektedir.

Tzinobani Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Ortadan kalkmış bir yerleşim olan Tzinobani köyünün kilisesiydi.

Kopadzeler Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Meşeli köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Kokoşauri Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı Susuz köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü kilisesidir. Adını Kokoşauri mahallesinden alır.

Dabaketili Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Dabaketili olan Yaşarköy'de Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.

Meria Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Meria olan Veliköy'ün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Bulunduğu mahalleden dolayı Molohori Kilisesi olarak da bilinir.

Koditzkaro Kilisesi veya Kodistzkaro Kilisesi, tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Koditzkaro olan Akyaka köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Köyün Türkçeye yerleşmiş adından dolayı Kodushara Kilisesi veya Koduzhara Kilisesi olarak da bilinir.

Devadzeler Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Daba olan Erikli köyünde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Devadzeler mahallesinin kilisesi olduğu için bu adla anılır. Bu yapı, Devadzeler'in diğer adına istinaden Devieti Kilisesi olarak da bilinir.

Cvarebi Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Cvarebi olan Şalcı köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kilisesidir.

Bazgireti Kilisesi veya Badzgireti Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Bazgireti olan Maden köyünde Orta Çağ'da kalma Gürcü kilisedidir. Bulunduğu mevkiden dolayı Sazgireli Kilisesi olarak da bilinir.

Hozabiri Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin merkez ilçesine bağlı ve eski adı Çihishevi olan Yanıklı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir. Hozabiri Kilisesi, eski Hozabiri köyünün kilisesiydi ve bundan dolayı bu adla anılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Svirevani Kilisesi</span> Artvin Şavşat Dutlu Köyü Orta Çağ Gürcü Kilisesi

Svirevani Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Svirevani olan Dutlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kilisedir. Surevani Kilisesi olarak da bilinir.

Goraşeti Kilisesi, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Goraşeti olan Kutlu köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kiliseydi.

Dasamobi Kilisesi, tarihsel Şavşeti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı ve eski adı Dasamobi olan Dereiçi köyünde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma bir kiliseydi. Bu yapı günümüze ulaşmamıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.