İçeriğe atla

Tatvan

Tatvan
İlçe
Nemrut Dağı’ndan Tatvan
Nemrut Dağı’ndan Tatvan
Türkiye'de yeri
Türkiye'de yeri
Harita
İlçe sınırları haritası
ÜlkeTürkiye
İlBitlis
Coğrafi bölgeDoğu Anadolu Bölgesi
İdare
 • KaymakamRemzi Demir
 • Belediye başkanıMumin Erol (DEM Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam1.263 km²
Rakım1.690 m
Nüfus
 (2018)
 • Toplam92.695
 • Kır
17,984
 • Şehir
76.713
Zaman dilimiUTC+03.00 (TSİ)
Posta kodu13200
İl alan kodu434
İl plaka kodu13

Tatvan, Bitlis'e bağlı, Doğu Anadolu Bölgesi'nde Van Gölü'nün batı yakasında olan bir ilçedir.

Bağlı olduğu Bitlis ilinden nüfus ve yüzölçümü olarak daha büyüktür. Haydarpaşa Garı-İran demir yolu Tatvan'dan geçmektedir. Diyarbakır-Van, Elazığ-Van, Siirt-Bitlis ve Ağrı kara yollarının kavşak noktasında olması ilçenin hızlı gelişmesinde etkili olmuştur. Ayrıca Van-Tatvan arasında karşılıklı vapur seferleri yapılmaktadır.

Tatvan'a komşu ilçeler Ahlat, Güroymak, Bitlis, Gevaş ve Hizan ilçeleridir.

Tarihçe

Tatvan'ın bilinen tarihi, son yapılan araştırmalardan elde edilen bilgilere göre günümüzden takriben beş bin yıl öncesine dayanmaktadır. Tatvan Feribot İşletmesinin üst tarafındaki tepede yapılan çalışmalarda elde edilen çeşitli buluntular MÖ 3. bin yıla tarihlenmiştir.

İlçe ve çevresinin ilk sakinlerinden biri Subarlar’dır. MÖ 2. binyılda Yukarı Mezopotamya'ya egemen olan Hurriler de muhtemelen Tatvan bölgesine hâkim olmuşlardır. Daha sonra Urartular, Van ve çevresi ile birlikte Tatvan’a üç asır boyunca egemen olmuşlardır. Urartu hakimiyetinden sonra Ermeniler burayı yurt edinmişlerdir. Kentin adı ilk kez 6. yüzyılda Ermeni kaynaklarında Tadvan veya Dadvan şeklinde geçer. 6. ve 7. yüzyıllarda Tatvan yöresi güçlü Ermeni beyliklerinden Pıznuni hanedanının yerleşim merkezi idi.

Ömer döneminde İslam devletinin topraklarına katılan Tatvan, daha sonra merkezi Ahlat'ta bulunan Şah-ı Armenlerin (Armenşahlar) egemenliği altına girmiştir. 1071’deki Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra Anadolu'ya hakim olan Selçukluların yörede fiilen hüküm sürmüş olduklarına dair herhangi bir belirti yoktur. 15. yüzyılda Akkoyunlular, daha sonra Bitlis'te hüküm süren Şerefhan (Rojki) beyleri Tatvan iskelesini kontrolleri altında tutmuşlardır. Osmanlı egemenliği 1514'te Çaldıran Muharebesi'nden sonra kurulmuş, 17. yüzyıl başlarında fiilen ortadan kalktıktan sonra tekrar ancak 1840'lı yıllarda kurulabilmiştir.

Tatvan ismi Ermenice olup, bölge adı olan Dadik/Tatik memleketinin kasabası anlamındadır. Yerel efsaneleri aktarmayı seven Evliya Çelebi, Rahova (Rahva) Ovasından doğuya doğru üç saat yürüdükten sonra Taht-ı Van kalesine ulaşıldığını ve buraya yöre halkının Tatvan adını verdiklerini kaydetmektedir. Burası Van Gölü kenarında olup, Van Paşasının Hassıdır, Subaşılıkla idare edilmektedir. Evliya Çelebi'ye göre Kanuni döneminde Zal Paşa burada küçük bir kale yaptırmıştır. Tatvan kalesi daha sonra, İran Şahı Tahmasb döneminde İran orduları tarafından tahrip edilmiştir. Tahmasb’ın orduları Ahlat ve Adilcevaz kalelerini istila ettiklerinde, Tatvan’dan gemiler ile Van’a yardım gitmesini engellemek amacıyla buradaki kaleyi tahrip etmişlerdir. Fakat buna rağmen Tatvan bir liman olarak, bundan sonra da önemini korumuştur.

1879 Osmanlı Salnamesinde Tatvan, Kotum (Küçüksu) Nahiyesine bağlı bir köy görünümünde idi. O tarihte nüfusunun tamamı 100 hanede 650 kadar Ermeniden ibaretti. Aziz Teodoros'a ithaf edilmiş bir kilisesi ve ilkokulu vardı.

1929 yılında çıkarılan 1509 numaralı kanun ile Bitlis vilayet merkezi ilga edilerek Muş vilayetine, Tatvan ise Van vilayetine bağlandı.[1] Yaklaşık altı yıl Muş vilayetine bağlı kalan Bitlis kazası, 25 Aralık 1935 tarih ve 2885 sayılı kanun ile vilayet merkezi haline getirildi ve Tatvan tekrar Bitlis'e bağlanmış oldu.[2]

Coğrafya

Tatvan'ın genel olarak ilçe sınırları içinde kalan arazinin büyük bir kısmı dağlık ve yaylaktır. İlçenin İklimi karasal iklim özelliğini göstermektedir.

2.878 m yüksekliğindeki Nemrut Dağı ilçedeki en yüksek noktadır. Bu dağın krater ağzında, biri büyük olmak üzere üç göl bulunur. İlçenin deniz seviyesinden yüksekliği 1650 metre olup Van Gölü batısında 100 km'lik sahil şeridine sahiptir.

Tatvan panoraması.
Kış aylarında Tatvan'dan bir görünüm.
Nemrut Kalderası
Yıl Toplam ŞehirKır
1940[3]8.9331.2347.699
1945[4]10.4861.9338.553
1950[5]13.9023.17910.723
1955[6]16.1963.82512.371
1960[7]22.1356.53315.602
1965[8]29.12510.78618.339
1970[9]40.48620.19820.288
1975[10]51.77929.27122.508
1980[11]65.51240.29625.216
1985[12]79.12551.90627.219
1990[13]81.99254.07127.921
2000[14]84.27666.74817.528
2007[15]72.87355.03317.840
2008[16]76.72357.97618.747
2009[17]75.86056.99618.864
2010[18]78.43759.58418.853
2011[19]83.79065.08618.704
2012[20]85.49067.03518.455
2013[21]84.16365.64118.522
2014[22]86.51468.15718.357
2015[23]89.18571.04518.140
2016[23]88.64370.65617.987
2017[23]89.96871.89617.802
2018[23]92.69574.38918.306
2019[23]93.18975.28317.906
2020[23]94.69776.71317.984


Fotoğraf

  • Tatvan'dan bir görünüm
    Tatvan'dan bir görünüm
  • Tatvan Limanı
    Tatvan Limanı
  • Merkez Camii
    Merkez Camii
  • Tatvan gece uzun pozlama.
    Tatvan gece uzun pozlama.
Tatvan Limandan Panorama
Tatvan Panorama
Tatvan

Kaynakça

  1. ^ T.C. Resmî Gazete, 11.06.1929, Sayı: 1213
  2. ^ T.C. Resmî Gazete, 04.01.1936, Sayı: 1336
  3. ^  . "Vilâyetler, kazalar, Nahiyeler ve Köyler İtibarile Nüfus ve Yüzey ölçü" (PDF). 20 İlkteşrin 1940 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 20 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016. 
  4. ^  . "1945 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 21 Ekim 1945 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  5. ^  . "Vilayet, Kaza, Nahiye ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 22 Ekim 1950 Umumi Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  6. ^  . "1955 Genel Nüfus Sayımı" (PDF). 23 Ekim 1955 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 2 Haziran 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2021. 
  7. ^  . "İl, İlçe, Bucak ve Köyler itibarıyla nüfus" (PDF). 23 Ekim 1960 Genel Nüfus Sayımı. DİE. 15 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2021. 
  8. ^ "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  9. ^ "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  10. ^ "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  11. ^ "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  12. ^ "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  13. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  14. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  15. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  16. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  17. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  18. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  19. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  20. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  21. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  22. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  23. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "Tatvan Nüfusu - Bitlis". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Bitlis Tatvan Nüfusu". nufusune.com. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ahlat, Bitlis</span> Bitlisin bir ilçesi

Ahlat, Van Gölü'nün kuzeybatısında Bitlis iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Siirt</span> Siirt ilinin merkezi olan şehir

Siirt, Siirt ilinin merkezi olan şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Erciş</span> Vanın ilçesi

Erciş, Van ilinin bir ilçesidir. Van Gölü'nden 5 km içeride, Van gölünden 25 metre yükseklikte kurulmuş olan Erciş'in Van il merkezine uzaklığı ise 100 kilometredir.

<span class="mw-page-title-main">Adilcevaz</span> Bitlis ilçesi

Adilcevaz, Bitlis ilinin nüfus bakımından en küçük, Van Gölü'nün kıyısında kalan ilçesi.

<span class="mw-page-title-main">Gevaş</span> Vanın ilçesi

Gevaş, Van'ın 13 ilçesinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Patnos</span> Ağrının en güneyinde yer alan ilçe

Patnos, Ağrı ilinin bir ilçesidir. Ağrı il merkezine uzaklığı 82 km dir. Ağrı-Van, Ağrı-Muş, Ağrı-Bitlis yollarının kavşağında kurulmuş olması hızlı gelişmesine neden olmuştur. Nüfus yoğunluğu açısından Ağrı'nın en büyük 2. ilçesidir. Urartular dönemindeki adı Aladri’dir. İlçe merkezinden Murat nehrinin bir kolu olan Badişan deresi geçer. İlçe 20 km eninde 20 km boyundaki Patnos ovasının Doğu ucuna kurulmuştur. Çevresinde biri volkan diğer ikisi sıra dağlardan oluşan yükseltiler mevcuttur. Güneyde sönmüş bir volkan olan Süphan Dağı bulunmaktadır ve yüksekliği 4058 metredir. Diğer iki dağ silsilesi doğuda Aladağlar ve batıda Top dağları bulunmaktadır. İlçedeki Anzavur tepe önemli sit alanlarındandır (Urartu) fakat ziyarete kapalıdır. İlçeden çevredeki dört ile (Van-Ağrı-Bitlis-Muş) ortalama 1 saat 20 dakikada gidilebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Genç, Bingöl</span> Bingölde bir ilçe

Genç Doğu Anadolu Bölgesi'nde Bingöl iline bağlı bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Bitlis</span> Bitlis ilinin merkezi olan şehir

Bitlis, Bitlis ilinin merkezi olan şehirdir. Merkez ilçeye bağlı üç bucak vardır. Doğu Anadolu Bölgesi'nde yer alan Bitlis'i, güneyden Siirt, batıdan Muş, kuzeyden Ağrı illeri ve doğudan Van Gölü çevreler. Bitlis, Kaleleri ve İslam eserleriyle önemli bir ildir. Bitlis merkez ilçe Sosyo-ekonomik gelişmişlik indeksinde Türkiye genelinde 359, il genelinde 1. sıradadır.

<span class="mw-page-title-main">Diyadin</span> Ağrı ilinin bir ilçesi

Diyadin, Ağrı ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Kozluk</span> Batman ilçesi

Kozluk, Batman ilinin ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Hizan</span> Bitlis ilçesi

Hizan, Bitlis ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Mutki</span> Bitlisin ilçesi

Mutki, Bitlis ilinin bir ilçesi.

<span class="mw-page-title-main">Malazgirt</span> Muşun ilçesi

Malazgirt, Muş ilinin bir ilçesidir. Ovası, kalesi ve tarihi Malazgirt Meydan Muharebesi ile tanınmış bir ilçedir.

<span class="mw-page-title-main">Başkale</span> Vanın ilçesi

Başkale, Van iline bağlı bir ilçedir. İl topraklarının güneydoğusunda yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Çatak</span> Van ilçesi

Çatak, Van ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Gürpınar</span> Van ilinin bir ilçesi

Gürpınar,, Türkiye'nin Van ilinin bir ilçesidir. Van ilinin güneyinde bulunan ilçe, yüzölçümü olarak Şanlıurfa ilinin Siverek ilçesinin ardından ülkenin en büyük ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Muradiye</span> Van ilinin bir ilçesi

Muradiye, Van ilinin tarihi bakımdan en eski ilçelerinden birisidir. Muradiye Şelalesi, Şeytan Köprüsü ve Saint Stefanos Kilisesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">Baykan</span> Siirtin ilçesi

Baykan, Siirt ilinin bir ilçesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bitlis'in ilçeleri</span> Vikimedya liste maddesi

Bitlis ilinin ilçeleri,

<span class="mw-page-title-main">Bitlis (il)</span> Türkiyenin Doğu Anadolu Bölgesinde bir il

Bitlis İli, Türkiye'nin Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Murat-Van Bölümü'nde yer alan bir ildir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.