İçeriğe atla

Tatikios

tatikios
tatikios

Tatikios ya da Taticius (Yunanca: Τατίκιος, 1099'dan sonra ölmüştür), I. Aleksios'un (1081-1118 arası hükümdar) dönemi Türk [1] Bizanslı generaldir. İsmi Tetigus, Tatizius, Tatitius, Tatic ya da Tetig olarak da söylenmektedir.

Aslı ve ilk yılları

Babası, Aleksios'un babası İoannis Komnenos tarafından esir alınıp Komnenos ailesine hizmete koşulan "Sarazen" bir köleydi ve Türktü,[2] Aleksios ve Tatikios beraber büyüdüler ve Aleksios'un oikogenes'i (aynı evden olan) olarak anılır.

1078 yılında Aleksios imparator olmadan önce, Aleksios'un rakibi Nikiforos Basilakis'e karşı yaptığı savaşta ona eşlik etmiş ve pusu içeren Basilakes'n planını fark etmiştir. Aleksios 1081 yılında İmparator olduğunda, İmparatorluk ailesinde megas primikerios görevine atanmıştır. Daha sonra o yıl "Ohri çevresinde yaşayan Türklere", muhtemelen Macarlara[3] 1081 tarihli Dıraç savaşında Robert Guiscard'a karşı komuta etmiştir.

Askeri ve politik kariyeri

1086 yılında, İznik'i, Selçuklulardan almak için gönderildi; Selçuklu takviye güçlerinin yolda olduğunu öğrenince geri adım atmıştır. Aleksios, onu Manuil Vutumitis komutasında deniz takviyesi ile tekrar yollamıştır fakat Bitinya'da bulunan bu şehrin beyi Ebu'l-Kasım'ı mağlup etmesine rağmen, şehri ele geçirememiştir. O yılın sonunda, Aleksios'a isyan eden kafir Mani dini mensuplarına yardım eden Peçenekler ile Philippopolis yakınlarında savaşmak üzere geri çağrıldı. 1087 yılında, Peçenekler'e karşı yapılan Dristra Savaşında Bizans ordusunun sağ kanadını yönetmiş ve 1090 yılında seçkin Archontopouloi birliğine komuta edeken 300 kişilik küçük bir Peçenek kuvvetine yenilmiştir.

1094 yılının başlarında Pentegostis'te Aleksios'un çadırının muhafızlığını yapmıştır. Orada, eski imparator Romen Diyojen'in oğlu Nikiforos Diogenis'in imparatoru öldürecek komplosunu açığa çıkarmıştır. Nikiforos, Aleksios ve Tatikios'un eski arkadaşıydı ve Aleksios onu cezalandırma konusunda isteksizdi fakat Nikiforos tahta sahip olma arzusu açıktı. Nikiforos sürgüne gönderildi ve sonuçta kör edildi. Sonra 1094 yılında, muhtemelen güvenlik konusunda sorumluluk aldığı, Piskopos Halkedonlu Leo'yu lanetleyen, Blachernae Sinoduna iştirak etti. Bu sinodun kayıtlarında, Tatikios'a protoproedros saray unvanı verildiği yazmaktadır.[4]

1095 yılında Aleksios'un Kumanlara karşı gerçekleştirdiği sefere katılmıştır.

Birinci Haçlı Seferi'ndeki rolü

1096 yılında, vardıktan sonra Konstantinopolis'e saldıran gözü kara Haçlılara karşı şehri savunmuştur. 1097 yılında, Aleksios onu 2.000 hafif piyade ile Haçlıların Nikea Kuşatması'na yardım etmek üzere yollamıştır. Haçlı Vakanüvisi Aix'li Albert Haçlılar ile Türkler arasında elçilik yaptığını yazar fakat daha güvenilir Anna Komnini, Vutumitis ile Haçlıların bilgisi dışında şehrin teslim edilmesi için görüşmelere yaptığını yazar. Bu Latinler ile Bizanslıların arasının açılmasına neden olmuştur.

Fakat, Tatikios'a Haçlılar Anadolu'yu geçerken kılavuzluk etmek ve ele geçirilen yerlerin İmparatorluğa verilmesini garanti etmesi için onlara eşlik etmesi emredilmiştir. İznik'ten ayrıldıktan sonra, Haçlılar iki gruba ayrılmıştır. Guiscard'ın oğlu Tarantolu Boemondo, Boemondo'nun yeğeni Tancred ve Robert Curthose komutasında Normanlar ile II. Robert komutasındaki Flandre birliklerine eşlik etti.

Antakya Kuşatmasında, Aguilersli Renaud, Tatikios'un şehrin kendisine saldırmadan önce çevre ve kırsalının önce ele geçirilmesini böylece açlığın önüne de geçileceğini tavsiye ettiğini yazar. Ancak bu tavsiyeye uyulmamıştır. Şubat 1098'de, muhtemelen kendisi ile mülakat yapan ya da raporlarına erişimi olan Anna Komnini'ye göre Tatikios Boemondo tarafından Haçlıların ona güvenmediği ve can güvenliği olmadığına dair uyarılmasından sonra Kuşatmayı terk etti, Boemondo diğer taraftan Tatikios'un Konstantinopolis'ten taze kuvvetler ile geleceğine dair söz vermesine rağmen asla geri dönmeyeceği ile korkak ve hain olduğuna dair dedikodular yaydı. Dönemin haçlı Vakainameler (kronikler)lerinde büyük düşman ve yalancı (Gesta Francorum'a göre periurio manet et manebit) olarak geçer, Anna Komnini ise Boemondo'nun babası ile uzun zamandır devam eden düşmanlığı ve Boemondo'ya karşı olan derin önyargısının etkili olduğunu yazar.

Görünümü ve nesli

Haçlı Vakanüvisleri, Tatikios'un Bizans'ta hainlere verilen yaygın bir ceza olan sakatlanmış bir burun ve yüze sahip olduğunu yazarlar fakat onun durumunda bu olamaz. Nogentli Guibert'e göre, burnunun yerine altından bir protez vardır. Onun hakkındaki Haçlıların fikrinin tersine, Anna Komnini, onu "dövüş esnasında kafasını muhafaza eden cesur bir savaşçı" ve "akıllı bir hatip ve güçlü bir aksiyon adamı" olarak tanımlar. Anna Komnini, Aleksios ve Tatikios'un bir çeşit polo oyunu olan Tzykanisterion oynadıkları sırada İmparatorun attan düşüp ve dizinden yaralandığına dair bir hikâye anlatır.

Tatikios'un ölümü ve doğumuna dair kayıt mevcut değildir. Megas primikerios görevi yapanlar genellikle hadım olmalarına rağmen, Tatikios'un nesli 12. yüzyılın güçlü asil bir ailesinin üyeleri olduğu görülmektedir. Bu ailenin bir üyesi I. Manuil yönetiminde Sirmium Savaşının önde gelen generalidir. Muhtemelen soyundan gelen Konstantin Tatikios, II. İsaakios'a karşı başarısız komplo yüzünden kör bırakılmıştır.[5]

Kaynakça

Özel

  1. ^ https://belleten.gov.tr/tam-metin/3561/tur#:~:text=Tatikios%20(T%C3%BCrk%20As%C4%B1ll%C4%B1%20Bir%20Bizans%20Kumandan%C4%B1). 22 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2024.  Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
  2. ^ Brand, p. 3
  3. ^ Brand, loc.cit.
  4. ^ Magdalino, p. 502.
  5. ^ Honiatis p. 233

Genel

Birincil

İkincil

  • Runciman, Steven (1951). A History of the Crusades, Volume I: The First Crusade and the Foundation of the Kingdom of Jerusalem (İngilizce). Cambridge: Cambridge University Press. 
  • Skoulatos, Basile (1980). Les personnages byzantins de l'Alexiade: Analyse prosopographique et synthèse [Aleksiad'ın Bizans Kişilikleri: Prosopografik Analiz ve Sentez] (Fransızca). Louvain-la-Neuve and Louvain: Bureau du Recueil Collège Érasme and Éditions Nauwelaerts. OCLC 8468871. 
  • Albert of Aix, Historia Hierosolymitana.
  • Gesta Francorum et aliorum Hierosolimitanorum (anonymous)
  • Guibert of Nogent, Dei gesta per Francos.
  • Peter Tudebode, Historia de Hierosolymitano itinere.
  • Raymond of Aguilers, Historia Francorum qui ceperunt Iherusalem.
  • Charles M. Brand, "The Turkish Element in Byzantium, Eleventh-Twelfth Centuries", Dumbarton Oaks Papers 43:1-25 (1989) at JSTOR
  • Paul Magdalino (2002). The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180. Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1.
  • Türk Asıllı Bir Bizans Kumandanı

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Aleksios</span> Bizans imparatoru

Aleksios Komnenos 1081-1118 döneminde Bizans imparatorudur. Komninos Hanedanının kurucusu I. İsaakios'un yeğenidir. Kendinden sonra (1081-1185) döneminde imparator olacak Komninos Hanedanı mensuplarından 5 Komninos imparatordan ilkidir.

<span class="mw-page-title-main">III. Nikiforos</span>

III. Nikiforos Botaneiates, 1078 ile 1081 arasında Bizans imparatoru. Tanınmış bir general olarak tahtı bir darbe ile eline geçirmiş ve üç yıllık bir saltanattan sonra, bir başka darbe ile imparatorluktan indirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Anna Komnini</span> Anna Komnini

Anna Komnini, genellikle Latin alfabesi ile Anna Comnena olarak yazılır, Bizanslı prenses, âlim, hekim, hastane yöneticisi ve tarihçi. Bizans imparatoru I. Aleksios ile karısı İrini Dukena'nın kızıdır. Babasının hükümdarlığını anlatan ve babası hakkında bir prenses tarafından yazılmış tek kitap olan Aleksiad'ı yazmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İrini Dukena</span>

İrini Dukaina ya da Ducaena Bizans İmparatoru I. Aleksios'un karısı ve İmparator II. İoannis ve Anna Komnini'nin annesidir.

Nikiforos Bryennios, Bizanslı general, devlet adamı ve tarihçidir.

Anna Dalassini, Komninos Hanedanı'nın 11. yüzyılda yükselişinde kayda değer bir rol oynamış önemli bir Bizans soylusudur. Oğlu I. Aleksios tarafından karısının yerine kendisine Augusta unvanı verilmiştir. Oğlunun Türklere ya da diğer uluslara karşı yaptığı uzun askeri seferler sırasında imparatorluğu yönetmiştir. İmparator annesi olarak, Dukas ailesinin geçmiş entrikaları nedeniyle nefret ettiği imparator eşi İrini Dukena göre daha etkili ve güçlüydü.

<span class="mw-page-title-main">İsaakios Komnenos (I. Aleksios'un kardeşi)</span>

İsaakios Komnenos ya da Comnenus, 1070'li yılların önemli generallerinden ve kardeşi imparator I. Aleksios'un en büyük destekçisidir.

<i>Aleksiad</i>

Aleksiad, Doğu Roma (Bizans) İmparatoru I. Aleksios'un kızı Doğu Roma tarihçisi Anna Komnini tarafından yazılmış Orta Çağ biyografik kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">Adrianos Komnenos</span>

Adrianos Komnenos, bazen Adrian olarak geçer ya da Yunanca: Adrianus Comnenus, Bizans soylusu, generali ve İmparator I. Aleksios'un genç kardeşidir.

<span class="mw-page-title-main">Sebastokrator</span>

Sebastokratōr, Geç Bizans İmparatorluğu kıdemli saray ünvanıdır. Ayrıca İmparatorluğun komşusu ve etkisindeki devletlerde de kullanılmıştır. Sebastokratores karısına verilen dişil ünvan sebastokratorissa, sebastokratitsa idi.

Nikiforos Melissenos,, 1070'li yıllarda yaşanan boşlukta tahtı ele geçirmeyi deneyen Bizans generali.

Manuil Vutumitis, I. Aleksios Komnenos'un dönemi öne çıkan Bizanslı generali ve diplomatıdır. İmparatorun en çok güvendiği yardımcısıdır. Selçuklu Hanedanından İznik'in alındığı Kuşatmada ve Kilikya'nın yeniden fethinde yer almış ve Birinci Haçlı Seferi'nde yer alın Haçlı Prenslerine giden birçok misyonda İmparatorluk elçisi olarak katılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İoannis Komnenos (Domestikos tōn scholōn)</span>

İoannis Komnenos Bizans aristokrat ve askerî lider. İmparator I. İsaakios'un kardeşidir. İsaakios'un 1057 ile 1059 yılları arasında kısa hükümdarlığında Domestikos tōn scholōn olarak hizmet etmiştir. I. İsaakios tahtan çekilip, X. Konstantinos imparator olunca, İoannis öldüğü 1067 yılına kadar inzivaya çekilmiştir. Oğlu I. Aleksios 1081 yılında imparator olmuş ve 1081 ile 1185 yılları arasında Bizans İmparatorluğu'nu ve 1204 ile 1461 yılları arasında Trabzon İmparatorluğu'nu yönetmiş Komnenos Hanedanı'nı başlatmıştır.

İoannis Komnenos, Bizans soylusu ve İmparator I. Aleksios'un yeğeni ve stratejik olarak önemli bir şehir ve Thema olan Dyrrhachium dux'udur.

Akşehir Muharebesi veya Philomelion Muharebesi, Anadolu Selçuklu devleti sultanı Şahinşah ile Bizans İmparatoru I. Aleksios arasında 1116 yılında arka arkaya birkaç günde yapılan bir seri askeri çatışmadan oluşan ve Bizans İmparatorluğu galibiyeti ile sona eren muharebe.

Georgios Paleologos ya da Palaeologus Bizanslı general, I. Aleksios'un en önemli askeri komutanlarından ve destekçilerinden biri.

Nikiforos Paleologos 11. yüzyıl Bizanslı general.

<span class="mw-page-title-main">Konstantinos (VII. Mihail'in oğlu)</span> Bizans İmparatoru

Konstantinos Dukas ya da Ducas, yak. 1074 ile 1078 ve 1081 ile 1087 yılları arasında Bizans ortak imparatoru. Bizans imparatoru VII. Mihail ile Gürcü karısı Maria Bagrationi'nin oğludur.

Devol Antlaşması, Birinci Haçlı Seferi'nin ardından Antakya Prensi I. Boemondo ile Bizans İmparatoru I. Aleksios arasında 1108'de imzalanan antlaşmadır. Antlaşma, günümüzde Devol olarak bilinen Bizans kalesi Diabolis'te imzalandığından ötürü bu adla anılmaktadır. Antlaşma, Antakya Prensliği'ni Bizans İmparatorluğu'nun vasal devleti yapmaya yöneliktir.

Nikiforos Diogenis, Bizans İmparatoru Romen Diyojen ile Eudokia Makrembolitissa'nın çocuğu olarak y. 1069 yılında dünyaya gelmiştir. 1070 yılında kıdemsiz imparator olmuş, 1071 yılında babasının imparatorluktan indirilmesiyle bu unvanını kaybetmiştir. İmparator I. Aleksios, III. Nikiforos'u tahttan indirdikten sonra, Nikiforos'u Girit doux'u olarak atamış ve onu general yapmıştır. Nikiforos, 1094 yılında Aleksios'un birçok yakınının ve aralarında kardeşi Adrianos Komnenos'un da bulunduğu akrabalarının da karıştığı Aleksios'a karşı bir komploda bulundu. Bizans geleneklerine göre kör edilmiştir. Bu olaydan sonra, mülklerine çekilip, hayatının kalanında klasik edebiyat üzerinde çalışmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.