Tavananna
Tavananna,[not 1] Hititlerde yaşadığı sürece kralın eşi olan kraliçeye verilen Hititçe bir unvandır. Öldüğünde Tavananna unvanı kızına ya da kralın yeni eşine geçerdi. Hititler, hükümdarlığını sürdüren mevcut Tavananna'nın sadece ölümünden sonra yerine kralın yeni eşinin Tavananna olarak geçebildiği teokratik bir monarşiyle yönetilmekteydi.[not 2][1] Tavananna, Hititçede "egemen kraliçe" anlamına gelmektedir.[2]
Hititlerde Tavananna büyük yetkilerle donatılmıştı. Kral, eşiyle neredeyse eşit haklara sahipti. Tavananna devlet işlerinde etkindi; öyle ki adı kraliyet mühründe bile bulunmakta, antlaşmalar ve devlet yazışmalarında kralın adının yanında yer almaktaydı. Savaş veya yolculuk gibi durumlardan meydana gelen kralın yokluğunda krala vekalet eder, yetkilerini üstüne alırdı. Tıpkı kralın başrahip olması gibi, Tavananna da Hitit İmparatorluğu'nun başrahibesiydi.
Hitit kraliçelerinin sahip oldukları saygınlık, Hitit sosyal yaşamının da belirgin bir özelliğiydi. Kraliçeler Tavananna unvanını kral kocaları öldükten sonra da taşıyorlardı. Yeni kralın eşi Tavananna unvanını ancak bir önceki kral eşinin ölümünden sonra elde edebiliyordu. Bu yasa kazanılmış bir hakkın koruyucusu olma özelliğinden, o dönemki Hitit hukukunun gelişmişlik düzeyinin bir göstergesi olarak değerlendirilir.
Tavananna olma hakkının korunuyor olması, hiçbir Tavananna'nın kendisinden önce gelen Tavananna ölmeden önce kralının yanına tahta çıkamayacağı anlamına geliyordu. Bu genellikle yeni gelen kraliçeler ile krallığın gerçek gücünü miras alacak olan üvey çocukları arasında şiddetli rekabetlerle sebep oldu. Buna benzer bir olay, Akadca ve Hititçe yazılmış bir çivi yazısı tabletinin tercüme edilmiş hali olan Hattuşili'nin Vasiyeti'nde geçmektedir.[not 3]
En çok tanınan Tavanannalardan biri MÖ 13. yüzyılda yaşamış Puduhepa'dır. Hitit hükümdarı III. Hattuşili'nin karısı ve IV. Tuthaliya'nın annesidir. İki kralın yönetim süreleri içinde de Hitit Devleti'nin Tavanannası olmuştur. III. Hattuşili'nin ölümünden sonra Puduhepa, Mısır kraliyet ailesiyle ve Hititlere bağlı devletlerin yöneticileriyle iletişim kurma sorumluluğunu üstlenmiştir.
Notlar
- ^ Tawananna olarak da tercüme edilir.
- ^ Margalit Finkelberg tarafından gösterilen yazıtlara dayalı bir rekonstüksiyondur.
- ^ Hattuşili'nin Vasiyeti'nin hanedanlara dair bir analizi, Finkelberg'in 2005 tarihli kitabının ekler kısmında mevcuttur.
Kaynakça
- ^ Finkelberg, Margalit (2006), Greeks and Pre-Greeks: Aegean Prehistory and Greek Heroic Tradition, Cambridge University Press, 13 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 13 Kasım 2021
- ^ Memiş, Ekrem (1994). "Hitit Sarayında Kraliçelerin Rolü". Türk Tarih Kurumu. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Kasım 2021.
